Lesbók Morgunblaðsins - 25.03.2000, Qupperneq 3

LESBOK MORGIJNBLAÐSINS - MENNING LISTIR
1 2. TÖLUBLAÐ - 75. ÁRGANGUR
Nútíminn fór
hjá garði
í þriðja og siðasta þætti um byggð og nátt-
úru í Hraunum fjallar Gísli Sigurðsson um
jarðimar Þorbjamarstaði og Óttarsstaði og
hjáleigumar Þýzkubúð og Jónsbúð. Svæðið
er óskemmt vegna þess að nútíminn með
jarðýtur sínar sneiddi hjá Hraunabæjunum.
Einstök lífsreynsla
er að vakna við furður frumskógarins á
Bomeó, segir Sturla Friðriksson náttúm-
fræðingur, sem þar var á ferð og upplifði
mikið ríkidæmi í náttúranni, regnskóg og
siglingu á fljóti með krókódílum, apa í
tijám og svölur á fleygiferð inni í dimmum
helli.
Veðurmet
I öðmm þætti sínum um íslensk veðurmet
fjallar Trausti Jónsson um mesta hita í
Reykjavík. Metið er frá 1976. Merkilegt er
að hiti fór fjórum sinnum yfir 20 stig í
Reykjavík sumarið 1991, en aðeins einu
sinni síðan, sumarið 1995.
Myndlistardeild
er eina deildin sem tekin er til starfa innan
Listaháskóla Isiands. I samtali við Þórodd
Bjamason segir deildarforsetinn, Kristján
Steingrímur Jónsson myndlistarmaður, frá
framtíðarskipulagi deildarinnar, þýðingu
Listaháskólans fyrir samfélagið og fleim.
FORSÍÐUMYNDIN
Á Borneó vex stærsta blóm jarðar, rafflesíublómið. Blómkróna þess getur
orðið metri ó breidd. Þetta er sníkjuplanta, ón blaða og stönguls. Sjá nánar í
grein um Borneó.
BJÖRN HALLDÓRSSON
FIMBULVETURINN
Allt er að sökkva í köldiun klaka,
karlarogmeyjar, saudir, ær;
hamrammir vindar skafla skaka,
skelfur tindur, en hristist bær.
Grenjandi sjórínn landið lemur
oglúinn Éynurafínrhljótt;
náhljóð iír öJJuíd 1dettum kemur,
erkróknarjörð á hefjamótt.
Nú ætla flestirfimbulvetur
á ferðum sé m norðurgeim;
það er Ifklegt, og því er betur,
þá styttist innínæsta heim.
Það er víst betra þarað lifa,
þarfestiraldreisnjóátún;
gaman mun þarígrasi aðskrifa
águllnartöflurhiminrún.
Þá verðurallra hreta hljómur
horfmníliðinstímadá,
rétt eins og dauður drafnar ómur
ídalaskjólilangtfrásjí
Björn Halldórsson, 1823-1882, fæddist á Skarði í Dalsmynni, útskrifaðist úr
prestaskólanum 1844 og varð prestur í Laufasi í Eyjafirði 1853 þar sem hann
bjó til æviloka. Hann var eitt þekktasta sálmaskáld sinnar tíðar og lagði til 35
frumorta sálma í sálmabókina 188ó.
EINGETIN BÖRN
Á MÖMMU-
MORGNUM?
RABB
AÐ viðhorf er enn furðuút-
breitt að það sé ekki hlutverk
karla að annast um korna-
börn. Þetta birtist í ýmsu, t.d.
í því að enn hefur ekki sézt
karl eldri en átján mánaða í
bleiuauglýsingu í sjónvarp-
inu, markpóstur bleiu- og
bamamatarframleiðenda er stílaður á
mæður, bækur um umönnun smábarna eru
skrifaðar í annarri persónu kvenkyni
o.s.frv. Þetta fomeskjulega viðhorf kemur
líka fram í nafngiftum eins og þeirri, sem
sjá má í fyrirsögninni; enn kalla margar
kirkjur það frábæra starf, sem unnið er á
vegum safnaðanna í þágu smábama og
heimavinnandi foreldra þeirra, mömmu-
morgna eða mömmufundi.
