Lesbók Morgunblaðsins - 12.10.1985, Qupperneq 4

Með kökukefli,
tannbursta
og kíttisspaða
að vopni
Kristín Sveinsdóttir ræðir við
Eydísi Lúðvíksdóttur leirlistakonu
í tilefni sýningar hennar á Kjarvalsstöðum
í sumar og lítur inn í Listasmiðju Glits
Eydís Lúðvíksdóttir fædd-
ist í austurbænum í
Reykjavík og ólst þar upp.
Nánar tiltekið í Hlíðun-
um. Hún stundaði nám í
Myndlistar- og handíða-
skóla fslands og lauk það-
an prófi úr kennaradeild
vorið 1971. Eftir það stundaði hún kennslu
í tvö ár, en tók sér síðan frí og helgaði sig
barnauppeldi í nokkur ár. A þeim tíma
vann hún þó töluvert við gluggaútstill-
ingar í verslunum og við að setja upp sýn-
ingar, s.s. bása á Heimilissýningum og
öðrum slíkum. Einnig ferðaðist hún til út-
landa á vegum Glits hf. og setti upp sýn-
ingar fyrir fyrirtækið. Frá árinu 1979 hef-
ur Eydís starfað sem listráðunautur hjá
Gliti sér til mikils yndis. Stöðugt blundaði
samt með henni löngun til að vinna ýmsar
af hugmyndum sínum í postulínsleir, og
þegar henni bauðst aðstaða í Listasmiðju
Glits, tók hún henni tveim höndum. Hún
byrjaði að vinna þar um síðustu áramót.
Öll orka hennar og einbeiting fékk að
njóta sín í þessu óskaverkefni og hún var
útbrunnin eftir hvern einasta dag. Stund-
um varð hún að taka sér frí því þá var
kollurinn tómur, hugmyndirnar vildu ekki
verða til. í júní siðastliðnum opnaði hún
sýningu á 47 verkum sínum að Kjarvals-
stöðum og hafði selt 26 þeirra fjórum dög-
um síðar þegar þetta viðtal var tekið. Geri
aðrir betur.
En áður en ég hitti Eydísi að máli lang-
aði mig til að skoða Listasmiðjuna í Gliti.
Ég hafði að vísu haft óljósa hugmynd um
tilvist hennar, en ekki gert mér grein fyrir
því merkilega framtaki hjá forráða-
mönnum iðnfyrirtækis að bjóða lista-
mönnum afnot af húsakynnum sínum,
tækjakosti og verkþekkingu.
Flestir landsmenn þekkja vörurnar frá
Gliti, en áreiðanlega er mörgum eins farið
og mér að vita ekki, hvað framleiðslan er
fjölbreytt og falleg. Einn þriðji hluti henn-
ar er seldur til útflutnings, einn þriðji
hluti erlendum ferðamönnum hérlendis og
einn þriðji hluti á heimamarkaði, en sá
þáttur vex jafnt og þétt. Orri Vigfússon,
framkvæmdastjóri, sagði þá samt ekki
alltaf vera í lukkupottinum:
— „Stundum kviknar góð hugmynd,"
sagði hann. „Hönnunin tekur skamman
tíma, hluturinn er einfaldur í framleiðslu
og selst vel. Handunna olíukolan okkar
sem unnin er í steinleir er gott dæmi um
stykki, sem notið hefur fádæma vinsælda.
Hún hefur nú þegar selst í meira en
Steinblómið — einnig unnið tyrir
GliL
hundrað þúsund eintökum og selst enn
jafnt og þétt. í öðru tilviki teljum við
okkur vera með ljómandi góða hugmynd.
Hönnun og tilraunir með framleiðsluna
tekur marga mánuöi en einhverra hluta
vegna selst varan alls ekki og við sitjum
uppi með birgðirnar og sárt ennið."
Eg sagðist frá upphafi hafa verið
óskaplega hrifin af Steinblóminu, þar sem
þurrkaðar jurtir eru brenndar í leirinn.
