Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1999, Blaðsíða 14

itMt^Utti 4» tmiik»r**i
Ljósm./B. Á.
GÍRAFFAANTÍLÓPAN fagra á veiðisafninu.
HIN fræga mynd Francois Boucher (1703-1770), Áning vatnadísanna eða aftur til veiðanna, olía á léreft, 1745, á safni Cognaq-Jay.
ÞAÐ er hvorki sérviska af neinu
tagi né skylda að skoða söfn, öllu
heldur mikil lifun og fróðleikur
sem fæst fyrir lítið, þótt ein-
hverjum muni finnast það tíma-
frekt og útlátasamt að sækja þau
stíft í heimsborgunum. Má
minna á, að heimspekingurinn
Arthur Schopenhauer skilgreindi skoðun fyr-
irbæra á þann veg, að hún væri vitsmunaleg
athöfn. Án dómgreindar myndaðist seint
skilningur á eftirtekt, gagntekningar hluta,
framber þá einungis innantóma tilfinningu.
Sögusafn borgarinnar við Sevigny götu, sem
er mikið og stórt um sig, hefur lengi verið í
gagngerri endurnýjun, og var að mestu lokað
þegar ég var á Kjarvalsstofu áður, en nú var
safnið að stói-um hluta til opið og var það eitt af
fyrstu verkum mínum að nálgast það. Og eins
og nafnið bendir til hefur safnið með sögu
borgarinnar að gera, að viðbættri nýrri deild
þar sem eru sýndar mannvistarleifar sem
fundist hafa við uppgröft á síðustu árum, sum-
ar hverjar jafn gamlar tímatali okkar. Nær
þannig yfir tímaskeiðið frá fomöld til þessarar
aldar, og má geta mjög forvitnilegrar deildar
um byltinguna 1792, og annarrai’ um keisara-
tímabilið. Pá er þar eftirgerð svefnherbergis
Marcel Proust, einnig Önnu de Noailles, svo og
einkasalar Café de Paris, skartgripabúðar
Fouquet og ballsalar Hotel de Wendel sem
Alphonse Mucha skreytti og að auk staðarmál-
verk eftir bóga eins og Signac, Marquet,
Utrillo og Foujita. Þetta er gríðarlegt safn sem
þeir sem ekki eru færir í frönsku skulu helst
nálgast með kunnugum til að fá sem best not af
heimsókninni. Þá er brugðið upp myndum af
innréttingum í vistarverum nafnkenndra kon-
unga, hér er sjón sögu ríkari ...
Þrátt fyrir drjúgan áhuga á byggingarlist,
og að ég láti helst ekki tækifæri til að sjá
' merka framkvæmd á því sviði fram hjá mér
fara, þekkti ég afar h'tið til hins mikla franska
arkirekts Francois Mansart (1598-1666), sem
var leiðandi í stíl sem felur í senn í sér klassík
og barokk. Tók einfaldlega eftir stóru vegg-
spjaldi sem auglýsti sýningu á lífsverki hans er
ég var að koma af öðrum söfnum og átti leið
Enn er BRAGI ÁSGEIRSSON á ferðinni og víkur nú að
sögusafni Parísar, Musée Carnavalet, í Maraishverfi á
hægri bakkanum, veiðisafninu þar skammt frá, og
hinu nafnkennda safni Cognaq-Jay, ásamt sýningu í
Þjóðskjalasafninu í tilefni af því að 400 ár voru liðin
frá fæðingu hins mikla snillings húsagerðarlistarinnar
Francois Mansart, sem einmitt er höfundur að forhlið
sögusafnsins, sem reis 1548. Þá bregður hann sér yfir
á vinstri bakkann og hermir af þrem sérsöfnum mynd-
höggvara, Qssip Zadkine, Emile- Antoine Bourdelle
og Aristide Maillol.
