Tíminn - 30.03.1967, Blaðsíða 3

1
FIMMTUDAGUR 30. marz 1967.
TÍMINN
MINNING
KRISTJÁN HALLDÓRSSON
ÚRSMÍÐAMEISTARI
F. 20. nóv. 1888. - D. 14. marz’1967.
í gær tovöddu Ljósvetningar
hinztu krveðju einn af ágætustu
sonum byggðar sinnar. Kristj'án
Halldórsson úrsmíðameistari var
til hvíldar borinn í ættargrafreit
á æskulheimili sinu, Stórutjörnum
í Ljósavatnss'karði. Hann andaðist
í fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri aðfaranótt 14. marz síðastlið-
inn.
Kristj'án var fæddur á Stóru-
tjörnum 20. nóvem'ber 1888." For-
eldrar hans, Halldór Bjarnason og
Kristjana Kristjánsdóttir, voru af
góðum og rótföstum bændaættum
þingeyskum. Kristján ólst upp hjá
foreldrum sínum í stórum systk-
inahópi. Hann vann að búi for-
eldra sinna jafnskjótt og aldur og
orka leyfðu. Snemma kom í ljós, að
drengurinn var mjög óvenjulega
hagur. Átti hann heldur ekki langt
að sækja þá gáfu, því faðir hans
var þjóðhagasmiður.
Seytján ára gamall réðst Krist-
ján til úrsmíðanáms hjá Sigmundi
'Sigurðssyni, úrsmíðameistara á
Alkureyri. Minntist Kristján jafn-
an meistara sírns með hlýhug og
virðingu. Sigmundur mun fyrir
sitt leyti hafa talið sig ósvikinn
iaf verkum og frammistöðu læri-
sveinsins. Kristján lauk úrsmíða-
náminu á skemmri tíma en til'skil-
ið var og vann um skeið sem
sveinn á veríkstæði Sigmundar.
Brátt opnaði Kristján eigin úr-
smíðavinnustofu á Akureyri og
rak 'hana við góðan orðstír til árs-
ins 1949 að hann fluttist a'ifarinn
heim að Stórutj'örnum. Jafnframt
úrsmíðavinnustofunni rak Kristján
verzlun með úr og kLukkur.
Kristjián reisti húsið nr. 83 við
(Hafnarstræti. f því rak hann lengi
verkstæði sitt og átti þar heimili,
unz hann hvarf burt frá Akureyri.
Árið 1930 kvæntist Kristján
glæsilegri og listhagri ágætis konu,
'Friðbjörgu Vigfúsdóttur frá Gull-
l'berastöðum í Lundarreykjadal.
[Bjuggu þau sér hlýtt og fagurt
heimili á Akureyri. Samvistir
iþeirra hjóna urðu stuttar, því að
eftir tveggja ára hjönaband and-
aðist Friðbjörg. Kristján unni
mjög konu sinni og varð missir
hennar honum því mjög þungbær.
Mun það sár, er hann þá hlaut,
aldrei hafa gróið.
Til minningar um konu sína
gaf Kristján Akureyrarbæ síðar
Ikluk'ku þá hina miklu, sem komið
var fyrir í turni Matthíasarkirkju.
Munu slög hennar hljóma þaðan
yfir Akureyrarbæ um langa ..un-
'tíð.
Eftir lát Friðbjargar veittu syst
ur Kristjáns, einkum Kristbjörg,
heimili hans forstöðu. Reyndist
hún bróður sínum ómetanlegur
styrkur á erfiðustu raunastundun-
um.
Kristján rækti iðn sína af alúð
og átti stundum langan’vinnudag
við úrsmíðarnar. En fullnægingu
hæfleikum sínum og kröftum
'fann hann þó ekki í því starfi.
Hæfileiíkar hans kröfðust fjöiþætt-
ari viðfangsefna. Kristján hafði
yndi af tónlist, lé.i á orgel og
starfaði um skeið í lúðrasveit og
kantötukór Akureyrar. Þegar
Kristjáni gáfust tómstundir frá
iðn sinni lagði hann stund á mynd
llist, dráttlist og málaralist, en
einkum þó tréskurð. í þeirri grein
myndlistar liggja eftir hann marg
ir prýðisfagrir og athyglisverðir
'hlutir.
Á síðari starfsárum sínum smíð-
aði Kristján nokkur stundaklukku-
verk, hvert smáatriði sigurverks-
ins, og bjó þeim listfagra kassa.