Frumlegir munir og fagrir.
— „Eydís átti hugmyndina að Stein-
blóminu og það varð strax mjög vinsælt.
En því miður er það geysilega erfitt í
vinnslu og af því verða mikil afföll. Eydís
safnar plöntunum og svo ég sjálfur," sagði
Orri. „Sú vinna þarfnast mikillar ná-
kvæmni. Ég fer ekki svo úr borginni á
sumrin að ég taki ekki með mér stafla af
dagblöðum til að leggja plönturnar á
milli." Orri segir að plöntusöfnunin sé
skemmtilegt verk og lærdómsrikt og smátt
og smátt hafi hann öðlast staðgóða þekk-
ingu á íslensku flórunni.
En stærsti hluti framleiðslu þeirra í
Gliti telst til nytjalistar. Það eru hlutir
Eydís Lúðvíksdóttir fyrir utan Kjarvalsstaði, þar sem hún sýndi í sumar.
— „Ég gerði mér vonir um gagnrýni, sem éggæti haft gagn af, en sú von
/ brásL“
Að húsabaki
— gamalkunnugt myndefni útfært í leir.
sem samræma notagildi og fegurð. Sæl-
keralínurnar eiga til dæmis sívaxandi
vinsældum að fagna, en þar er um að ræða
matar- og kaffistell, tesett og fleira í þeim
dúr.
Aðalerindi mitt með þessari heimsókn
var að skoða Listasmiðjuna og forvitnast
um hana. Orri hefur aftur orðið:
— „Hugmyndin að Listamsmiðjunni
kviknaði a\25 ára afmæli Glits fyrir nokkr-
um árum. Ókkur datt í hug að leggja ein-
um listamanni lið í senn með því að láta
honum í té vinnuaðstöðu, afnot af
brennsluofnum og svo verkþekkingu, æskti
hann hennar. Á móti nytum við þekkingar
listamannsins, reynslu hans og hugmynda.
Okkur fannst að þessi samvinna gæti verið
báðum aðilum í hag. Sex listamenn hafa
nú þegar fengið aöstöðu í Listasmiöjunni,
en það eru Ragnar Kjartansson, Ragnhild-
ur Stefánsdóttir, Hringur Jóhannesson,
Gunnar Örn, Magnea Hallmundsdóttir og
svo Eydís Lúðvíksdóttir núna síðast. Lista-
mennirnir hafa fengið alla ráðgjöf sem
þeir hafa óskað eftir hér á staðnum, en við
höfum á að skipa mjög færum sérfræðing-
um í mótasmíð, glerjungsvinnu o.s.frv.
Ekki alls fyrir löngu tókum við í notkun
tölvustýrða ofna, þannig að listamannin-
um er í sjálfsvald sett, hver hitaferillinn
er meðan á brennslu stendur. Flestir lista-
mennirnir hafa haldið sýningar að loknum
starfstíma sínum í Listasmiðjunni, nú síð-
ast einmitt Eydís Lúðvíkdsdóttir."
Og ég lagði leið mína á Kjarvalsstaði til
að hitta hana Eydísi að máli. Þegar ég
tölti yfir Miklatúnið undir skínandi bláum
himni og horfði á fegurðina í kring um
mig, var ég að hugsa um, hvort Guð hefði
nokkurn tíma gefið Reykvíkingum blíðara
sumar. Mér fannst hann góður við okkur,
og við líka eiga það skilið.
Hún var líka falleg, hún Eydís, í buxna-
dragt, svartri með íofnum gullþræði. Og
með hæstmóðins hálstau, blátt við fann-
hvíta skyrtu.
— „Ég átti von á þér,“ sagði hún ljós-
hærð og brosleit og þrýsti hönd mína.
— „Aður en við byrjum að tala saman
ætla ég að skoða postulínsbollana þína,“
sagði ég. Hún leit á míg, kímin, og rétti
mér eintak af sýningarskránni, án orða.
4