Lesbók Morgunblaðsins - 12.09.1998, Side 14

MÁLVERKIÐ af þeirri nafnkenndu Emmu (Hart) Hamilton er talið höfuð-
verk George Romney, 1765-1815, á sviði portrettlistar. Máluð u.þ.b. 1785
, olla á léreft 62,2x54,6 sm.
ÞAÐ munu áhrif frá hollenskum og þýskum málurum sem voru leiðandi í upphafi enskrar mannamyndagerðar
og merkilegt hve margt frábærra mynda eru eftir óþekkta listamenn. Bera í sér þýsk og flæmsk stíleinkenni, en
jafnframt klmið að enskum séreinkennum. Míníatúran af þeim margfræga Thomas Cromwell er eignuð Holbein,
í öllu falli var enginn málari til í London er réð yfir viðlíka fágaðri og vandað-ari tækni á þessum tíma. Máluð
LAFÐI Ottolina Morrell, 1873-1938, hallarfrú Garsington Manor í nágrenni
Oxford, var grimmur sósíalisti, vinur og ástkona listamanna og rithöfunda,
þar á meðal hins snjalla málara Augustus John, 1879-1961. Hann byrjaði á
málverki af henni 1918, sýndi það fyrst 1920 og olli þá miklum titringi, en
lafðinni líkaði það og hengdi upp á vegg í heimili sínu í London. Meðal
þeirra sem hin holdgnáa Ottolína átti vingott við var enginn annar en hei-
spekingurinn Bertrand Russell, gott ef hún var ekki gift honum í nokkur ár.
á bókfell 1532-3.
Við þá hlið Þjóðlistasafnsins við Trafalgartorg í Lundúnum, sem
snýr að St. Martins svæði, er Þjóðlistasafn mannamynda til húsa,
T he National Portrait Gallery. Þar eru á þrem hæðum varðveittar
myndir af ásjónum mikilmenna enskrar sögu frá síðari hluta miðalda til nútímans. Jafnframt er á jarðhæð árleg sýning
mannamynda eftir yngri l cynslóð listamanna sem verðlaunaðar
hafa verið í sérstakri sarr ikeppni. BRAGI ÁSGEIRSSON kom í
annað sinn á staðinn og bregður hér upp mynd af einstöku safni.
EIN af mörgum
merkilegum Ijós-
myndum á safn-
inu, og er af
nokkrum jöfrum
enskrar Ijóðlistar
á öldinni. Frá
vinstri; Stephen
Spender, 1909-
1973. W.H. Au-
den, 1907-1973,
Ted Hughes, f.
1930, T.S. Eliot,
1888-1965 og
Louis MacNeice,
1907-1963. Tekin
af Mark Gersom
1960.
THE National Portrait Gallery,
þetta yfirmáta merkilega safn,
skyldi enginn með áhuga á enskri
sögu láta fram hjá sér fara, ei
heldur neinn sem áhuga hefur á
mannamyndum í sinni fjölþætt-
ustu mynd. Allt safnið er svo lær-
dómur um sögu og eðli manna-
myndagerðar í gegnum aldirnar, því hér hafa
Englendingar staðið framarlega í heiminum.
Jafnframt geta fáar þjóðir státað af jafn yfir-
gripsmiklu og vel skipulögðu safni ásjóna af-
reksmanna sinna í bókmenntum, listum, vís-
indum og stjómvisku, auk annarra stórmenna
og ríkjandi kóngafólks og háaðals.
Alþjóðlegt heiti mannamynda er „portrett"
sem dregið er af latneska orðinu, protrahere,
sem þýðir að draga fram, og fyrrum einnig,
konterfei, úr latínu, contrafacera, líkja eftir.
Lýsing ákveðinnar persónu með því að eftir-
gera hana í mynd, draga fram ytra útlit henn-
ar, persónueinkenni og innri útgeislan. Ekki
farið eftir neinni ákveðinni formúlu né algildri
reglu heldur réð hér frá upphafi aldarfar,
staðbundnar aðstæður, trúarbrögð og stíl-
brigði hvers tíma. Það hefur líka gengið eftir,
að mannamyndagerð hefur tekið á sig hinar
ólíkustu myndir eftir því hvar hún hefur borið
niður. í upphafi var um almyndir að ræða, en
seinna komu til myndir af efri hluta líkamans
og jafnvel einungis andliti. Gríska manna-
myndagerð í algjörleika sínum má rekja aftur
til sjöttu aldar fyrir Krists burð, kemur eink-
um fram í höggmyndalist, og frá fjórðu öld eru
nafngreindir ýmsir framúrskarandi málarar
auk mismunandi tæknibragða. Fram kemur í
rituðum heimildum Pliniusar að málarinn
Apollodoros hafi í skuggamyndum sínum náð
umtalsverðri samsvörun við raunveruleikann.
Fyrstu eiginlegu raunsæismyndirnar á nú-
tímavísu sem fundist hafa koma hins vegar
SIR Joshua Reynolds, 1723-1792, var ekki
einungis fyrsti rektor konunglegu listaka-
demíunnar í London, heldur einnig einn al-
besti portrettmálari Englendinga fyrr og síð-
ar. Sjálfsmyndin sem hann málaði 1756 hefði
allt eins getað verið máluð 150 árum seinna.
Olía á léreft.
fram á múmíum frá 1.-4. öld. Fundust í Fay-
um-auðninni í Egyptalandi, og var um að ræða
eitt frábærasta afrek Rómverja í myndlist, og
hefur naumast verið yfirgengið af seinni tím-
um. Eru margar myndanna svo ljóslifandi og
vel varðveittar að þær sýnast frekar sem mál-
aðar fyrir 200 en 2000 árum, að auk í sérflokki
um djúpa lifun og listræna útfærslu.
Það er einnig eftirtektarvert, hve elstu
myndirnar á safninu í London, sem eru mikið
4
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 12. SEPTEMBER 1998