um Vieille du Temple götu, og gekk inn, hálf-
hikandi þó. Átti helst von á að þetta væri eins
konar ágripskennd lífsferils- og skjalasýning,
sem síður er mitt áhugasvið, en hafði þó einsett
mér að skoða sem flest söfn í hverfmu, stór og
smá, hverjppafni sem þau nefndust. En þetta
varð óforvarandis klárt skólabókardæmi þess,
að menn eigi síður að nálgast söfn með ein-
hverjum fýrirframskoðunum og neikvæðum
væntingum, því ekki hefði ég með nokkru móti
viljað hafa misst af þeirri lifun sem beið mín
innan dyra. Maðurinn einfaldlega slíkur sniU-
ingur í húsagerðarlist og hugmyndir hans svo
skýrt og vel útfærðar og snilldarlega grundað-
ar, að mér lá við svima á köflum. Ekki nóg með
að fagteikningamar væru frábært handverk,
listaverk á köflum, heldur voru hin stóru smíð-
uðu módel það einnig. Umfangs- og rýmistil-
finning snillingsins í uppdráttum og teikning-
unum slík, að annað eins minnist ég naumast
að hafa séð á sviðinu, þannig að hugtakið, rými
- tími, fékk gott ef ekki nýjar víddir við skoðun
þeirra. Allt er hér í jafnvægi í einni samhverfri
heild og samræmdum hlutfóllum fyrirferðar og
rýmis. Maðurinn kunni svo sannarlega til
verka og þetta var á þeim löngu liðnu tímum
sem arkitektúr var list og vísindi út í fmgur-
góma, en ekki andlaust tæknifag sem hver
meðalgreindur maður getur tileinkað sér í
skóla. Var ég alveg sannfærður um eftir að
hafa farið mörgum sinnum yfir. sýninguna, að
skoðun hennar mætti leggja að jöfnu við heilt
misseri í góðum arkitektúrskóla. Það sem mest
er um vert, er að slíkt á hver maður með opin
augu og dálitla formtilfmningu auðveldlega að
geta lesið í, jafn ljóst og hlutimir era settir
fram.
Var að koma af veiðisafninu, Musée de la
Chasse et le nature, sem einnig hafði komið
mér á óvart, en þar byggðist hugkvæmnin
helst á skotvopnum og aðferðum við að drepa
dýr merkurinnar. Annað en hin mikla hug-
kvæmni vakti ekki aðdáun mína, stóram frek-
ar hin útstoppuðu fórnardýr, en af þeim var
mikið kraðaðk á veggjum. og gólfi. Ótrúlegt
hve náttúran er gjöful á margbreýtileika og
OSSIP Zadkine, Kona með blævæng,
1923, brons.
lengi horfði ég sem bergnuminn á veiðiminja-
grip af giraffaantilópu sem var svo hálsfögur
að upp í huga minn komu strax konumyndir
Modiglianis. Þá eru þar jafnan sérsýningar og
oftar en ekki eitthvað sem skarar dýi-alíf,
jafnt Ijósmyndir sem myndverk ...
Fiðringur kann að fara um einhverja er
minnst er á safn Cognaq-Jay, og satt að ségja
hélt ég sjálfur fyrir margt löngu að það hefði
eitthvað með samnefndan eðaldi-ykk að gera.
En svo reyndist um einkasafn stórmerkilegs
dugnaðarforks að ræða, sem hét einfaldlega
Cognaq. Og eins og Moíse de Camondo hafði
hann aðallega áhuga á list átjándu aldar.
Það var margt sem skeði í áranna rás á
þeirai sögufrægu brú Pont Neuf, allar götur
frá því Henrik III lagði homstein að henni árið
1578. Hinn sami og 1589 var stunginn til bana
af hinum öfgafulla munki Clément, þá kóngur
gekk öma sinna og lífverðir hans héldu sig
hæverskléga fjarri. Alveg nóg í langa grein að
herma frá, en hér verður þó einungis sagt frá
ungum manni Emest Cognaq, sem öðrum
1 4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 27. FEBRÚAR 1999