'Þá smíðaði hann einnig og skreytti
tréskurði kassa utan um erlend
'kiukikuverk. Allt eru þetta kjör-
gripir og þykja hin mesta hús-
prýði, hvort heldur er á einka-
[heimilum eða opinberum Höðum.
í þessum listaverkum og öðrum
lifir Kristján látinn.
Kristján varð að sjálfsögði. góð-
ur borgari Akureyrarbæjar með-
an hann dvaldi par. Þó átti bernsku
heimili hans jafnan ríkust ítök í
sálu hans. Þar dvaldi hann hverja
stund, sem hann mátti vegna at-
vinnu sinnar á Akureyri. Hann
fylgdist með búskapnum heima á
Stórutjörnum og var með í ráðum
um ýmsar stærri framkvæmdir
þar heima fyrir, svo sem íbúðar-
húsbyggingu, hitaveitu o. fl. Eftir
að hann fl.dti heim árið 1949 vann
'hann með bræðrum sínum að list-
rænum frágangi íbúðarhússins að
innan. Ásamt systkinum sínum,
sem öll eru listfeng, skapaði hann
heimilinu þann svip, að sagt hef-
ur verið að það líktist öllu frem-
ur listasafni en venjulegu sveita-
heimili.
Kristján var skapfastur maður
'og trölltryg'gur vinum og frænd-
um og ætíð reiðubúinn að rétta
hjálparhönd, ef þess gerðist þörf.
Trúmaður var hann, þó efcki væri
hann margmáll um þau efni. Ég
minnist þess að eitt sinn lét hann
'þau orð falla, að hann teldi að
Halligrímur Pétursson hefði með
trúarljóðum sínum gefið í-slenzku
þjóðinni dýrmætari gjöf en nokk-
u-rt annað skáld.
Vanheilsa Kristjáns hin s'íðari
ár varð honum þungbær, ein'kum
eftir að hann þraut svo sjón, að
hann gat e'kki neytt sinna högu
’handa. Hjá systkinum sínum og
|öðru heimaifólki á Stórutjörnum
naut hann allrar þeirrar hjúkrun-
ar, sem unnt var að veita, en varð
þó alloft að dvelja á sjúkrahúsum
I þessi þrautaár.
Á Stórutjörnum hagar svo til,
að sólar nýtur ekki alllangan tíma
að vetri, þó hlíðin hinum megin
í Ljósavatns-skarði sé böðuð sól.
Eiftir að heilsu Kristjáns var brugð
ið hin síðari ár og honum þorrin
'starfsgeta, fann-st mér löng-um,
sem sæti hann í sk-ammdegishúmi
og biði þes-s að sólskin nýs og
langs vinnudags færðist yfir hann
á ný, líkt og þegar útmánaðasól-
in rís yfir fjalls-brúnina á Stóru-
tj'örnum og s-trýkur geislafingrum
sínum bæ og umhverfi. Við, sem
eftir stöndum, þegar lí-kami Krist-
jáns er lagður til hvíldar í mjúfcri
mo'ld bernskustöðva hans, höfum
ástæðu til að trúa, að nú skíni
anda hans sól eftir. skuggavist
vanhei-lsu og þjáninga.
Ég kveð frænda minn með
djúpri þökik fyrir órofa tryggð og
vinát-tu. Systkinum hans og öðru
heimiilisf'álki á Stórutjörnum votta
ég innilega samúð við burtför
'hans.
Þ. F.
f HLJÓMLEIKASAL
Jóhannesar-passía
Fyrir páskahátíð kristinnar
kirkju, samdi Johan Sebastian
Bach, tvö stórverk. Hina stór-
kostlegu en hjartaskerandi
Mattheusar-passíu og þá mildu
en unaðslegu Jóhannesar-
passíu. Það er vart hugsanlegt
að boðskapur, kirkjunnar um
miskunn Guðs, hafi verið túlk
aður fegurri, en gegn um þá
tóna, sem Bach leggur þarna
til. H-moll messan svokallaða á
sér enga hliðstæðu í kirkjulegri
tónlist, hún er risinn, sem upp
úr gnæfir. Af blöðum hennar
má rekja, píslarsöguna umvafða
þeim tónum, sem færa mannleg
tengsl í svo náið samband við
hina tvö þúsund ára gömlu frá-
sögn af þeim atburðum, að hver
lína dregur atburðina fram að
nýju og færir hlustanda inn í
atburðarrásina, lætur hann
snrynja harmleikinn og heimsins
þröngsýni. Svipuðu máli gegnir
um Jóhannesarpassíuna, er hér
verður gerð að umtalsefni. —
Hún er ólík H-moll messunni í
innri gerð þótt byggt sé á sama
efni. — Frá hinum fyrsta tii
síðasta tóns spannar hún þol-
gæði mildi og fegurð, þótt hins
vegar túlki hún kvöl og harm
píslarsögunnar. — Textinn
byggir að mestu á 18.—19.
kapitula Jóhannesar-guðspjalls
I auk atriða úr Mattheusar-guð-
spjalli. Einsöngstextana felldi
Baoh sjálfur að efninu en þeir
eru teknir úr trúarljóði eftir
Barthold Heinrich Brockes.
