Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2000, Blaðsíða 19

DIRFSKA EÐA DÓNASKAPUR?
Sýningin Losti 2000 var
opnuð í Listasafninu á
Akureyri í gærkvöldi.
Hún er að hluta til
bönnuð börnum, sögðu
nokkrir hlutaðeigandi
ÞÓRUNNI ÞÓRSDÓTTUR
á dögunum.
LOSTI feykir fólki milli ystu homa til-
veru sinnar ef marka má skáldið
Dante. Að auki hélt skáldið því fram
að refsing fyrir þetta ástand eða lifn-
að væri framhald hins sama í víti.
Það gæti því átt von á góðu, lista-
fólkið sem nú sýnir lostamyndir í
I Listasafninu á Akureyri. Heiti sýn-
ingarinnar er Losti 2000 og á boðskorti segir að
stóð blóðheitra listamanna standi að sýning-
unni. Hún var opnuð í gærkvöldi og stendur til
19. mars.
Hannes Sigurðsson, forstöðumaður Lista-
safnsins, er sýningarstjóri og 30 íslenskir lista-
menn af yngri kynslóðum afhjúpa kenndir sínar
eða hugmyndir um viðfangsefnið. Blaðamaður
hitti nokkur þeirra sem sýna, ásamt Hannesi, á
Mokkakaffí einn morgun og reynir hér að miðla
því sem sagt var.
Þau sem sýna á Akureyri fjalla flest um
líkamlegan losta, kynferðisleg efni á mismun-
andi stigum. En íramreiðslustúlka á veitinga-
stað, þar sem blaðamaður fékk sér súpu til að
styrkjast til þessara skrifa, taldi losta alveg eins
og jafnvel frekar andlegt ástand, eins og margir
hstamannanna tækju sjálfsagt undir aðspurðir.
Stúlkunni þótti öll löngun hefjast í höfðinu og
færast síðan kannski útum kroppinn. „Lostæti,
til dæmis,“ sagði hún með súpudisk í annarri
hendi og kaffibolla í hinni. Víst er að losti snýst
um þrá eða gimd, sterkar kenndir sem gætu átt
það til að taka völdin af viðkomandi. Þess vegna
tengdu menn eins og Sade markgreiii þetta
hugtak við þjáninguna og þannig gæti staðið á
fyrirbærinu ástríðuglæpum.
Orðabók menningarsjóðs og íslensk orðsifja-
bók gera losta nokkurn veginn þau skil sem fyrr
greinir; girnd, fýsn, frygð; en geta einnig orð-
anna munaðar og gáska. Ur öðrum tungumálum
mætti nefna þýska orðið Lebenslust, sem þýðir
lífsgleði eða lyst á lífinu. Svíar segja lusta sej -
skemmta sér eða njóta - og mun lengur mætti
telja skyld orð í öðrum málum. Látum nægja
latneska orðið lascivus (Orðsifjabókin) sem haft
er um þann sem er léttúðugur eða gáskafullur.
Þau sem að Lostasýningunni standa segja
hugmyndina fædda í heimabænum Akureyri
þar sem kynlífsiðnaður blómstri og þrír nektar-
staðir séu fyrir 15.000 íbúa. Snorri Asmundsson
myndhstarmaður vann heimildarmynd um
þetta með Kára Schram og er hún ásamt mál-
verkum Snorra sýnd í Listasafninu. Myndin
heitir XXX-reyri/Klámtán. Hljómdiskur hefur
jafnframt verið gefinn út í takmörkuðu upplagi.
Snorri segir athuganir sínar leiða í Ijós að klám-
iðnaður á Akureyri sé sá öflugasti í heimi miðað
við íbúafjölda.
Aðrir salir safnsins eru undirlagðir af öðrum
lostafullum verkum, kannski verkjum, ef tillit er
tekið til hugleiðinga sumra Ustamannanna um
sársauka og kvöl tengda lostanum. „Sjáðu Ópið
eftir Munch,“ segir Omar Stefánsson, „það er
meðal þekktustu málverka af þjáningu og losta,
á veggspjöldum heima hjá fólki sem vildi margt
síður ræða slík mál.“
Hópurinn sem hittist á Mokka velti fyrir sér
skilum milli hugtaka - losti, erótík, klám - og
komst að þeirri niðurstöðu að erótík væri víð-
tækast og „næði inn á öll mengi í myndlist".
Einhver minntist á umfjöllun Bataille um þetta
og annar spurði hvort erótík væri orð yfir fallegt
klám eða hvort það væri einmitt öfugt.