Þessi nafngift gefur ekki til kynna að
aðrir en mæður með ungbörn séu velkomn-
ir á þessar samkundur. A sínum tíma lét ég
það ekki á mig fá og mætti með átta mán-
aða gamla dóttur mína á „mömmufund“ í
safnaðarheimili sóknarkirkjunnar minnar.
Þetta var þegar þriggja mánaða heimavera
okkar feðgina var nýhafín og við vorum að
leita okkur að skemmtilegum sameiginleg-
um viðfangsefnum. Ég var sannfærður um
að samveran í safnaðarheimilinu yrði
þroskandi fyrir okkur bæði; stelpan fengi
tækifæri til að hitta jafnaldra sína og kút-
veltast með þeim á gólfinu og ég gæti rætt
smáatriðin í bamauppeldinu við fólk, sem
væri í svipuðum sporum og ég.
Strax á fyrsta fundi var okkur afar vel
tekið, þótt reyndar mætti sjá ósvikinn
undrunarsvip á andlitum mæðranna, sem
fyrir voru í hópnum. Ég var fyrsti pabbinn,
sem lét sjá sig á þessum samkomum, og
það leiddi til þess að fyrsti fundurinn sner-
ist upp í heitar umræður um jafnréttismál,
fæðingarorlof feðra og fleira af því taginu, í
stað þess að snúast einkum um praktísk at-
riði varðandi brjóstagjöf, svefntíma og
mataræði barnanna. Margar lýstu mömm-
urnar ánægju með þessa breytingu og
töldu feng að því að fá heimavinnandi, jafn-
réttissinnaðan pabba í hópinn.
Þegar ég mætti aftur viku síðar urðu
sumar enn hissa, höfðu ekki gert ráð fyrir
að ég léti sjá mig aftur. En við feðginin
mættum á hverjum miðvikudegi í þrjá
mánuði og höfðum bæði gagn og gaman af.
Fljótlega varð ljóst að það þyrfti að laga
dagskrána að blönduðum hópi og draga
t.d. úr vægi fyrirlestra um brjóstagjöf. Það
létu mömmumar ekki á sig fá og ég man að
ein sagði mikilvægara að hafa bæði kynin á
staðnum og þar af leiðandi fjölbreyttari
umræðuefni og víðari „reynsluheim" en að
talað yrði eingöngu um það, sem mömmur
hefðu áhuga á. Jafnframt var nafngift sam-
komunnar breytt í foreldrastund og þótti
öllum það vel við hæfi.
Þarna kom ég mér upp frábæru tengsla-
neti; við bárum saman bækur okkar um
hitt og þetta varðandi uppeldið, fórum
saman á kaffihús með krílin og héldum
auðvitað áfram að ræða jafnréttismálin,
sem ég held að hafi satt að segja ekki verið
ofarlega á dagskrá áður en mig rak á fjör-
ur foreldrastarfsins. I gegnum þátttöku
mína í foreldrastundunum fann ég meira
að segja frábæra dagmömmu, sem tók
stelpuna að sér þegar ég þurfti að fara aft-
ur að vinna. Aukinheldur styrktust tengsl-
in milli litlu fjölskyldunnar minnar og
sóknarkirkjunnar, sem ég taldi ekki sízt
um vert. Eftir að heimaveru minni lauk
sóttum við áfram fáeina fundi þegar ég átti
vaktafrí í þáverandi starfi. Svo skipti ég
um vinnu og við urðum því miður að hætta
að mæta í safnaðarheimilið.
