Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.1982, Blaðsíða 11

„Conda d’Oro" dalinn. Höfnin, sem
er frábær frá náttúrunnar hendi,
er lífæð borgarinnar og hefur ver-
ið mikilvæg allt frá tímum Fön-
ikumanna. Þrátt fyrir grískan
uppruna nafns borgarinnar, Pal-
ermo: pan ormus, þá var borgin
aldrei grísk. yún var voldugasta
borg Karþagómanna á Sikiley,
seinna mikilvæg höfn Rómverja,
Byzansmanna, Araba og Nor-
manna, og um skeið höfuðborg
hins Heilaga þýzk-rómverska
keisaradæmis, miðstöð mennta og
lista í Evrópu. Spánverjar komu
og ríktu í 400 ár; rifu þeir niður
múra borgarinnar, og gáfu henni
sitt barróska yfirbragð, sem hún
hefur varðveitt að hlusta.
í dag hefur borgin flest það, sem
óprýðir stórborg. Hún er hávaða-
söm, yfirfull af bílum, skítug og |
fráhrindandi. Borgin hefur vaxið ,
með miklum hraða síðustu 100 ár-
in, og telur í dag um milljón íbúa
eða um V6 af íbúafjölda eyjunnar.
Atvinnuleysi er og fátækt, glæpir
tíðir, enda aðalhreiður Mafíunnar
og er ekki ósjaldan, að Mafíuhóp-
unum lendi saman á götum úti.
Borgin varð illa úti í 2. heims-
styrjöldinni vegna loftárása, og
meðal þeirra bygginga, sem fóru
forgörðum, var höll Lampedusa-
ættarinnar, ein sú stórkostlegasta
í Palermo. Hefur borgin auð-
sjáanlega breytt mikið um svip frá
þeim tíma, að hún var sögusvið í
bók Tomasi di Lampedusa, „II
Gattopardo" (Hlébarðinn).
En sem betur fer sluppu helztu
menningarverðmæti borgarinnar,
sem eru byggingar frá tímum
Araba og Normanna. Frægast er
Monrealeklaustrið, efst í borginni,
og stendur það í samnefndum
borgarhluta. Frá klaustrinu er
frábært útsýni yfir borgina og
Conca d’Oro dalinn. Klaustrið er
þekktast fyrir, að þar eru stærstu
mosaikmyndir Ítalíu, þar sem
áhrif Araba og Normanna eru
samofin stíl Byzans.
Stutt frá höfninni, í gömlu höll
emíranna, sem seinna var kon-
ungshöll Normanna, er-„Cappella
Palatina", hallar-kapellan. Mosa-
ikmyndir hennar eru gersemi,
segja þær sögur úr Biblíunni, og
stafar frá þeim undravert líf.
I Palermo er að finna dálítið
„kuriosum“, sem eflaust er ein-
stakt í Evrópu og ef til vill í ver-
öldinni, og sem sýnir óvenjulega
kaþólska „greftrunarsiði". í hettu-
munkaklaustrinu er neðanjarð-
arkirkjugarður eða katakombur
með ca. 8.000 múmíum. Upphaf-
lega voru katakomburnar ætlaður
munkunum sjálfum, en yfirstétt
borgarinnar þótti þetta fínt og
snobbaði fyrir að koma ættingjum
sínum til munkanna. Ættingjum
var leyft að heimsækja hina dánu
og höfðu á þeim fataskipti eftir
tilefnum, fjölskyldufundir voru
haldnir í návist hins dauða, og var
spjallað við hann eins og hann
væri lifandi.
Munkarnir notuðu þrjár aðferð-
ir við múmíugerðina. Sú algeng-
asta var að þurrka upp líkið í hæg-
um hita í átta mánuði og síðan úti
í sólinni. Þegar líkið var orðið vel
þurrt, var það troðið út með
þurrkuðum grösum og fært í föt.
Onnur aðferð var að láta líkið
liggja í arsenikbaði í vissan tíma,
sú þriðja var sjóðandi kalkbað.
Elztu múmíurnar eru frá árinu
1599. Eru þær af 40 hettumunkum,
sem létu lífið við að hjúkra sjúk-
um í einni pestinni, sem gekk yfir
borgina. 1881 var þessi sérkenni-
legi „greftrunarsiður" bannaður
af stjórninni, en engu að síður
Frh. á bls. 16.
FRANCOIS
MITTERAND
rancois Mitterand, Frakk-
landsforseti, aflar sér stöðugt
meiri vinsælda erlendis, meðan
óánægjan með hann fer vaxandi
heima fyrir. Hinar mörgu ferðir
hans hafa vafalaust aukið álit
Frakklands á alþjóða vettvangi
og á mikilvægum fundum eins
og þeim, sem haldnir voru með
æðstu mönnum helztu iðnríkja
heims og Efnahagsbanda-
lagsins, ávann hann sér meiri
virðingar og trausts en flestum
öðrum leiðtogum Frakklands
hefur áður tekizt. Jafnvel Ron-
ald Reagan, sem talinn er á önd-
verðum meiði við Mitterand í
stjórnmálum í grundvallaratrið-
um, talar bara vel um hinn
franska starfsbróður sinn.