Allt myndar þetta listræna, en
þó raunihæfa og áihrifamikla
heild, þar sem Bach ætlar hverj
um einstökum flytjanda og
hverju hljóðfæri sitt útvalda
hlutverk að flytja. Snilld hans
og sköpunargáfa, er ómælanleg
jafnt í því smáa sem stóra, eins
og t. d. í frásögninni af Pétri
er hann gengur út og grætur
beizklega, þar lætur hann hljóð
færin, undirstrika, atriðið, þó
án allra eftirlíkinga, og hver
er sá hlustandi að slíkt ekki
gangi til hjartans.
Polyfónkórinn undir stjórn
Ingólfs Guðbrandssonar, sem
bæði vel og ötullega hefir kynnt
pölyfón-tónlist síðustu tíu ár-
in, flutti um þessa páska
Jóhannesar-passíu. J. S. Bach.
Þetta mun vera þriðja stóra
verkefni kórsins á tiltölulega
skömmum tíma og má af því
ráða að hvergi er af sér dreg
ið við æfingar og þjálfun. —
í passíunum er kórinn sá stóri
tengiliður sem brúar og teng-
ir saman aríur söngpersóna orð
guðspjaliamaúns, og öll þau
hughrif sem þar gerast. Kóral-
melódíur (sálmar) verksins eru
í síbreytilegri raddfærslu Bachs
perlur sem stöðugt endurnýjast
og má segja að í túlkun kórsins
yrðu margir þessara sálma sem
skínandi perlur.
Kórarnir, sem Bach fléttar
inn í, til áherzlu dramatískum
augnablikum voru margir góðir
í meðferð kórsins, en áttu ekki
allstaðar þann örlagaríka þunga
sem boðskapur þeirra flytur.
Af einsöngvurum var Sigurð-
ur Björnsson, sá sem hita og
þunga þessa verks bar, en orð
um guðspjallamannsins, var
honum trúað fyrir. Sigurður
er starfandi erlendis og verður
því að fara að dæmi farfugl-
anna og fljúga yfir höfin sjö,
þegar hans er þörf hér heima,
Strengjasveitin „Die Wiener
Solisten“ hélt tónleika á veg-
um Tónlistarfélagsins í s. 1.
viku. Sveitin er skipuð ungu
fól-ki eingöngu og er fátítt að
sjá engin roskin andlit og grá
hærða kalla í hópnum eins og
svo algengt og eðlilegt er. Tólf
strengjaleikarar og þar af
sfcipa dömurnar sinn sess eiga
það öll sameiginlegt að miða
leik sinn við'ýtrustu samhæfni
og hnitmiðaða túlkun í anda og
gerð þess er höfundur segir til
um. — Þótt leitað sé með
logandi ljósi að einhverri rödd
sem minnstu lilhneigingu hefði
til að draga sér meira, en vera
ber fyrirfinnst hún ekki. —
Riccotti og Vivaldi skipuðu
fyrr: hluta efnisskrár með con-
og er hann nú kominn í frosti
og íannfergi hingað norður á
njara. Recitativ og aríur flutti
hann af frábærri alúð, og virð
ingu fyrir vandmeðförnu efni,
og með þeim yfirburðum, sem
þeim veitist er þekkja, kunna
og valda. Rödd hans hefir vax
ið að gæðum, og textaframburð-
ur er „fágætur", enda var hann
sannkallaður „profet" þessa
verks.
Hinar tvær alto-aríur passí-
unnar komu í hlut ensku söng
konunnar Katleen Joyce.. Hún
hefir til að bera, breiða og vold
uga contra-altrödd, sem hún
beitti af öryggi og myndugleik.
Framhald á bls. 12
serto grosso í h-moll eftir Vi-
valdi þar sem fjórir fiðluleik
arar sýndu óvenju fágaðan leik.
