Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.1997, Síða 7

flokkinn. Eitt þeirra, Sæmundur Klemensson,
var frumflutt árið 1978 og 20 mínútna seink-
un árið 1982.
Fyrst eftir að hún kom heim frá námi kenndi
hún við Ballettskóla Sigríðar Ármann en ári
seinna við Listdansskóla Þjóðleikhússins og
varð skólastjóri hans árið 1977. Þegar skólinn
varð sjálfstæð stofnun árið 1992 breytti hann
um nafn og heitir nú Listdansskóli Islands.
Ingibjörg hefur verið mjög virk í félagsmál-
um listdansara og hefur víða komið fram fyr-
ir þeirra hönd. Skýring hennar á því er sú að
lengi vel hafi listdansarar verið það fáir hér
á landi að þessi störf hafi hiaðist á fárra herð-
ar. Af störfum hennar að félagsmálum má
nefna að hún hefur verið í stjórn íslenska
dansflokksins og í stjórn Félags íslenskra list-
dansara og átt sæti í fulltrúaráði Leiklistar-
sambands Islands og í Norrænu leiklistar- og
dansnefndinni, svo fátt éitt sé talið.
Starf hennar við Listdanskólann hefur þó
verið stærst að vöxtum. Þar hefur hún komið
festu á skólahaldið sem var í nokkurri upp-
lausn vegna tíðra skipta ballettmeistara. „Þeg-
ar ég tók við skólastjórastarfinu árið 1977
þekkti ég vel til verka því ég hafði verið þar
kennari síðan 1964 og hlaupið undir bagga
þegar vantaði ballettmeistara, eins og þeir
voru þá kallaðir sem stýrðu skólanum."
„Vió söknwm leikhússins"
Það kemur fram í máli Ingibjargar að margt
hefur breyst frá upphafsárum skólans bæði
hvað varðar aðstöðu til æfinga og kénnsluna
sjálfa. Eftir að skólinn fiutti starfsemina að
Engjateig hefur flokkurinn þijá æfingarsali
til afnota í stað tveggja í Þjóðleikhúsinu sem
nemendur höfðu aðeins aðgang að frá klukkan
fjögur á daginn til átta á kvöldin. „Við verðum
þó að viðurkenna að við söknum leikhússins
og andrúmsloftsins þar. Það var mjög spenn-
andi að vera hluti af starfsemi þess. Nemend-
ur skólans tóku virkan þátt í sýningum Þjóð-
leikhússins á barnaleikritum, söngleikjum og
óperum. Nemendur hafa haldið áfram að taka
þátt í sýningum leikhússins en starfsemi þess
hefur breyst. Ekki eru lengur settar þar upp
óperur sem krefjast hópdansa. Ef þar eru sett-
ir upp nútímasöngleikir þá eru gerðár kröfur
til þess að leikararnir geti bæði dansað og
sungið svo það er minni þörf fyrir okkar starfs-
krafta.“
Ingibjörg leggur áherslu á hve skólinn hafi
verið heppinn með kennara því þar hafi kennt
fólk, innlent sem erlent, með mikla reynslu
að baki sem kennarar, dansarar og danshöf-
undar. „Helsti vandinn sem við glímum nú við
er að skóladagur barnanna, þó einkum þeirra
sem komin eru í framhaldsskóla, er langur.
Nemendurnir komast því ekki á æfingar hjá
okkur fyrr en seinni hluta dags og teygjast
æfingar gjarnan langt fram á kvöld en þá þau
eftir að læra heima. Það hjálpar mikið að sett-
ar hafa verið á laggirnar iistdansbrautir við
tvo framhaldsskóla í Reykjavík þar sem dans-
inn er metinn til eininga. Helst þyrftum við
að hafa alla okkar nemendur í sama fram-
haldsskólanum svo þeir gætu byijað að æfa
ekki síðar en klukkan hálf tvö á daginn." Ingi-
björg segir það mikilvægt fyrir listdansnem-
endur að æfa mikið á þessum aldri ef þeir
ætla að ná árangri. Vegna mikils álags hætti
þó margir dansnáminu á unglingsárunum. „Að
mínu áliti er menntaskólanám tveim árum of
langt hér á landi og væri æskilegt að stytta
það til samræmis við framhaldsskóla í ná-
grannalöndunum. Það er því algengt að nem-
endur frá okkur fari sextán ára til náms erlend-
is þar sem þeir geta lokið listdansnámi ásamt
stúdentsprófi á skemmri tíma.“
Hefur hannaó og saumað
dansbúningana
í Listdansskóla Islands eru nú milli sjötíu
og áttatíu nemendur. Nokkur fækkun hefur
orðið í skólanum vegna breytts skipulags.
