Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1981, Blaðsíða 5

Þorraldseyri undir Eyjafjöllum. Myndin
er tekin á sumarkröldi og kröldskugginn
er fallinn á bæinn, en myndin ætti að gefa
Ijósa hugmynd um tign og fegurð þessa
bæjarstæðis.
noröan. En Borgfirðingar eru ugglaust á
annarri skoðun. Ég held að mér þyki
fallegast á Hvassafelli í Norðurárdal,
Gilsbakka og Kalmanstungu í Hvítár-
síðu. Annað mál er svo hvort maður
hefði numið land þar í sporum Skalla-
Gríms. Líklega ekki. Ég hef áður minnst
á bæinn á Hamri, skammt frá Borgar-
nesi, sem nú er raunar ekki bújörö leng-
ur. Þar er eitthvert fegursta bæjarstæöi í
gervöllu Borgarfjarðarhéraði, Skarðs-
heiöin nýtur sín vel þaðan og fjörðurinn.
En skjólgóður staöur er það naumast.
Var jaröhiti ekki
talinn til landkosta?
Mosfell í Grímsnesi er landnámsjörð í
ofanverðri Árnessýslu. Samnefnt mó-
bergsfell með hamrabeltum gnæfir yfir
bæinn, sem stendur í fallegum hvammi
og er staöarlegt að líta þangað heim,
þótt húsakostur sé nokkuð þreytulegur.
Útsýni frá Mosfelli er fagurt til Heklu og
austurjöklanna aö sjá, en móarnir fyrir
sunnan eru ekki aö sama skapi augna-
yndi, en hafa ugglaust verið með öðrum
brag fyrir margt löngu, þegar landiö var
viöi vaxið og þá hefur Ketilbirni land-
námsmanni þótt búsældarlegt að líta í
áttina til Vöröufells.
Oft hef ég spurt mig þeirrar spurn-
ingar, hversvegna Ketilbjörn hinn gamli
úr Naumudal byggöi bæ sinn einmitt
hér, hann nam mestan hluta Grímsness,
Laugardal, Biskupstungur „og bjó aö
Mosfelli“. Hann kom til íslands „þá er
landiö var víöa byggt með sjá“ og kom á
skipi sínu Elliöa í Elliöaárós „fyrir neöan
Heiði“. Þaðan hélt Ketilbjörn um Þing-
velli austur á bóginn og eitthvað hefur
honum orðiö starsýnt á fegurö Þingvalla,
hann glutraöi þar niöur öxi sinni og heitir
þar Öxará síðan.
Á Mosfelli hefur ef til vill eitthvaö
minnt hann á fööurtúnin í Naumudal,
hver veit? Fyrir utan fagurt bæjarstæöi
er hægt að gera því skóna, aö land-
námsmaður hafi haft augastað á gras-
lendi, skógi, nærtæku vatni og veiði. Hitt
er spurning, hvort landnámsmenn hafa
metiö hveri til sérstakra landkosta.
Á þessu svæöi, sem ég þekki bezt af
landinu öllu, hefði ég afskrifað Mosfell
og líklega helzt byggt bæ minn við Laug-
arvatn, þar sem er allt í senn: náttúru-
Oddgeirshólar í Hraungerðishreppi. Fögur bæjarstæði eru ekki út um allt í Flóanum, en hér er sannarlega undantekning — og auk þess er rel
húsað og bæði íbúðarhús og gripahús standa fallega í þessu landslagi.
íbúðarhúsið á Borg á Mýrum er með háu risi og fer einstaklega rel þarna, en bæjarstæðið sjálft er ekki tilkomumikið og Skalla-Grímur
landnámsmaður hefði getað fundið miklu fegurri staði til að byggja á, ef annað hefði ekki setið í fyrirrúmi.
5