Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1989, Blaðsíða 5

Dr.Jiri Svestka, forstöðumaður Kunstverein fíir die Reihnlands und Westfalen á
skrifstofu sinni í DQsseldorf: „KjarvaJ varð mér mikið undrunarefni og einnig ef
ég kann að bera rétt ðram: myndhöggvarinn Einar Jónsson
nauðsynlegt og ef hægt er að koma því við,
þá reynum við að sýna verk sem tengjast á
einhvem hátt. Það er ekki auðvelt að stjóma
þessu og samkeppnin á milii okkar er raun-
veruleg. Hlutverk safnanna er að vísu mis-
munandi. Hlutverk Kunstmuseum er að sýna
sem mest héðan frá Dusseldorf, ásamt sögu
borgarinnar og þýska list Kunstsamlung er
ætiað að sýna sigilda list, eins og til dæmis
Max Emst, ásamt sígildri list frá Þýska-
landi á ámnum 1950-1970. Kunsthalle sýnir
þekkta listamenn frá seinni hluta tuttugustu
aldar og Kunstverein á að sýna nútímalist
og er þar með mjög framsækin stofnun. Ég
held að þetta sé áhættusamt hlutverk. En
auðvitað sýni ég líka verk eldri listamanna,
eins og til dæmis Schlemmer á síðasta ári.
Nú, en burtséð frá þessum listasöfnum, þá
er hér í Dusseidorf mjög mikilvæg stofnun,
sem er „Listaakademían" hér. Hún er sú
þýðingarmesta, sú besta og mest stefnu-
markandi í Þýskalandi. Þar hafa starfað
íslenskir kennarar, ef ég man rétt. Og núna
eru. þar nemendur frá Reykjavík."
— Telur þú þá að DÍisseldorf sé fyrir
Þýskaland, eins og París fyrir Frakkland,
eins konar Mekka listarinnar?
„Það mundi ég ekki segja. Það er ekki
hægt að bera það saman. Þeir í París eru
alltof miðstýrðir. Her i Dusseldorf erum við
miklu opnari. Þetta svæði, sem afmarkast
af Diisseldorf og Köln, er tvimælalaust mikil-
vægasta svæði í Þýskalandi og sennilega í
öllum heiminum í dag hvað varðar listsköp-
un. Ég held að þessar tvær borgir, Köln
með allar sinar sýningarhallir og Dusseldorf
með sínar fjórar kraftmiklu stofnanir, geti
saman keppt við New York.“
— En svo að við snúum okkur aðeins að
þér sjálfum, þi langar mig að vita eitthvað
um uppruna þinn. Hvaðan ert þú?
„Ég er frá Tékkóslóvakíu en bý hér í
Þýskaiandi sem pólitískur flóttamaður og
hef búið hér síðan 1981, eða í átta ár. Fyrst
eftir komu mína hingað var ég gestafyrirles-
ari og kennari í Háskólanum í Thiibingen í
Suður-Þýskalandi. Þar kenndi ég listahug-
myndafræði og listasögu. Eftir það fór ég
til Berlínar í tvö ár og.starfaði þar við Þjóð-
listasafnið. Þessu ágæta starfi sem ég hef
nú með höndum sem forstöðumaður hér hef
ég svo gegnt í tvö ár.“
— Var ekki erfíðleikum bundið að komast
hingað frá Tékkóslóvakfu?
„Jú, en ég átti við mörg vandamál að
etja þar. Ég starfaði með neðanjarðarhreyf-
ingu listamanna, hjálpaði þeim meðal annars
við að setja upp sýningar. Þess utan starf-
aði ég fyrir stjómvöldin og hafði þar góða
stöðu. Ég starfaði sem visindamaður í lista-
sögu og listahugmyndafræði við „listaakade-
míuna". Og að sjáifsögðu var útilokað að
sameina þessa tvo heima, þjóna tveim herr-
um með ólíkar skoðanir. Ég var gagnrýndur
af stjómvöldum og mér var tilkynnt, að ef
ég mundi halda áfram að vinna með neðan-
jarðarhreyfingunni, yrði ég rekinn úr „Aka-
demíunni". Á hinn bóginn tel ég nauðsynlegt
að þú vitir, að neðanjarðarhreyfing lista-
manna í Tékkóslóvakiu er. nokkuð kreddu-
kennd. Það var því ekkert auðvelt fyrir mig
að gagniýna neðanjarðarhreyfinguna og
vinna með henni um leið, en vera jafnframt
á launum hjá stjómvöldum. Þessi vandasama
staða sem ég var kominn í, varð til þess að
ég ákvað að flýja og gerast pólitískur flótta-
maður hér.“
— Þú hefur þá trú á þvi að framtíðin í
Tékkósló vakíu sé frekar dökk?
„Einmitt, og ég held að þessar nýju stefn-
ur, „perstroika" og „glasnost" sem vissulega
eru báðar tíl góðs, verði siðastar að koma
til framkvæmda í TékkÓBlóvakíu, af öllum
kommúnistarikjunum, þvi miður. Núverandi
stjómvöld Tékkóslóvakíu era mjög aftur-
haldssöm og fólkið er mjög duglaust. Stór
hluti þjóðarinnar óttast framtiðina. Þess
vegna er ég mjög hamingjusamur með að
hafa flúið, sem vissulega er stór ákvörðun
og áhættusöm. Fyrst eftir komu mína hing-
að til Þýskalands þekkti ég engan hér, hafði
engin sambönd og aleiga mín var 51,50
vestur-þýsk mörk, (ca. 1.300 kr.). Auðvitað
var þetta gífurlegt átak fyrir mig, að taka
þessa stóra ákvörðun."
