Tíminn - 31.01.1967, Blaðsíða 9

MUÐJUDAGUR 31. janúar 1967
TÍMINN
Leikfélagið Gríma:
Lífsneisti
eftir Birgi Engilberts
Ég er afi minn
Sviðsmynd úr „Eg cr afi minn“. TaliS frá vinstri Mamma (Jóhanna NorðfjörS, Lillililli (Kjartan Ragnarsson)
Sálfræðingur (Arnar Jónsson), Pabbi (Jón Júlíusson), Systa (Björg Davíðsdóttir, Brói, (Sigurður Karlsson)
eftir Magnús Jónsson
Það er nú ljóst orðið, að Leik-
félagið Grima er á góðnm vegi
með að helga sér vaxtarbroddinn
i íslenzku leiklistarlífi, vantar
raunar ekki nema herzlumuninn,
og verði fram haldið með sömu
djörfung og samstarfi leikara af
tveimur eða þremur kynslóðum,
er þess ekki langt að bíða. Æskileg
er nánari samvinna milli sviðsins
i Lindarbæ og Grímu.
S.l. laugardag frumsýndi Gríma
tvö ný leikrit eftir kornunga, ís-
lenzka höfunda.
Fyrri leikurinn var einþáttung
ur, er nefndist Lífsneisti, var eftir
Birgi Engillberts, ungan höfund,
sem býr þegar yfir meira jafnvægi
en títt er um fólk á hans aldri
og leitar staðfastlega styrktar í stíl
og formi, eða beitir sér að inn-
viðum skáldskapar ef svo mætti
segja, manninum í einsemd. Að
vísu hefur hann ekki enn afl eða
lífsreynslu til þess að reisa og
skreyta mikið hof, án þess að nýta
áhrifabrag ytra borðs, en vinnu-
brögð hans eru mjög heiðarleg og
markvís. ,Hann hefur fundið sér
skáldlegan en afar viðkvæman
efnivið, snjalla hugnlynd en tekst
ekki að skila unnu listaverki í
þessari tilraun, á ekki í reynslu
sinni nógu fjölbreytileg til-
brigði mannlífsins til þess að
skýra myndina og gefa henni dýpt
og víddir, og hann hefur heldur
ekki enn þá málsnilid á valdi
sínu, er geti lyft henni nægilega.
Þess vegna verður leikurinn ein-
kennilega fábreyttur og langdreg
inn og á ekki stigbreytingu. Áhorf
andinn hefur það á tilfinningu, að
hann þurfi ekki að láta segja sér
og sýna hið sama svona oft og
lengi.
En annars er kveikjan frumieg
og skáldleg. Æskuleikfang gamall-
ar konu, kanínubrúða, fær líf í
ömurlegri, blaktandi elli hennar,
og leikurinn er samtal þeirra eða
draumur. Ömurleiki sviðsins er
nærri þvj hrikalegur, kallaður
fram af nærgöngulli samvizkusemi
og skilningi. Nína Sveinsdóttir
leiðir gömlu konuna ljóslifandi
fram, en neyðist því miður til
þess að láta hana staðna í gerv-
inu. En það er nærfærin mynd,
sem við blasir. Hlutverk kanín-
unnar er í sama þrönga stakkn-
um, en Bríet Héðinsdóttir gerir
einnig úr þvf mjög eftirminnilega
mynd en fær ekki heldur færi á
að brjótast úr einhæfninni.
Seinna leikritið, Ég er afi minn,
eftir Magnús Jónsson, er veTk af
annarri gerð og miklu stórskorn-
ara og gengur síður en svo hjá
ytri sviptingu og sterkum útvið-
um, og í samræmi við það er þar
allt í táknum, sumum æpandi og
harkalegum til þess gerðum að
reyna að reka áhorfandann út úr
skel sinni, koma við kviku hans
og knýja hann til mats og afstöðu.