Um það leyti sem við feðginin byrjuðum
að sækja foreldrastundirnar varð ég for-
maður Karlanefndar Jafnréttisráðs. í
hrifningu minni yfir ágæti foreldrastarfs-
ins beitti ég_mér fyrir því að nefndin skrif-
aði biskupi Islands og bað hann að hlutast
til um að kirkjan hætti að kalla for-
eldrastarfið mömmumorgna eða mömmu-
fundi, vegna þess að með nafngiftinni væri
gefið í skyn að pabbar væru ekki velkomn-
ir. Ég benti á að það færðist í vöxt, þótt
enn gæti það ekki talizt algengt, að feður
væru heima hjá litlum bömum og ekki
þyrftu þeir síður á liðsinni kirkjunnar að
halda en mæður, vegna þess að félagsleg
einangrun þeirra væri ef eitthvað væri enn
meiri - eðli málsins samkvæmt eiga heima-
vinnandi feður færri nána félaga, sem eru
eða hafa verið í sömu sporum og þeir. Ég
fékk nú aldrei svar viðþessu bréfi og ítrek-
aði það nokkru síðar. Ég sá hins vegar
seinna í Víðförla, fréttariti kirkjunnar, til-
vitnun í bréfið og hvatningu til safnaðanna
að breyta nafninu í foreldramorgna.
Einhvern árangur hefur þetta borið; í
kirkjustarfsdálkum Morgunblaðsins í síð-
ustu viku auglýstu samtals 26 kirkjur
starfsemi fyrir foreldra með ung böm, þar
af sautján undir nafngiftinni foreldrastun-
dir, fjölskyldustundir, fjölskyldumorgnar,
opið hús fyrir foreldra og ung börn eða ein-
hverri annarri, sem gefur til kynna að feð-
ur kunni að skipta sér af uppeldi smábarna
jafnt og mæður. Níu kirkjur notuðu hins
vegar nafngiftina mömmumorgunn,
mömmufundur eða samverustund fyrir
mæður ungra barna. Á þessum bæjum
hlýtur fólk ennþá að halda að barnauppeldi
komi körlum ekki við, eða þá að í þeim
sóknum séu lítil börn eingetin og eigi enga
pabba.
Þið getið rétt ímyndað ykkur vonbrigði
mín yfir því að gamla sóknarkirkjan mín,
þar sem við feðginin sóttum foreldrastund-
irnar, er í síðarnefnda hópnum. Stuttu eftir
að við hættum að sækja samkomurnar var
nafninu breytt aftur til fyrri vegar, líklega
vegna þess að enginn pabbi fetaði strax í
fótspor mín. Heldur hefði mér nú þótt bet-
ur viðeigandi að kirkjan breiddi út faðminn
á móti pöbbunum og hvetti þá sérstaklega
til að mæta, því að það eru ekki allir heima-
vinnandi feður framhleypnir baráttumenn
fyrir réttindum karla og tilbúnir að mæta
galvaskir á einhverja samkomu, þar sem
fátt bendir til að þeir séu velkomnir. Fólk
getur sagt sem svo að enn séu heimavinn-
andi feður svo fáir að ósennilegt sé að þeir
slæðist inn á þessa fundi. En er nafngiftin
mömmumorgnar líkleg til að stuðla að því
að það breytist? Það eru líka margir pabb-
ar, t.d. vaktavinnumenn, sem eiga heiman-
gengt á þeim tíma sem þessar samkomur
eru haldnar, þótt þeir séu ekki í fæðingar-
orlofi eða heimavinnandi.
Eftir að klausa birtist í safnaðarblaði
gömlu kirkjunnar minnar sl. haust um
þennan „vettvang fyrir mæður í sókninni
til að koma saman með börnin sín og eiga
samfélag hver við aðra um það mikilvæga
málefni sem uppeldi er“ skrifaði ég tveim-
ur prestum safnaðarins og bauðst til að
skrifa sjálfur grein í safnaðarblaðið um já-
kvæða reynslu mína af foreldrastundunum
og hvetja þar feður í sókninni til að mæta
með börnin sín. Engin viðbrögð hef ég enn
fengið við því tilboði og þess vegna nota ég
þetta tækifæri til að hvetja feður til að láta
nítjándualdarviðhorfin sem vind um eyru
þjóta og mæta á mömmumorgnana með
börnin - það hafa allir gott af því; feður,
börn og síðast en ekki sízt forsvarsmenn
safnaðanna, sem enn halda í gamla nafnið.
ÓLAFUR Þ. STEPHENSEN
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 25. MARCH 2000 3