— En hvað með fjölskyldu þína, gastu
tekið hana með?
„Nei, en móðir mín fékk leyfi til þess að
heimsækja mig á síðasta ári. Og að sjálf-
sögðu get ég aldrei fengið að sjá föðurland
mitt hér eftír. Það er þó bót í máli að nú er
ég búinn að eignast mína eigin fjölskyldu
hér í Vestur-Þýskalandi og hef aðlagast
þessu þjóðfélagi mjög vel, kannske of vel.“
— Átt þú von á því, að landar þínir í
Tékkóslóvakíu reyni aðra byltingartilraun
eins og 1968?
„Nei. Þjóðemiskennd fólksins var mjög
sterk um þær mundir. Ég var ungiingur þá
og faðir minn var áhrifamikill stjómmála-
maður í stjóm Dubceks. Eftir byltingartíl-
raunina skapaðist kreppuástand og þung-
lyndi þjáði tékknesku þjóðina. Reyndar er
þar margt gott fólk i dag, sem hefur áhuga
á stjómmálaþátttöku, en þorir ekki vegna
þess, að það veit ekki hvað framtíðin ber i
skauti sér. Ef Gorbatsjov fellur, þá fer allt
í sama horf og áður. Og sjöundi áratugurinn
i Tékkóslóvakíu var hræðilegur tími. Líttu
bara á efnahagsástandið þar, það er allt i
rúst. Landið er mjög fallegt og það var stór-
kostlegt iðnaðar- og menningarþjóðfélag á
öðram og þriðja áratugi þessarar aldar. Og
það var mjög lýðræðislegt land af austan-
tjaldslandi að vera, en i dag er þetta allt
breytt til hins verra."
— Að lokum dr. Svestka, átt þú von &
því, að aðsókn að listasafni þínu verði jafn
mikil óg hingað til, þegar þú hefur hengt
upp fslensk málverk á veggi þess?
„Já, ég hef trú á því. Her er eitthvað nýtt
á ferðinni, sem fólk hefur ekki séð áður.
Fólk mun koma á sýninguna vegna þess að
hún er skipulögð af Kunstverein. Mitt nafn
og stofnunarinnar era trygging þess að eitt-
hvað áhugavert sé á ferðinni, fólkið hér veit
það. Okkar stefna er meðal annars sú, að
sýna myndlist sem er óþekkt og við fáum
ekki bara jákvæða dóma í fjölmiðlum. Hér
er alltaf eitthvað að gerast og þess vegna
kemur fólkið hingað i safnið. Eg tel lika að
fólk héðan frá Dusseldorf og nágrenni sé
góðir gestir, því á meðal þess era margir
verðandi listamenn sem stunda nám; þar á
meðal margt ungt fólk. Og ég get líka sagt
þér, að hin sýnilega list er númer eitt hér i
Dusseldorf, ekki tónlist eða leiklist. Myndlist-
in er þýðingarmest hér.“
Höfundur býr bæði (Dusseldorf og Reykjavík.
RÚNAR KRISTJÁNSSON
Hugarstraumar
/ grænum skógarskrúða
í skini bjartra lita,
ég gekk í gullnum úða
í gegnum Ijós og hita.
Og djúpt 1 dulum muna
í draumi liðins tíma,
ég kaus mér einn að una
því andann seiddi glíma.
í heitum hjartans bænum
ég hugði vöm gegn föllum,
en fjarst í sólarsænum
ég sáði vonum öllum.
Þá steyptist stundarhagur
og stjömudýrðin hlýja,
og kaldur dauðans dagur
mig dró úr faðmi skýja.
Ég sökk í sorg og kvíða
og sál mín orku missti,
mér fannst í sámm svíða
og svartan heim ég gisti.
Nú á ég ekkert lengur
sem örvað getur strengi.
Mitt líf er lítill fengur
og lítið er þess gengi.
En samt er einhver alda
sem um mitt hjarta flæðir,
og kallar vor til valda
sem vetrarsárin græðir.
Sú trú sem var mér töpuð
og tjáði gleði bjarta,
þá öðlast endursköpuð
mitt órólega hjarta.
Höfundur býr á Skagaströnd.
ÁGÚSTÍNA JÓNSDÓTTIR
Markorð
Það ríkir illstöðvandi orðaskotahríð.
Við tekur taltími á táknmáli.
Hlé.
Orðskotabyssa hlaðin.
Miðað á aðalskotmark.
Skotsár.
Skotkonan missir aldrei marks
það er styrkur hennar.
LÍFIÐ
Á milli mín og þín ríkir þögn
þrúguþögn.
A miUi okkar er rúmið tómt
tómarúm.
Þögnin og rúmið minna á ÞAÐ sem Iifði og dó.
Höfundur er háskólanemi ( Reykjavík.
GUÐBRANDUR SIGUMJGSSON
Undir árum
Stigu svo hlæjandi úr fjöru á fjöl,
flógu hafíð með tungli sem nálgaðist nýtt,
sæfarar gæddir áttum sem augum
í ógnbýli kæfandi þoku.
Slæmdu í tón:
Þvi enn mun ákveðnar höggva
áralangt tak, á gárum
úlfur úr viðjum völva ...
Brutu fram þéttum fæti
spymtu í borð,
tré við tré, hafsbrún
við hríng, baugur um sveigða ár.
Höfundur býr í Vestur-Þýzkalandi.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 1. APRlL 1989 5