Tema leiksins er fávitaháttur
stríðsins, sem þekkingin þjónar
alveg, og óbrotið líf hrekklauss
og venjulegs fólks sem leiksopp-
ur þeirrar sameinuðu kyngi, með
styrjöldina í Vietnam í bakgrunn
sem sönnunargagn. Auðséð er, að
þama er að verki kunnáttusamur
maður um áhrifavalda sjónleiks-
ins og nýtingu tákna. Hann er
einnig hugkvæmur, sterkur í
tjáningu og oft orðsnjall, en hann
skortir jafnvægi, sjálfsögun og
hlýðni við lögmál verks síns.
Stuðull leiksins er fávitinn,
•kross hversdagslegs fólks á alþýðu
Úr „Lifsneista“, leikendurnir Nína Sveinsdóttir sem gamla konan og
Briet Bjarnhéðinsdóttir sem kanínan.
HESTAR OG MENN
Atthagatengsl
Sá snjalli og skeleggi fund
armaður Björn Halldórsson
kom fram með þá tillögu á síð-
asba ársþingi, að hesbar þeir
sem skrásettir eru á kappreið-
um eða öðrum hestamannamót
um, skuli vera kenndir við fæð
ingarstað sinn eða átthaga, svo
ekki verði um villt hvaðan
þeir eru upprunnir.
í þessu sambandi er rétt að
taka fram að gefnu tiefni. að
ekki er ætlazt til að kenna
hross við fæðingarstað sini) i
of bókstaflegri merkingu, t. d.
folöld sem fædd eru á afrétti
ber auðvitað að kenna við
þann bæ, sem móðirin er frá,
en ekki við blettinn em þau
fæðast á. — Sama gildir í cðr-
um hliðstæðum tilvikun, að
kenna ber folaldið við „heim-
ilisfang" hryssunnar.
Eins og kunnugt er hefur
venjan verið sú, að geta í sýn-
ingarskrám innan hverra sýsiu
marka hestarnir séu fæddir og
hver sé eigandinn. Þetta segir
mjög lítið og gefur litla vitn-
eskju um uppruna hestsins eða
ætterni, en nánari upplýsingar
þar um eru að mörgu leyti
æskilegar, en þó þvi -ðeins,
að rétt sé skýrt frá, svo byggja
megi á þeim upplýsingum sem
gefnar eru. — Nú er það t.d.
orðið nokkuð 'algengt að menn
kaupi folöld víðs vegar að og
ali þau síðan upp. Auðvitað
ber að kenna slík hross við
fæðingarstað þeirra en ekki
uppeldisstöðvar, — nema hvort
tveggja sé gert.
Með tniiti að þessu bar
Björn sína tillögu fram og eft-
ir að þingnefnd hafði fjallað
um hana var hún samþykkt í
eftirfarandi mynd:
„17. ársþing L.'H. samþykkir
að beina því til forráðamanna
hestaþinga, að kenna þátttöku-
hross við fæðingarstað þeirra.)
Einnig skal greina ættir atlra
hrossa svo sem framast er kost
ur. Tilgreina skal ennfremur,
hvaða einstaklingar í framætt-
um hafa verið tamdir og
hvernig þeir hafia reynzt."
Eins og tillagan er orðið get-
ur orðið nokkuð þungt f vöf-
um, að telja fram allt, sem til-
greint er og enginn ávinning-
ur að sliku „framtali" nema
rétt sé. En auðvitað er æski-
legast að sem gleggstar upp-
lýsingiar liggi fyrir um þau
hross sem koma fram á hesta-
mannamótum en alveg sérstak-
lega ætti að vanda til þeirrar
vitneskju sem gefin er þegar
um fjórðungsmót eða landsmót
er að ræða. Og að þvf ber að
stefna. G.Þ.