Asmundur Ásmundsson telur muninn á eró-
tík og klámi aðallega htafræðilegan, erótík sé
best í svarthvítu en klám í lit. í sýningarskrá
skrifar Hahgrímur Helgason um erótík að hún
hafi ekki ratað inn í íslenska myndlist fyrr en
húshiti var orðinn góður og almennur og fólk
farið að geta háttað sig.
Þá var í spjahinu á Mokka rætt um óskráða
reglu eða bann við opinberri umfjöllun á Islandi
um holdleg efni. „Við erum óvenju bæld í afstöð-
unni til þessa þáttar tilverunnar og það hefur
speglast í myndlist í landinu. Þótt kvíamar séu
MorgunblaSið/Árni Sæberg
Nokkur þeirra sem sýna á Akureyri. Sara Björnsdóttir, Snorri Ásmundsson, Ómar Stefánsson, Áslaug Thorlacius, og Jóní og Sigrún úr Gjörningaklúbbnum.
Hverdags eftir Aðalheiði Eysteinsdóttur.
færðar frá kynlífi út í erótík hefur íslensk mynd-
listarsaga af htlu að státa. Jón Engilberts
hneykslaði reyndar marga með sinni fyrstu sýn-
ingu eftir Parísarárin, Alfreð Flóki vann eró-
tískar myndh- og skreytingar Ásgríms við þjóð-
sögur eru af þessu tagi. Seinna kom sterk
erótísk undiralda í popplist og nýhst í SÚM.“
Félagamir sem mættu í viðtahð sögðu þús-
und ára þróun kynlífs á Islandi með óhkindum,
„allt frá Njáli til súludans, nú hin síðustu ár. Er
búið að opna hér alla skápa, þola landsmenn
svona sýningu eða hvar stöndum við í dag í þess-
ari baráttu okkar?“
Áslaug Thorlacius, einn viðmælenda blaðsins,
benti á að einu konurnar sem hefðu notið sín
kynferðislega, að minnsta kosti hér áður, hefðu
verið kallaðar nomir. „Hugsið ykkur þetta
dimma bændasamfélag, baðstoíúr og þoku-
Stefnumót eftir Friðrik Örn.
súld,“ segir hún og blaðamanni kemur í hug
vögguvísan þar sem úti bíður andlit á glugga.
Kvenleg sjónarmið birtast líka í framlagi Gjöm-
ingaklúbbsins á sýningunni á Akureyri. Stöll-
umar Jóní og Sigrún, sem klúbbinn skipa, segja
verk sitt snúast um gimd og vera óð til húsmóð-
ur sem hrærir í deigi og sigrar heiminn með
rjómasprautu að vopni.
Önnur dæmi um verk á sýningunni era upp-
tökur Söra Björnsdóttur á símjátningum sjálf-
boðahða um líkamleg efni og hljóðmynd Þor-
valdar Þorsteinssonai- af því sem ekki má sjást.
í sýningarskrá segir Þoi-valdur myndhstina
kjörið framtíðarstarf fyrir þann sem skammast
sín fyrir áhuga á allskonar dónaskap, því hann
megi nálgast í hennar skjóli, „kanna, skrásetja,
prófa og útsetja og fá borgað fyrir í blíðu".
Haraldur Jónsson segir kynþörf einn grunn-^
þátta hstsköpunar sinnar og verk sitt á sýning-
unni hggi á „hinu litríka merkingarsviði milli
munúðar og sársauka."
Viðmælendur blaðsins koma að losta sem
spegilmynd dauðans, „fjölgunarþörf stendur í
því samhengi við lok lBfsins að fólk vill helst
skilja eftir för eða sýnishom af sjálfu sér. Svo
leggjumst við í skriftir þegar nákominn deyr og
fáum ástaróð um hann birtan í Morgunblaðinu.
Þarna kemur hún enn í Ijós, bælingin á hinum
raunveralegu hvötum okkar Islendinga, þær fá
helst ekki útrás fyrr en á eheftu stundu“.
Loks er listafólkið spurt, til vonar og vara,
hvort þetta sé mjög dónaleg sýning. „Það sér
hver með sínum augum,“ er svarið, en við Jiaöj
bætt að sum verkin séu ekld við hæfi bama.
Andrúmsloft Listasafnsins á Akureyri er því
lævi blandið, sýningarstjórinn hefur ekki haft
tíma til að panta sér flugmiða til útlanda ef ein-
hverjir skyldu reiðast honum og útkoman er að
sögn Hallgríms Helgasonar „pornógrafískt
komprómí“.
«T
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 29. JANÚAR 2000 1 9