„Áður var hópunum kennt tvisvar í viku en
nú æfa flestir nemenda tvo og hálfan tíma á
dag. Þau fá ekki einu sinni frímínútur," segir
hún með uppgerðar harðneskju. „Við verðum
að nýta tímann vel, því hann er dýrmætur,"
bætir hún við þegar hún sér undrunarsvipinn
á andliti viðmælandans.
- Sérðu fljótlega hvaða nemendur hafa
hæfileika til að verða góðir dansarar?
„Já, ég sé það á líkamsbyggingu barnanna
og hversu liðug þau eru. Þau verða einnig að
hafa fallegar hreyfingar, geta hreyft sig við
tónlist og hafa listræna hæfileika. Síðan er
spurning hvort þau hafi þroska og þá skap-
gerð sem þarf til að stunda nám í listdansi."
- Gerið þið eitthvað sérstakt til að byggja
nemendur upp andlega fyrir þær kröfur sem
þeir eiga í vændum?
„Við innrætum þeim nauðsyn á sjálfsaga,
nákvæmni og virðingu fyrir listgreininni. Ef
nemendur eru ekki tilbúnir til að leggja á sig
það sem til þarf gerum við þeim Ijóst að betra
er að finna sér eitthvað annað.“
Það kemur fram í máli Ingibjargar að
menntun íslenskra listdansnema er orðin meiri
og betri og fjölbreytni í dansvali hefur aukist.
„Nemendur okkar læra ekki aðeins klassískan
listdans heldur einnig nútíma listdans og kar-
akterdans, sem eru stílíseraðir þjóðdansar,
ásamt ýmsum öðrum fögum," segir hún.
Ingibjörg segir að hún hafi kosið að kenna
jafnhliða störfum skólastjóra, því hún hafi
alltaf haft gaman af kennslu. Það sé líka í
verkahring hennar að halda utan um nemenda-
sýningar skólans sem eru töluvert umsvifa-
miklar, tvisvar á ári, á jólum og snemma á
vorin. „Hér áður fyrr þurfti ég að semja alla
dansa sem voru á nemendasýningunum. Nú
semur hver kennari fyrir sína hópa.“
- Mér skilst að þú hafir líka alltaf verið
með fingurnar í gerð búninganna?
„Já, ég hef alltaf hannað og saumað bún-
inga því það hefur verið svo dýrt að fá það
gert. Við höfum Jíka aðgang að búningum
Islenska dansflokksins og búningadeild Þjóð-
leikhússins. En það er rétt hjá þér - þetta
getur verið dtjúg vinna." Hún minnist þess
að hafa eitt sinn saumaði 30-40 pils fyrir
sýningu á þjóðdönsuin. Fyrir nú utan allt
skrautið sem er á búningunum. Pífur, pallíett-
ur, líningar og blóm sem þarf að búa til og
festa á búningana. „Ég man sérstaklega eftir
einni sýningu sem var í íþróttahúsinu á Akur-
eyri. Þegar við komum norður uppgötvuðum
við að þrír búningar höfðu gleymst fyrir sunn-
an. Tíminn var naumur og við gripum til þess
ráðs að taka gluggatjöld sem þarna voru trau-
stataki og ég og nokkrar mæður settumst
niður og saumuðum búningana á staðnum.
Ég gleymi aldrei svipnum á húsverðinum þeg-
ar hann uppgötvaði hvað við höfðum gert.
Mér verður örugglega aldrei hleypt inni í þetta
hús oftar með skæri," bætir hún við brosandi.
