Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1983, Blaðsíða 19

Hinn eini og sanni Gamli-Ford. Guðlaugur á Giljum við farartækið sitt.
Dalselsbræður urðu fyrstir til að komast á bíl inn í Þórsmörk. Hér
eru þeir við bifreið Auðuns kaupmanns, sem merkt var RÁ-5.
fússon sýslumaður í ræðustólinn
og setti vígsluhátíðina. Hann
gat þess að þrjú meginöfl hefðu
hrundið þessum miklu mann-
virkjum á stað: Þekking, líkam-
leg orka og fórnfýsi. Verkfræð-
ingar hefðu lagt fram þekking-
una, verkamennirnir hina lík-
amlegu orku, en fórnfúsir hér-
aðsbúar hefðu lagt fram fjár-
munina. Að ræðu lokinni voru
sungin brúarljóð Önnu Vigfús-
dóttur frá Brúnum sem hefjast
með þessum orðum: „í bratt-
sækni þjóðar um batnandi kjör,
hver brú er sem hlekkur í festi."
Dansað og flutt
brúarljóð
Atvinnumálaráðherra, séra
Þorsteinn Briem, flutti vígslu-
ræðuna. Lýsti hann m.a. þeirri
þýðingu, sem samgöngur hefðu
fyrir landbúnaðinn. Samgöngur
væru frumskilyrði þess, að
sveitir landsins gætu horfið frá
þúsund ára gamalli rányrkju og
snúið sér að jarðyrkjubúskap.
Tveir ræðuskörungar höfðu ver-
ið fengnir úr Reykjavík, Ragnar
E. Kvaran, sem mælti fyrir
minni íslands og dr. Guðmund-
ur Finnbogason, sem mælti
fyrir minni Rangárþings.
Þegar fyrri brúin á Þverá var
vígð orti Þorsteinn Gíslason,
brúarljóð sem síðar varð Hér-
aðssöngur Rangæinga, „Inn i
faðminn fjalla þinna". Steinn
Sigurðsson, kennari í Hafnar-
firði, gerði brúarljóð sem var
sungið og leikið á hátíðinni og
Frímann Einarsson flutti þar
frumsamið kvæði. Ekki er í at-
riðaskránni ágætt brúarljóð
Guðmundar Daníelssonar,
skálds frá Guttormshaga, sem
þar hefði sómt sér vel. Miklum
danspalli hafði verið slegið upp
og veitingatjöldum, þar á meðal
Rangæingabúð, sem Jón Ólafs-
son, alþingismaður frá Sumar-
liðabæ, og Tómas Tómasson frá
Miðhúsum, stofnandi og for-
stjóri Ölgerðarinnar Egill
Skallagrímsson, gáfu Rang-
æingum á Alþingishátíðinni
1930. Rangæingabúð var nokk-
urs konar færanlegt félagsheim-
ili í héraðinu um langt árabil, og
setti lengi mikinn svip á gömlu
Þjórsármótin, sem var þjóðhátíð
Sunnlendinga um áraraðir.
Það var sannarlega vorhugur
í Eyfellingum og Skaftfellingum
þennan bjarta dag 1. júlí 1934.
Þar sem Skarphéðinn stökk
forðum 12 álnir yfir Markarfljót
var nú komin traust brú, sem
enn hefur ekkert látið undan
hinum þungu samgöngutækjum
nútímans.
Um kvöldið blaridaðist harm-
ónikkumúsíkin hinum þunga nið
Fljótsins. Kreppuárakynslóðin
steig dansinn, gladdist og söng
hátt. Kynslóðin sem lifði með
erfiðleikunum kallaði ekki öll
verkefni vandamál. Úrtölumenn
létu ekki í sér heyra.
Vörn hafði verið snúið í sókn,
sem síðan hefur haldið áfram.
Kvöldið var fagurt á Fljótsbakk-
anum. Oft hafa menn orðið
góðglaðir af minna tilefni og
vissulega biðu nú bjartari tímar
hinna blómlegu sveita austan
Markarfljóts.
Sigurður Þór Guðjónsson
Vitringurinn
Heinrich Schiitz
'
í tilefni af flutningi Polýfónkórsins á
Jólasögu Schíitz nú um jólin
Einn muggulegan desember-
dag árið 1975 lagði ég leið mína í
hljómplötuverslun Fálkans í
Reykjavík. Allt í einu var at-
hygli mín vakin. Ég fann plötu
sem mér fannst forvitnileg. Á
umslaginu stóð Jólasaga, en höf-
undurinn hét Heinrich Schutz.
Eitthvað rámaði mig í þetta
nafn, en var að öllu leyti fáfróð-
ur um tónskáldið. En þar sem nú
var skammt til jóla, keypti ég
plötuna. Svo fór ég að hlusta.
Mér varð undireins Ijóst að ég
hafði uppgötvað mikinn fjársjóð.
Ég var vel kunnugur Jólaóra-
tóríu Bachs. En þessi Heinrich
Schutz sló hann alveg út í mín-
um eyrum. Svona átti að flytja
jólaboðskapinn. Hér var einfald-
leikinn ríkjandi, tignarlegur og
hreinn. Allt skraut og prjál var
víðs fjarri og engar málaleng-
ingar né útúrdúrar. En það var
ekki aðeins hinn tæri einfald-
leiki sem var eins og opinberun.
Það var líka.sá andlegi kraftur
og styrkur sem hljómaöi í hverri
nótu. Þessi maður var eitthvað
mikið öðruvísi en allir aðrir. Mér
fannst hann nánast heilagur
maður.
Þannig voru fyrstu kynni mín
af Heinrich Schútz. Og það er
skrýtið og gaman og til vitnis
um undursamleik listarinnar, að
síðan þá hefur þessi meistari
sem fæddist fyrir 400 árum verið
einkavinur og sálusorgari eins
venjulegs íslendings á síðasta
hluta tuttugustu aldar.
Heinrich Schútz fæddist 14.
október árið 1585 í Köstritz í
Saxlandi. Árið 1599 varð hann
kórdrengur við kapellu land-
greifans af Hesse-Kassel og
naut bæði almennrar menntun-
ar og tónlistarfræðslu. Hann
innritaðist í háskólann í Mar-
burg árið 1608 í þeim tilgangi að
nema lög. í heimsókn til Mar-
burg varð landgreifanum ljós
tónlistargáfa Schútz og styrkti
hann til náms i Feneyjum hjá
Giovanni Gabrielli, einum fræg-
asta meistara sinnar tíðar. Á ft-
alíu dvaldi Schútz árin
1609—1612 og samdi þar fyrstu
tónverk sín, madrigala fyrir
19