Tímamyndir GE.
heimili, og framrás leiksins er
hæfilega undirbúin með heimils-
mynd, þar sem drættir pcrsón-
anna eru skýrðir. Síðan birtist hald
leysi mannlegra viðbragða gegn
vandanum, en æðri vísindi köma
til skjala og beita öfugum klón-
um, kynda undir og magna. Fá-
vitinn verður raunar því kunnug-
legri, sem hann nálgast áhorfand-
ann meira. Hergagnaleikföngin og
dekrið við sturlað skefjaleysið eru
forleikurinn, og síðan geysist sat-
íran hjá í hröðum táknmyndum,
unz fávitinn stendur sem þjóð-
hetja í rússneskum hershöfðinSja-
skrúða með bandarísk þjóðtákn að
'baki og vígvélarnar í þrúgandi
nærsýn. Vafalaust hefði flestum
þótt hæfa að láta leikinn enda
þarna. En höfundi er meira í mun.
Hann freistar þess að varpa kjarna
málsins beinlínis framan í áhorf-
endur, inn í hugskot þeirra, svo
að þeir standi eftir með hann,
eða gangi úr með hann sem. hlut
í hendi. Til þess sprengir hann
hreinlega leikform sitt, reynir að
varpa sjónleiknum fyrir róða, læt-
ur 'leikandann kasta' grímu og
hverfa og ganga í hóp leikhús-
gesta andspænis verkinu. Áhrif
þessa á mig voru kynlega gagn-
virk, eftirsjá vegna góðs hlutar,
sem brotinn var, og styrkt veru-
leikaskynjun toguðust á, en þó er
ég smeykur um, að tilraunin hafi
verið og djörf og ekki tektót, góðu
leikverki hafi verið spillt mjög og
inntak þess fallið niður milli brot-1
anna og leikhúsgesta í síðustu ör-
þrifunum. Engu að síður var þetta
djarfleg tilraun, sem síðar gæti
tekizt betur.
Erlingur Gisiason er leiksjóti
í fyrri leiknum en Brynja Bene-
diktsdóttir i hinum síðari, ungir
stjórnendur en vanda þessum fyjli
Iega vaxnir. Leikmyndir Sigurjóns
Jóhannessonar eru athyglisvert
frumverk og bera vitni um hæfi-
leikamann, sem mikils má af
vænta. Systkinin í Ég er afi mirn
leika Sigurður Karlsson og Björg
Davíðsdóttir, en þessi hlutverk eru
einhvern veginn svo eðlileg, að
þau þarf varla að leika. Manni
finnst, að þessi ungmenni hafi
kannski aðeins skroppið inn ;. f
Tjarnargötunni á sviðið í Tjarnar
bæ. Hjónin í meðförum Jóns Júl-
íussonar og Jóhönnu Noröfjórð
eru ekki eins heimaleg. Líklega
eru gervin ekki nógu góð og leik-
endur of ungir og hlutverkin ekki
nógu lífssönn frá hendi höfundar.
Hið sama má segja um barnavernd
arkonuna í höndum Oktavíu Stef-
ánsdóttur. Hún er ekki nógu stíl-
færð týpa hvorki af hendi höfund-
ar né leikanda. Þessi þrjú hiut-
verk valda því, að það er sem
hallist á í leiknum.
\Beztan og þróttmestan taik
sýndi Arnar Jónsson í hlutverki
sálfræðingsins, og Kjartan
Ragnarsson undir grímu fávitans
lék með tilþrifum, án þess að of-
leika, og tókst vel að þræða þar
nokkuð vandratað meðalhóf. AK.
Mynd þessi átti að fylgia áramótayfirlitinu, sem birtist i siðasta
hestamannaþætti, 12. jan. — Þetta er hesturinn, sem dæmdur var
bezti reiðhesturinn, sem sýndur var á Hólamótinu, Blær frá Lang-
holtskotl i Hrunamannahreppi. Eigandi er Hermann Sigurðsson og
situr hann hestinn. Ljósmynd.: Kárl Jónasson
\