Náin samstarfskona Ingibjargar, Nanna
Ólafsdóttir listdansari og fyrrverandi listdans-
stjóri íslenska dansflokksins, segir okkur aðra
sögu af sjálfsbjargarviðleitni Ingibjargar. Þeg-
ar Svanavatnið var sett upp í Þjóðleikhúsinu
hafi Ingibjörg safnað öllum fjöðrunum sem
þurfti í höfuðskraut svananna, þvegið þær og
þurrkað heima hjá sér. Við spyrjum Ingibjörgu
nánar út í þetta viðvik. „Já, þetta er rétt,“
segir hún. „Ég heimsótti Fuglabúið að Móum
og fékk þar að tína íjaðrir sem ég fór með
í vinnu margar skapmiklar primadonnur en
alltaf hafi henni tekist að stýra máium þannig
að allt færi vel. En hvað þarf skólastjóri List-
dansskóla íslands að hafa til brunns að bera
að hennar mati? „Hann þarf fyrst og fremst
að vera góður skipuleggjandi og láta ekki
smáatriði vefjast fyrir sér. Ég hef líka lært
að láta ekki skoðanamun ganga nærri mér,“
segir hún.
Ingibjörg er gift Árna Vilhjálmssyni pró-
fessor við Viðskiptadeild Háskóla íslands og
eiga þau þijár uppkomnar dætur. Hvernig
ætli það hafi samræmst heimilishaldi að vera
á kafi í danslistinni?
„Meðan dæturnar voru yngri gat ég verið
hjá þeim fram eftir degi en hafði heimilishjálp
seinni hluta dags. Þegar Árni kom heim úr
vinnunni tók hann við. Það var stundum heil-
mikið mál að púsla þessu saman. En við erum
svo heppin að eiga góða að sem hlupu undir
bagga með okkur þegar svo bar undir. Ég er
þó viss um að margir halda að Árni eigi enga
konu því ég hef oft ekki getað farið með hon-
um þegar við höfum verið boðin út á kvöldin.
Ég hef þó stundum náð því að komast í eftir-
réttinn! Auðvitað komu hér áður fyrr augna-
blik þar sem það hvarflaði að mér að hætta,
heldur hún áfram. „En ég er svo þijósk að
það varð aldrei nema hugdetta. Ég man sér-
staklega eftir einu atviki sem reyndi á þolrif-
in. Sex mánaða dóttir okkar lá fárveik heima
með lungnabólgu og ég átti að dansa í Svana-
vatninu þá um kvöldið. Fannst mér óskaplega
erfitt að fara frá henni en ég vissi að hún var
í góðum höndum. Við þetta bættist að ég var
með tvö brotin rifbein en þetta hafðist ein-
hvern veginn."
Vantar staúfastan úhorlendahóp
Ingibjörg hefur verið í nánu sambandi við
Islenska dansflokkinn frá stofnun hans þá
ekki síst vegna þess að þar hafa margir nem-
endur hennar starfað. Hver eru helstu baráttu-
mál flokksins?
„íslenski dansflokkurinn hefur sífellt verið
að beijast fyrir lífi sínu og hefur farið mikill
orka í það. Þar fyrir utan verðum við að íjölga
dönsurum í flokknum en þeir eru núna átta
en voru tíu. Dansflokkurinn þyrfti að hafa
sextán dansara ef vel ætti að vera því ann-
áður í Þjóðleikhúsinu. í leikhúsunum sé þó
ekki sérstaklega gert ráð fyrir sýningum
þeirra. „Meðan við vorum innan veggja Þjóð-
leikhússins vorum við með eina sýningu í
áskrift.- Það tryggði okkur 8-10 sýningar á
hveiju ári. Þetta féll niður og var það mjög
slæmt. í vetur vorum við á áskriftarkorti Borg-
arleikhússins og vonandi verður framhald á
því. Undanfarin áf hefur dansflokkurinn nær
eingöngu sýnt nútíma listdans. Ég held að
hann liggi vel fyrir dönsurunum. í nútíma list-
dansi eru gerðar meiri kröfur til leikrænnar
tjáningar en í sígildum listdansi. Nútímadans-
inn virðist líka höfða betur til leikhúsáhuga-
fólks.“
Hefwr áhuga á sagnf ræói
Við spyijum Ingibjörgu hver sé staða ís-
lensks listdans í samanburði við nágrannalönd-
in?
