Lesbók Morgunblaðsins - 26.03.1983, Qupperneq 16

frTARM-
AR-
aREiei
5*
6°

5c>a
þEFA
AF

IHæfa
Haf
Ltoð
5ToB,
Bitm
BÖU-
6ÆMA
FlUiL i?ÖDD
T IU
KvfEN-
av'RI-b
5r/wa
B Lon
MAfJMS-
MAFAJ
-IVEKl
e/MS
ÍKVI.O-
menniaI
TUtJ»R-
A ft.
5AK-
ítVSI
Komu
þARMUR
'A
tiriNtl
furopu
BUi
ÍAMHLJ.
frtDSNA
FRL-
UfCuUtV

VtrRuN
Hlms
H£lfi4R-
INN
ÍÁ u-0
KIFUR
uPP
Hvatur
HAVCA
SKTÖR,-
URÍ
Hávaoi
'rtt
ÍKtSS-
AN
NTOR.V
AR.
EMD-I
IHR
IBirta
fto-
í r-Æ-ei
ARSA
REiíAR
ISORÚN
~r o k
5olak
FLýr/
ÍKAÐI
ÍPOR-
I M U
ygfiuR
SVI'PT
MVL(«lu
Viður-
KENNT
5foFq-
HU5-
ÚA ANS
8/-ÓM
5TIKAf
HElM -
I Ll f>
'Jo FU
£Ví>A
PÚKI
ÖS.-.„
SMfl R
HiuruR
FUR-
HftFN
PTÆTI
PRVKK-
UR
5K£K
Frum
EFMI
ERU
'l
VAFA
FULl-
/n/M
Bikkt-
UA
5o-ð
/MM
SKAK

