Lesbók Morgunblaðsins - 09.10.1999, Blaðsíða 10

Grænmálaðir kirkjubekkir með Möltukrossi á gaflfjölinni. Innan við bekkina er opið rými og
þar sést flygillinn og skírnarfonturinn.
Endurgerðar skreytingar á súlu og borða.
■£ v /
í: . rrM
Séð inn eftir Fríkirkjunni eftir breytingarnar sem hafa verið unnar
Fríkirkjan í Reykjavík var byggð 1901 en síðar var tví-
vegis aukið við hana og innra útlit kirkjunnar hefur
í áranna rás tekið ýmsum breytingum. I tilefni 100 ára
afmælis Fríkirkjusafnaðarins var ráðizt í endurbætur
og útlitsbreytingar sem hafa tekizt vel, svo nú er þessi
merka kirkja að líkindum fegurri en nokkru sinni f/rr.
Frfldrkjusöfnuðurinn var stofnaður
1899 og það er af því hátíðlega til-
efni sem Fríkirkjan hefur að miklu
leyti verið endurgerð að innan-
verðu. Gömul og rótgróin stétta-
skipting í hinu smáa bæjarsamfé-
lagi Reykjavíkur á 19. öld átti sinn
þátt í klofningi Dómkirkjusafnað-
arins, sem varð og leiddi af sér stofnun Frí-
kirkjunnar. Það var hópur alþýðufólks, iðnað-
armanna og verkamanna, sem stofnaði Frí-
kirkjuna og ástæðan var m.a. gremja yfir því
að fremstu sætin í Dómkirkjunni voru frátek-
in handa yfirstéttinni og jafnvel þótt höfðingj-
amir kæmu ekki til kirkju gat almenningur
ekki fengið að nota þessi sæti.
Það var hinsvegar ekki fyrr en 1901 að hafizt
var handa um byggingu Fríkirkjunnar við göt-
una suður með Tjörninni og hefur gatan síðan
heitið Fríkirkjuvegur. Jafnframt hefur kirkjan
alla tíð síðan verið ein af þeim byggingum sem
einna mest setja svip á umhverfi Tjamarinnar
og gamla miðbæjarins í Kvosinni.
Fyrsta áfanga kirkjubyggingarinnar lauk
skömmu eftir áramót 1903. Sá áfangi tók til
tumsins og sem svarar fjórum gluggafögum
hvomm megin. Yfirsmiður við kirkjuna var
Sigvaldi Bjamason. Hvort hann gerði upp-
drætti er ekki vitað: þeir hafa ekki fundizt, en
þess er getið í virðingargerð sama ár, að kirkj-
an sé ekki fullgerð. Tveimur áram síðar, 1905,
er kirkjubyggingunni lokið. Þá hefur verið
bætt við þremur gluggafögum við kirkjuskipið
til austurs, og ljóst er að sú framkvæmd var
gerð undir handleiðslu Rögnvaldar Ólafssonar
arkitekts. í bókinni íslensk byggingararfleifð
I, telur Hörður Ágústsson Sigvalda vera fram-
höfund kirkjunnar og saman séu þeir Rögn-
valdur höfundar kirkjunnar 1905. Sú kirkja er
þá stærsta timburkirkja landsins.
Sú kirkja er til á uppdrætti Einars Er-
lendssonar frá 1924. Þegar Einar teiknar kór-
bygginguna til austurs, dregur hann einnig
upp kirkjuna „sem hún nú er“, eins og stend-
ur á uppdrættinum. Þá kemur í ljós að svalir
hafa verið í kirkjunni á þrjá vegu auk org-
elloftsins, þ.e. einnig svalir við austurgafl. Alt-
aríð hefur verið byggt fram í kirkjuna og
predikunarstóllinn var þá yfii- miðju altarinu.
Einar Erlendsson teiknar kórbygginuna og
hliðarbyggingar, innganga o.íl sem stein-
steyptar byggingar og um sama leyti er
einnig fengið nýtt og stærra orgel í kirkjuna
en það sem fyrir var. Með hinum nýja kór
breyttist allt fyrirkomulag við altari og
predikunarstóllinn var færður á hefðbundinn
stað til hliðar við kórinn. Síðar, árið 1941,
teiknaði Guðmundur H. Þorláksson tvær við-
byggingar sitt hvorum megin við turninn. Þar
er aðstaða prests og starfsfólks. Endurbætur
á kirkjunni utanverðri fóru fram um 1990 og
hafði Leifur Blumenstein umsjón með þeim.
Umfangsmesta breytingin í Fríkirkjunni
núna felst í því að hún hefur fengið nýtt gólf
og nýja kirkjubekki. Arkitektar endurbót-
anna era þeir Stefán Öm Stefánsson og Grét-
Predikunarstóllinn er sá sami og áður, en hefur verið
lækkaður talsvert.
Hvelfing kirkjunnar er hvítmáiuð og yfir kóri
ar Markússon í Teiknistofunni Skólavörðustí
28 sf, en Pétur B. Lúthersson húsgagnaark
tekt hannaði kirkjubekkina. Þeir voru uppha
lega með hinu hefðbundna lagi kirkjubekkj
en hefur tvisvar eða þrisvar verið breytt á 10
árum. Pétur hefur haldið sig við hefðina
meginatriðum, en sætin eru bólstruð og
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 9. OKTÓBER 1999
+