„Við erum ekki í fremstu röð en við stefnum
upp á við. Islenski dansflokkurinn hefur á
undanförnum vikum verið að sýna erlendis og
hefur vakið töluverða athygli. Svo má bæta
því við að nemendur sem hafa farið frá okkur
í skóla erlendis hafa fengið mjög góðan vitnis-
burð. Þekktir gestakennarar sem hafa komið
hingað og kennt vilja ólmir koma aftur. Svo
ég tel að við séum á réttri braut.“
- Hvernig er það fyrir íslenska listdansara
að fá vinnu erlendis?
„Reynslan hefur sýnt að íslenskir dansarar
sem hafa reynt fyrir sér erlendis hafa staðið
sig mjög vel. En mikið er til af góðum dönsur-
um í heiminum og samkeppnin geysileg."
Hvað ætli hafi komið til að sjálf valdi Ingi-
björg þá leið að verða listdansari?
„Það hvarflaði aldrei að mér að fara í bal-
lett fyrr en vinkona mín ákvað að fara, en
þá var ég orðin tíu ára gömul. Vinkonan
hætti eftir eitt ár en ég hélt áfram.“
Hvað er það sem hún sér við dansinn?
„Ég fann það einfaldlega að ég naut þess
að dansa.“ Sagt hefur verið að það sé erfitt
fyrir listdansara að hætta að dansa vegna
þess hve þeir hafi lagt mikið undir í starfmu.
Sumir þeirra hafi jafnvel framið sjálfsvíg.
Hvernig var það fyrir Ingibjörgu að hætta að
dansa?
„Það var aldrei erfitt fyrir mig en ég var
NÝLIÐIN sýning nemenda Listdansskóla íslands á Les Sylphides undir stjórn Ingibjargar þótti einkar glæsiieg.
heim og þvoði vandlega. Til að flýta fyrir því
að fjaðrirnar þornuðu greip ég til þess ráðs
að setja þær í stóran plastpoka, náði í ryksug-
una og ætlaði að nota útblástur hennar til að
þurrka þær. Þar brast skynsemin því pokinn
rifnaði og fjaðrirnar flugu út um allt. Lengi
á eftir vorum við að finna fjaðrir á ólíklegustu
stöðum!"
Skipulagshæf ileikar og þrjóska
Það er ótal margt fleira í verkahring skóla-
stjóra Listdansskóla íslands. Hann þarf að
miklu leyti að sjá um skrifstofu- og manna-
hald. Blaðamanni er sagt af nánum samstarfs-
mönnum Ingibjargar að hún sé lipur í mannleg-
um samskiptum. Megi það meðal annars
merkja af því að í gegnum árin hafi hún haft
ars er álagið svo mikið á hverjum og einum."
- Eru íslenskir listdansarar sæmilega laun-
aðir?
„Miðað við önnur laun í landinu þá eru þau
í meðallagi. Það sem hefur háð flokknum er
, að sýningar eru ekki nógu margar. Ef þær
væru fleiri og við ættum staðfastan hóp áhorf-
enda sem fylgdist með okkur af lífi og sál þá
væri okkur borgið bæði listrænt séð og launa-
lega. En dansararnir fá greitt aukalega fyrir
hveija sýningu. Okkur hefur tekist að vekja
mikinn áhuga á sýningum okkar öðru hvoru
en því miður þá vantar meiri stöðugleika í
aðsóknina."
Ingibjörg segir sýningaraðstöðu flokksins
ótrygga um þessar mundir. Flokkurinn hafi
sýnt í Borgarleikhúsinu að undanförnu og þar
35 ára þegar ég hætti að dansa. Á þessum
tímamótum var ég eitt sinn að horfa á unga
dansara vera að kljást við erfið spor og ég
man að ég hugsaði: Mikið er ég fegin að ég
skuli ekki vera í þeirra sporum. Ætli það sé
ekki eitthvað svipað að gerast núna. Mér finnst
kominn tími til að hætta sem skólastjóri og
er algjörlega sátt við það. Framundan er fjög-
urra ára ráðningartímabil og ég var ekki viss
um að ég vildi ráða mig svo lengi. Mér finnst
ég líka vera búin að vera það lengi í þessu
starfi að kominn sé tími til að fá nýtt blóð.
Hvað tekur við er ekki ljóst. Ég hef lengi
haft áhuga á sögu, ekki síst sögu dansins en
ég hef kennt listdanssögu við skólann í nokk-
ur ár. Svo gæti farið að i framtíðinni sneri
ég mér að fortíðinni.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 31. MAÍ 1997 7