Seinni hluti tónleikanna sam
anstóð svo af tveim Diverti-
mentos eftir Mozart og náði
leikur sveitarinnar hámarki í
því í B-dur K. 159. Sú ráðstöf
un ,að hafa ekki sömu efnisskrá
fyrir báða tónleikana var mis-
ráðin, því þrátt fyrir ágæti
þeirrar fyrri, var hún einhæf
mjög og hygg ég að sú síðari
hefði verið betur þegin af flest
um.' Koma þessara ágætu lista
manna ringað var ánægjulegur
og lærdómsríkur viðburður sem
átti erindi iafnt við þá er
hlýddu og ekki síður þá er
„mucicera” sjálfir.
Unnur Arnórssdóttir.
„Die Wiener SoIistens<
3
Á VÍÐAVANGI
Mbl. — Austri
Það er ekki oft, sem Morgun-
blaðið endurprentar Austra
Þjóðviljans í heilu lagi athuga-
semdalaust og gerir hans orð
að sínum. Þetta skeði þó í gær
í Staksteinum Morgunbla'’sins.
Það er ekki oft, sem skoðanir
Austra eiga upp á pallborðið
hjá þeim Morgunblaðsmönnum
og því mega það teljast nokkur
tíðindi, þegar þeir gera orð hans
að sínum á jafn veglegan og
afdráttarlausan hátt og þeir
gerðu í gær. Þegar betur er að
gáð og menn átta sig á, hvert
umræðuefni Auslra var að
þessu sinni, þarf þó engum að
koma á óvart, hve hrifið Morg-
unblaðið er af þessum vini sín-
um. Umræðuefnið var nefni-
lega liinn sameiginlegi ótti Al-
þýðubandalagsins og Sjálfstæð-
isflokksins: Framsóknarflokkur-
inn og stefna hans.
Og það er reyndar eins og
Austri hafi skrifað þessa grein
sína eftir pöntun frá þeim á
Morgunblaðinu, því uppistaða í
andróðri hans gegn Framsókn
arflokknum er sú, að stefna
Framsóknarflokksins sé hneyksl
anlega skyld stefnu Alþýðu-
bandalagsins eins og hún hefur
komið fram opinberlega í stjórn
arandstöðu flokksins. Reyndar
segir Austri kallinn, að Alþýðu-
bandaiagið sé með frumritið að
stefnunni en Framsóknarflokk-
urinn með kópíuna, því fyrr
hafi Þjóðviljinn — og þá ekki
náttúrlega um Ieið Austri sjálf-
ur — mótað stefnu til einhvers
máls en Tíminn hafi tekið orð-
rétt upp eftir Þjóðviljanum og
birt sem sína stefnu!
Þeir eru hræddir
Svona greinar koma sér vel
fyrir Moggann. Þeir eru nefni-
lega að reyna að telja fólki trú
um, að stefna Framsóknarflokks
ins sé önnur en hún er og þá
auðvitað helzt vilja halda að
fólki, að hún jaðraði við komm-
únisma og helzta röksemdin í
áróðrinum gegn Framsóknar-
flokknum hefur verið sú, að
hrópa höft og skömmtun. Sjálf-
stæðismenn hafa þó fundið og
eiga eftir að finna enn betur,
að eftir því sem fólk hefur
kynnt sér betur og eftir að
flokksþing og miðstjómarfundir
Framsóknarflokksins hafa út-
fært þessa stefnu gleggra og
markvissara, því meiru fylgi
hefur hún átt að fagna. Svo
sterkan hljómgrunn hefur þessi
stefna fengið með þjóðinni, að
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
leggja í það að gera sig að at-
hlægi eftir að hafa stutt við-
reisnarstefnuna á áttunda ár,
að Ieggja nú fram frumvörp .g
tillögur þegar kjörtímabili
þeirra er nær lokið um veiga-
miklar breytingar á „viðreisnar-
stefnunni" í þá átt, sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur lagt til
í atvinnumálum. ÞeSsa stefnu
ætla þeir þó annarri stjórn en
viðreisnarstjórninni að fram-
kvæma, því hennar skeið er á
enda runnið.
Þannig vilja allir Lilju kveðið
hafa. Framsóknarmenn msga
því vel við una, og það er
óþarfi að minna á það í þessu
sambandi, að atvinnumálaálykt-
anir þeirrar samkomu, sem neit
aði að gera Alþýðubandalagið
að stjórnmálaflokki, voru eins
konar útdrættir úr álykturum
aðalfundar miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins, sem haldinn
var nokkru áður. Uppistaðan i
Framhald á bls. 15