Lesbók Morgunblaðsins - 29.06.1996, Blaðsíða 8

(
TORBJ0RN Olsen við undirbúningsvinnu vegna altaristöfiunnar í Halldarsvík.
FÆREYSKIR
LISTAMENN í
HLUTVERKUM
POSTULANNA
EFTIR GÍSLA SIGURÐSSON
Torbjorn Olsen málari í Þórshöfn notaði núlifandi
færeyska lisfamenn sem postulana í nýja
altaristöflu sem sett var upp í vor í 140 ára
gamalli kirkju í Halldarsvík.
BÆRINN Halldarsvík, norðar-
lega á Straumey í Færeyjum,
kúrir undir lágri hlíð við sund-
ið sem skilur eyjuna frá
Austurey. Þetta er ugglaust
ekki bær sem margir hafa
heyrt um áður. Þaðan er lí-
tilla tíðinda að vænta og fáir
sáust þar á ferli þennan morgun seint í apríl,
enda fánadagur Færeyinga og almennur frí-
dagur. Logn var veðurs og það slíkt koppa-
logn að fjöllin spegluðust í sundinu; handan
þess undirhlíðar Slættaratinds á Austurey,
sem er hæsta fjail Færeyja, - nógu hátt tii
þess að þaðan sjást fannbungur Vatnajökuls
í góðu skyggni.
Halldarsvík er einn af þessum stöðum í
Færeyjum þar sem menn sýnast lifa á loftinu
og fegurðinni. Að minnsta kosti sáust engin
merki um útgerð eða önnur umsvif. Ekki leng-
ur. En þaðan hefur að sjáifsögðu verið útræði
á meðan menn stunduðu sjóinn á opnum bát-
um.
En til hvers þá að leggja lykkju á leið sína
tii þess að koma til Halldarsvíkur? Því er til
að svara að þetta var einskonar pílagrímsferð
greinarhöfundarins til þess að sjá altaristöflu
sem sett hafði verið upp og vígð fáeinum
dögum áður. Svo mikið orð fór af þessari
nýju altaristöflu Torbjorns Olsens, listmálara
í Þórshöfn, að mér fannst ómaksins virði að
sjá hana og var síðan svo heppinn að hitta
Torbjörn að máli.
Timburkirkjumar í Færeyjum eru sérstakur
kapítuli í byggingarsögunni þar. Flestar eru
þær með hefðbundnu sniði, gjarnan svartbik-
aðar og með torfþaki. Aðeins ein þeirra er
öðruvísi, kirkjan í Halldarssvík. Hún er átt-
strend, turninn uppúr miðju þaki, og búin að
standa á sínum grunni í 140 ár. Sá grunnur
var lagður á fallegum, háum tanga sem skag-
ar framí sundið. Til þess að komast í kirkjuna
verður gesturinn að tipla yfir fallegan bæjar-
læk sem kemur í fossaföllum ofan hlíðina,
gegnum bæinn og endar í dálitlum fossi við
hlið kirkjunnar. I næstu húsum virtist enginn
maður vera viðlátinn, en eftir að hafa árang-
urslaust bankað á nokkrar dyr, fannst sá sem
kirkjulykilinn geymir.
Það var sannarlega eftirminnileg listræn
uplifun að koma í kirkjuna og sjá altaristöflu
Torbjorns Olsens; hún er um 6 metrar á breidd
og tveggja metra há. Það er deginum ljósara
að hér eiga Færeyingar stórmálara, mann sem
umfram allt er expressjónisti og kóloristi, eða
galdramaður í meðferð litarins. Þrátt fyrir
nokkuð sterka liti og hressileg efnistök, fer
altaristaflan einkar vel þarna og langt í frá
að hún beri þessa gömlu kirkju ofurliði. Sálma-
skráin frá vígsludeginum iá ennþá frammi í
kirkjunni og undir litprentaðri mynd af altaris-
töflunni stóð eftirfarandi: „ Torbjern Olsen,
abbasonur Hans Paula á Be úr Vík, hevur
málað altartavluna. Evnið: Heilaga kveldmált-
íðin. Hugkveiking: Leonardo da Vinci. Ápostu-
iarnir eru frá vinstri: Jákup eldri, Andreas,
Mattheus, Judas Tadeus, Pætur, Jákup yngri,
„Jesus", Jóhannes, Filippus, Judas Iskariot,
Tummas, Bartolomeus, Símun Zelotarin. Lið-
ugt málað á maríumessu á vári ’96, boðunar-
dagur Maríu."
Það sem athygli og umtal vakti í Færeyjum
var út af fyrir sig ekki það að þessi aldna
kirkja skyldi hafa eignast veglegan grip, held-
ur sú dirfskufulia hugmynd Torbjorns Olsens
að fá núlifandi færeyska myndlistarmenn til
þess að sitja fyrir sem postulana. Eftir að
hafa hitt þá suma að máli þekkti ég þá um
leið, enda þótt stílfærslan sé veruleg. Hug-
myndin að byggja á þeirri frægu kvöldmáltíð-
armynd Leonardós með þessum hætti er góð
og afar nútímaleg. Hitt fannst mér þó verð-
mætara hvað myndin er frábærlega vel máluð.
Mér varð í þessum sporum hugleikin sú
fátækt sem við blasir í flestum nýjum, íslenzk-
um kirkjum, þar sem kirkjulistin hefur verið
útlæg ger. Arkitektar gera í mesta lagi ráð
fyrir krossmarki í kór og kannski eiga steind-
ir gluggar að koma síðar meir. Aðeins örfáir
söfnuðir hafa haft listrænan metnað til að
láta ekki þennan sjálfsagða þátt niður falla.
Kirkja án iistar er snautlegur tilbeiðslustaður.
En það er önnur saga.
Síðar þennan sama dag stóðum við Morg-
unblaðsmenn innan um fjölda Færeyinga í
hátíðaskapi á torginu við Lögþingshúsið; allir
að halda hátíðlegan fánadaginn. Fyrir tilviljun
hitti ég þar Bárð Jákubsson, málara og for-
stöðumann í Listasafni Færeyja. Talið barst
að altaristöflunni sem við höfðum þá nýséð
og Bárður stakk uppá því að ég hitti höfund-
inn; hann ætti heima steinsnar þarna frá.
Eftir örstutta göngu uppá hæðina sem endar
frammi á Tinganesi, benti Bárður á lítið hús,
svartbikað, og sagði: „Hér, í Tummasarstovu,
býr Torbjorn.“ Reyndar var hann ekki þar,
heldur með ristuspaða í höndum á grasflötinni
handan við húsið, - niðursokkinn að setja
niður „eplin“. Svo nefna Færeyingar kartöfl-
ur. Hátíðahöldin með lúðrablæstri og ræðu-
KIRKJAN í Halldarsvík er 140 ára gömul
og áttstrend. Handan við sundið sést í
undirhlíðar Slættaratinds.
Lesbók/GS.
FRÁ Halldarsvík á Straumey. TORI
f
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 29. JÚNÍ 1996