Lesbók Morgunblaðsins - 04.07.1987, Blaðsíða 3

iirgpfr
h ® 0 (o) [u] m in b si iii a tn si m
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoó-
arrítstjórí: Bjöm Bjarnason. Ritstjómarfulitr.:
Glsli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Rrtstjóm: Aóalstrœti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Sjá texta undir myndinni á forsíðunni.
New York
er sá staður í veröldinni þar sem ungir myndlistar-
menn vilja gjaman lifa og hrærast, enda margt
að sjá þar. Lesbókin hitti að máli tvo unga menn,
sem luku námi í höggmyndalist frá School of Visu-
al Arts í vor: Svein Þorgeirsson og Guðjón
Bjamason. Að náminu loknu ætla þeir báðir að
freista gæfunnar þar vestra.
Fæðuöflun
er viðfangsefni sem sífellt smæri hluti af íbúatölu
hvers lands stundar og að sjálfsögðu er sú þróun
byggð á orkunotkun, sem er margfalt meiri í hin-
um þróuðu löndum en þeim vanþróuðu. Um þetta
mál, fæðuöflun og orkunotkun skrifar Bjami Guð-
mundsson, sem verið hefur aðstoðarmaður land-
búnaðarráðherra.
Zambia
er land í Afríku, sem laðar að sér ferðamenn,
m.a. til að sjá Viktoríufossana. En Zambiuför er
ekki áhættulaus. Það reyndi brezkur ferðalangur,
sem var settur blásaklaus í fangelsi á þeim forsend-
um að hann væri útsendari og njósnari Suður
Afríku. Hann lýsir því víti, sem þessi fangelsisraun
var.
NÍNA BJÖRKÁRNADÓTTIR:
Flóki
In memoriam
Pie Jesu, Domine
dona eis requiem.
Við ferðumst um hann
rökkurheiminn
þú gast alltaf opnað hann
ævintýri — sögur
dularfullir hlátrar — ofsakátir
alltaf sat engill innst.
Núna get ég ekkert
nema grátið eins og bam
í sjálfselsku minni
og kveinað þessi orð
annars skálds:
deyðu ekki
mér þykir svo vænt um þig
Bróðir minn
í Finnlandi
Mjög skiptar skoðanir
em um gagnsemi
norrænnar samvinnu
og þátttöku okkar ís-
lendinga í Norður-
landaráði og um
arðsemi þess kostnað-
ar, er þessu fylgir. Sumir telja, að norrænt
samstarf séu einungis skemmtiferðalög og
drykkjuveislur, en aðrirtelja samvinnu þessa
hina jákvæðustu og hafi mörgu góðu komið
til leiðar.
Líklegast hafa báðir hóparnir nokkuð til
síns máls. Minnka mætti þó glasaglaumur-
inn, en aukast athafnimar.
Þegar ég kom tU Finnlands í fyrsta skipti,
sem áhorfandi á Ólympíuleikunum í Hels-
inki í júlímánuði 1952, þá henti mig eftir-
minnilegt atvik.
Mikill fjöldi útlendinga var í höfuðborg-
inni, öll veitingahús þéttsetin, jafnt í hádegi
sem að kveldi. Ég gekk inn í stórt hótel í
miðborginni um hádegisbil og var vísað þar
á tveggja manna borð. Eftir skamma stund
vísar þjónninn Finna einum til sætis við
sama borð. Kynnti hann sig og kvaðst vera
bóndi frá Norður-Fjnnlandi og vera forvitinn
um þjóðemi mitt. Ég kynnti mig og sagðist
vera frá íslandi._
„Þú ert fyrsti íslendingurinn, sem ég hitti
og ég býð þér matinn að því tilefni." Ég
kom engum vömum við, en undrun mín var
mikil. Einu vandkvæðin í þessum hádegis-
verði vom þau, að finnski bóndinn vildi af
rausn sinni að ég drykki meira með matnum
en ég taldi hóflegt. Slíkt atvik hefur aldrei
hent mig í nokkru landi fyrr eða síðar.
Hvað er það þá, sem gerir Islendinga svo
sérstæða í augum Finna. Ég hefi reynt að
gera mér grein fyrir ástæðunum og hefi
fundið eina, sem ég tel að hafi rist djúpt í
hugum Finna.