N________________________________/
Frh. af bls. 15.
Hvítur ákveður að láta af
hendi peÖ, því eftir 30. Ha2 —
Re3+ 31. Bxe3 — Hxe3 er staða
hans vonlaus.
30. — Rxa3, 31. Bxe4 — Rxb5, 32.
axb5 — Bxb5, 33. Bxb6 — axb6
í biskupaendatafli sem nú er
komið upp á svartur við allmikla
tæknilega öröugleika að stíða,
því hvítur hefur góða kóngs-
stöðu auk þess sem svartur á
erfitt með að mynda sér nægi-
lega fjarlægt frípeð á kóngs-
væng til að taflið geti unnist, sjá
skýringar við 25. leik hvíts.
34. Kf3 — Kg7, 35. Ke3?
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík
Framkvjstj.: Haraldur Sveinsson
RiLstjórar: Matthías Johannessen
Styrmir Gunnarsson
Ritstj.fltr.: Gísli Sigurðsson
Auglýsingar: Baldvin Jónsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 10100
Eftir hið eðlilega 35. h4! á
svartur ekki auðvelt með að
hagnýta sér umframpeðið. Ekki
dugar t.d. að mynda sér frípeð
strax á f-línunni: 35. h4! — f5?
36. Bd5 - Kf6, 37. Kf4 - h6, 38.
Bb3 — g5+ 39. hxg5+ — hxg5,40.
Ke3 - Ke5, 41. Bc2 - Bc6, 42.
Bd3 — f4+ 43. gxf4 — gxf4+ 44.
Kf2 og svartur getur ekki unnið.
Svartur yrði að fara rólegar í að
mynda sér frípeð á kóngsvæng
til að halda vinningsmöguleik-
um sínum, sem eru vissulega
fyrir hendi, eftir 35. — f6, eða
35. - Kf6.
35. — f5, 36. Bd5 — g5, 37. h4
37. — f4+! 38. Kf3
Eftir 38. gxf4 — gxh4 nær
svartur einnig nægilega fjar-
lægu frípeði.
38. — fxg3, 39. Kxg3 — Kf6, 40.
Be4 — h6, 41. Bc2 — Bd7 (Bið-
leikurinn) 42. Bb3 — Be8,43. Bc2
— Bh5, 44. Bd3 — gxh4+ 45.
Kxh4 — Bg6
Hvítur gafst upp, því eftir 46.
Bc4 - Ke5, 47. Kg3 - Ke4, 48.
Kf2 — Kf4 getur svartur í róleg-
heitum bætt stöðu sína, fyrst
með því að ýta h-peðinu áfram.
Konungs-
morðinginn
DAMIENS
inn er stærstur var, nefnilega
Jesúíta, gegn smærri einingum,
s.s. Jansenistum. Við þetta
bættist, að grunnt var á því góða
milli konungs og þings, líkt og
víðar var löngum. Greip því
stjórn konungs kenningar um
víðtækt samsæri á lofti, lét
varpa ýmsum kennimönnum,
róttæklingum og prenturum í
fangelsi, og sendi vænan hóp rit-
höfunda, ritstjóra og blaða-
manna ýmist í útlegð eða í gálg-
ann, svo sem siðvenja var.
Aftakan
Er réttað var í máli „kon-
ungsmorðingjans" Damiens,
kusu dómarar hans að taka vilj-
ann fyrir verkið, og sýna jafn-
framt fram á hvaða örlög biðu
þeirra er freistast kynnu til að
vilja korta feril Frakkakonunga
í framtíðinni. Var sakborning-
urinn því dæmdur til að þola
pyntingadauða, og var fyrir-
myndin að framkvæmdum sótt
aftur til ársins 1610, er munkur
nokkur, Francois Ravaillac að
nafni, var tekinn af lífi á hinn
ógurlegasta hátt fyrir morðið á
Hinrik IV Frakkakonungi.
Aftakan fór fram á torgi einu
í París er þá hét Place de Gréve,
hinn 28. mars 1757. Þar sem hér
var um eina bestu skemmtun
samtímans að ræða, létu París-
arbúar sig ekki vanta við at-
höfnina; múgurinn fyllti allt
torgið, glugga, kvistraufar og
þök á nærliggjandi byggingum.
Upphófst við svo búið kon-
ungleg seremónía er átti eftir að
standa nærfellt fjórar klukku-
stundir, því viðvaningar voru að
verki og hægar gekk að murka
lífið úr sakborningnum en til
hafði verið ætlast. Var hann
leiddur fram á mitt torgið,
gegnum alla þvöguna, og reyrð-
ur kyrfilega niður á planka. Var
honum þessi meðferð ekkert
nýmæli, því allt frá tilræðinu
hafði hann verið geymdur í
böndum, til að varna hugsanleg-
um sjálfsmorðstilraunum. Báru
menn síðan glóandi tangir að
brjósti hans, örmum, lærum og
kálfum, uns rauk úr undunum,
og sjóðandi olíu, tjöru, brenni-
steinsblöndu og bráðnu blýi
blandað nosturslega á sárin.
Til þess var tekið, hversu vel
fórnarlambið bar sig, meðan
þessu fór fram; hann fylgdi
hverri hreyfingu kvalara sinna
með árvökulum augum, og öðru
hverju hrópaði hann vitfirr-
ingslegar athugasemdir yfir
mannhafið, hásri en skýrri
röddu, svo heyra mátti hvert
orð. Við þetta færðust hinir
opinberu embættismenn allir í
aukana og sviðu af honum hend-
urnar, fyrst hina hægri, er borið
hafði hnífinn að hinu konung-
lega hjarta, síðan þá vinstri.
Voru því næst leiddir fram fjór-
ir vakrir folar, hinn dæmdi
njörvaður tryggilega við hvern
og einn þeirra, og síðan slegið
duglega í gæðingana. Fór þessu
fram í heila klukkustund, og
virtist svo sem Damiens hafi
haldið lífi, megnið af tímanum
a.m.k. Var sjónarspil þetta
múgnum hin besta afþreying, en
böðlarnir þóttust fyrir sitt leyti
ekki hafa haft árangur sem erf-
iði, og lauk sýningunni með því
að útlimaleifarnar voru sagaðar
af manninum, uns höfuðið eitt
sat eftir á blóðistorknum búkn-
um. Þraut þá böðlana hugarflug
til frekari athafna og tóku menn
að tínast til síns heima.
„Eftir oss kemur
syndaflóðið"
Lúðvík konungur XV tók að-
för Damiens afar nærri sér, og
þóttist geta lesið úr henni vin-
sældahrun sitt meðal þegna
sinna. Verður sú ályktun að telj-
ast nærri sanni, og hefði m.a.s.
einhver í hans sporum verið bú-
inn að sjá teikn þessa einum tíu
árum fyrr. Ekki bötnuðu þó
stjórnarhættir hins franska ein-
veldis neitt við þessa uppgötvun
konungs, enda bar hann ógæfu
til að setja jafnharðan af þá fáu
ráðgjafa sína er viðleitni sýndu
til umbótastefnu. Tilræði Dami-
ens var aðeins einn af mörgum
þáttum í fjörbrotum konung-
dæmisins, en þó refsing hans
þyki harkaleg, er hitt samt víst,
að ekki fóru valdhafar frönsku
byltingarinnar, 32 árum síðar,
vægar í sakirnar gagnvart sín-
um andstæðingum.
Lúðvík XV sá reyndar gerla
að hverju stefndi, og viður-
kenndi jafnvel vanmátt sinn til
farsælla stjórnarathafna á
prenti: „Ég hefi verið vondur
konungur," skrifaði hann í
erfðaskrá sinni, rétt fyrir dauða
sinn 1774. „Bæði er um að kenna
eigin hæfileikaskorti og óhæfum
ráðunautum." Enginn skyldi
segja, að Hátignin hafi ekki séð
hvað satt var, hvað sem öðru
leið.
16