En heima fyrir er annað uppi
á teningnum. Honum hefur
hvorki tekizt að draga úr verð-
bólgu eða atvinnuleysi, sem
hann sór og sárt við lagði, að
hann myndi gera, í hita kosn-
ingabaráttunnar, og nú er efna-
hagur landsins bágari en hann
hefur verið í langan tíma. Ríkis-
kassinn er þurrausinn, og mikill
hluti iðnaðarins er í hægum
gangi. Gengisfelling frankans
mun þó bæta eitthvað úr skák
og þá ekki hvað sízt, hvað varðar
útflutninginn til Þýzkalands,
sem er mikilvægasta viðskipta-
land F'rakka. Með hækkun þýzka
marksins gagnvart frankanum
verður meira en tíu prósent
ódýrara fyrir Þjóðverja að
kaupa vörur frá Frakklandi, og
á sumum sviðum eiga menn von
á breytingum til batnaðar að
nokkru marki. Á það sérstak-
lega við um bílaiðnaðinn.
Með hliðsjón af hinu slæma
efnahagsástandi er mörgum tor-
skilið, af hverju Mitterand hrað-
aði svo þjóðnýtingu hinna stóru
iðnfyrirtækja og alls bankakerf-
isins. Öll helztu stórfyrirtæki
landsins eru nú í eigu ríkisins,
og hlutdeild þess er komin upp í
32 prósent af iðnaðinum í heild.
23 af hundraði iðnverkamanna í
Frakklandi vinna nú hjá ríkis-
fyrirtækjum. Og í viðbót kemur
svo allt bankakerfið, sem hefur í
hendi sér úrslitavald varðandi
alla atvinnustarfsemi.
Þetta hefur verið dýrt ævin-
týri. Kaupin á einkafyrirtækj-
unum og bönkunum urðu miklu
dýrari en Mitterand hafði reikn-
að með. Eins og stendur hljóðar
reikningurinn upp á 43 millj-
arða franka, en þar sem orðið
hefur að taka nær allt það fé að
láni með umtalsverðum vöxtum,
tvöfaldast sú upphæð innan viss
tíma.
Margir af fylgismönnum
Mitterands hafa einnig gagn-
rýnt hann fyrir að hafa flýtt sér
of mikið að koma þjóðnýting-
unni á, en hann ber því við, að
hann hafi lofað kjósendum
þessu. Og ég vil efna loforð mín,
segir hann. En það svar hefur
boðið heim annarri spurningu.
Hvað um loforðin um minna at-
vinnuleysi og minnkandi verð-
bólgu? Við þessu hefur hann
ekki átt nein svör. Dýrtíðin er á
sama stigi og þegar hann tók við
völdum, hún er 14 prósent og
það er napurlegt fyrir hann,
þegar þess er gætt, að tekizt
hefur að draga úr dýrtíðinni í
mörgum öðrum löndum og þar á
meðal í mörgum ríkjum Efna-
hagsbandalagsins allverulega.
Og þó að hann hafi stytt vinnu-
tímann og fjölgað störfum á
vegum hins opinbera í allríkum
mæli, er atvinnuleysið meira en
áður.
Hann reynir nú stöðvun bæði
kaupgjalds og verðlags, en þeir
eru fáir, sem búast við, að þær
ráðstafanir dugi að neinu marki,
því að æ meiri hluti þjóðarbú-
skaparins er rekinn á snið við
lög og reglur, boð og bönn. Menn
semja án þess að láta það allt
uppi við yfirvöldin, vinna án
þess að telja það fram og þiggja
þannigþau laun, sem markaður-
inn býður.
Það hefur ekki gert Mitterand
lífið léttara, að hann var búinn
að lofa að koma sósíalistum —
það er að segja tryggum flokks-
mönnum — í stjórn atvinnufyr-
irtækja í eigu ríkisins. Það hef-
ur svo myndazt löng biðröð
stjórnmálamanna í von um
vænar forstjórastöður. En þegar
komið hefur að því að skipa í
þessar stöður, hafa sósíalistar
komizt að raun um, að ekki hafi
verið um marga hæfa umsækj-
endur að ræða. Þegar til kast-
anna kemur, er allt annað að
reka pólitík og að stjórna stóru
atvinnufyrirtæki. Þetta er sósí-
alistum smám saman að verða
Ijóst, en til fullnustu munu þeir
reyna það, þegar þjóðnýtingin
er búin að vera í gangi nokkurn
tíma.
— svá — úr „Farmand“.
i
11