I vetrarstríðinu milli Rússa og Finna, er
háð var veturinn 1939—1940, frá 30. nóv-
ember til 12. mars, urðu Finnar fyrir miklum
skakkaföllum, mannfall var mikið, bæði
meðal hermanna og óbreyttra borgara.
Fjöldi barna varð munaðarlaus, hafði ýmist
misst annað foreldri sitt eða bæði. Þá beitti
Rauði kross íslands sér fyrir víðtækri fjár-
söfnun til styrktar finnsku þjóðinni.
Á miðju ári 1941 drógust svo Finnar aft-
ur inn í stríð við Rússa og í það sinn í
sjálfa heimsstyijöldina síðari við hlið Þjóð-
veija. Var stríð þetta nefnt „framhaldsstríð-
ið“ og lauk með vopnahléi 19. september
1944. Árið 1947 stofnaði sr. Sigurbjöm
Ástvaldur Gíslason Finnlandshjálpina og var
formaður hennar allt til 1952.
Einn þáttur Finnlandshjálparinnar var að
fá íslendinga til að taka að sér að greiða
uppeldi eins munaðarlauss barns til 16 ára
aldurs. En sr. Sigurbjöm gerði meira. Hann
fékk þá hugmynd að koma upp bamaheim-
ili í Helskinki. En þar var við ramman reip
að draga, því nú voru haftaár hér heima á
Fróni og gjaldeyrisyfírfærslur torfengnar.
En sr. Sigurbjöm Ástvaldur sá við þeim
þröskuldi. Hann keypti saltsfldartunnur hér
heima, sendi til Finnlands og seldi þar til
að hafa upp í byggingu bamaheimilisins.
Þar sem fjörutíu ár eru nú liðin frá því
að þessir atburðir urðu er skiljanlega erfítt
að afla upplýsinga um, hve mörg börn vom
þannig að nokkm leyti „ættleidd" af íslend-
ingum. Ég veit þó af tveim mönnum sem
það gerðu.
Annar þeirra hefur ávallt haldið sam-
bandi við son sinn, sem dóttir hans nefndi
síðar „bróðir minn í Finnlandi".
Hann hefur komið þrisvar sinnum til ís-
lands, þessi fóstursonur íslands, í fyrsta
skipti til þess að hitta sinn íslenska föður,
konu hans og systkini sín á íslandi eins og
hann kallar þau vafalaust. í hin skiptin kom
hann t.il að sitja fund í stjóm norræna iðn-
þróunarsjóðsins, því hann er fulltrúi Finna
þar og einn af æðstu mönnum iðnaðarráðu-
neytisins í Helsinki.
Hinir íslensku foreldrar hafa einnig heim-
sótt hann í Finnlandi. Þetta er falleg saga,
sú eina sem ég kann um „finnsku bömin á
íslandi". En þessa sögu þarf að skrá, fá
upplýsingar um öll „finnsku bömin“ og hina
íslensku foreldra þeirra, svo og sfldarævin-
týri sr. Sigurbjöms. Þetta er dæmið um
jákvæða norræna samvinnu.
í Heimaeyjargosinu sönnuðu Danir,
Finnar, Norðmenn og Svíar svo eftirminni-
lega hug sinn til íslendinga með stórkostleg-
um fjárframlögum og stuðningi, að lengi
verður eftir munað hér á landi.
Neikvæða hliðin á norrænni samvinnu er
svo aftur á móti veislugleðin, sem getur
gengið út í svo miklar öfgar, að eitt sinn
sagði við mig norskur þingmaður og borgar-
fulltrúi frá Osló, er við sátum húseigenda-
þing í Helsinki: „Finnamir em lífshættulegir
í veisluháttum sínum, en íslendingamir em
ennþá varhugaverðari." Þessi_ norski þing-
maður sagðist ekki þora til íslands aftur.
Hefði ekki þrek og heilsu til þeirra átaka.
Finnar hafa aldrei gleymt hug íslendinga
til sín á hinum erfiða 5. tug aldarinnar,
þegar þeir þurftu mest hjálpar við. Enn
mun menn þar nafn Snorra Hallgrímssonar
læknis og þegar dóttir sr. Sigurbjörns kom
til Finnlands var henni sérstakur sómi sýnd-
ur. Hafi sr. Sigurbjöm ævarandi þökk fyrir
framtak sitt. Hann sannaði að það er til
norræn samvinna í verki.
Leifur SVEINSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 4. JÚLÍ 1987 3