Tíminn - 30.03.1967, Blaðsíða 7

FEHMTUDAGUR 30. marz 1967.
TÍMINN
7
t'yrir tvrstadags-
imslö- (48 umslög)
ki lHf-.OO
Frímerkjahúsið
'-.ækjargötu 6 A
VESTUR-ÞÝZK 23
1 árs ábyrgS,
GóS þjónusta
GELLIR
Garðastræti 11
FRIÐRIK ÞORVALDSSON:
NN IIM HVALFJARDARLEID
Þingmenn Vesturlands hafa í
undirbúningi nefndarskipun um
hina svonefndu Hvalfjarðarleið.
Þetta er mjög þarflegt. Nokkrar
umræður hafa farið fram um sam-
gönguleið þessa, og sitt sýnzt
hverjum Frekari umræður gætu
vel beðið, því nefndin mun kanna
málavexti, en þar sem þingmenn-
irnir hafa tíundað, að Akraborg
in fær nokkurn ríkisstyrk, má
varla minna vera en ég kvitti fyrir
þá hugulsemi.
Að vísu hefur skipið góðan fé-
lagsskap. Mér skilst að útgerð
ríkisins tapi að meðaltali 8—10
millj. kr. á skip árlega og ég get
skilið, að það þyki nokkurt öriæti
að styrkur til Akraborgar hefur
hækkað um 100 þús. kr. frá því
sem hann var fyrir 2 árum. Ekki
rýrir það rausnarskapinn, að ríkið
heíur fengið upphæðina aftur og
vel það í hækkuðum sölu- og
launaskatti. Samt get ég skilið það
að þinginu, sem er önnum kafið
við að tvístra 4000 millj. kr. í
ýmsar áttir sé það góð hugarfró
að vita um litla hít, sem hafi verið
sparað á. Það er í samræmi við
lögmál Parkinson’s.
Vitað er að álmenningi er eigi
ljóst, hver breyting er orðin á
rekstri strandferðaskipa. Þetta
heyrist þó nefnt, en svo óljóst, að
líkast er sem talað væri um lofts
lag á óbyggilegri plánetu. í þenn-
an þagnarmúr vil ég nú rjúfa lít-
ið skarð, hvort sem það líkar betur
eða verr. Viðgerðarþjónustu skipa
geta engir útskýrt, nema ákaflega
hlestir menn. Áheyrendur þeirra
eru við því búnir að skilja ekki
allt, sem þeir segja og sætta sig
við bað en það er til þess ætlast,
að menn með fullu valdi á sínu
tungutaki, geti gert sig skiljan-
lega. Það geta þeir líka, nema
hlutirnir séu svo flóknir, að þeir
hotni ekki í þeim sjálfir. Bíla-
eigeadur, sem ergjast yfir við-
gerðarreikningum, eru í þessum
samanburði aðeins að æsa sig út
af skiptimynt.
ri) þess að sj'na, að Akraborg
hefði haft þörf fyrir þessar 100
þús. kr. óskertar, hefur verið gerð
þrepalína yfir aðeins tvo gjalda-
liði af mörgum þau 10 ár, sem
skipið hefur verið í starfi. Þessi
línurÞ eru birt hér að ofan. Lina
B sýnir fæðiskostnaðinn, en mat-
reiðs’a er ekki meðtalin. Þrátt
fyrir sífellt tal um síhækkandi
íuatva iaverð sýnir hún, að engin
stökkbrevting á sér stað og þótt
hún sé ekki há í loftinu, þá leynir
hún - sér, því hún jafngildir, að
5 manna fjölskylda þyrfti að hafa
yfir 200 þús. kr. til matvæla-
kaupa einna. Hér er þó nær allt
með neildsöluverði. Lína A sýnir
einn þröngt afmarkaðan gjalda-
lið sama hlutfalli og B. Þessi
liður tekur til sín ca. 60% af tekj
um skipsins og hefur því úrslita-
áhrif á reksturinn. Það sést ef
matvælaöflunin gæti talizt gefa
rétta undirstöðumynd um þarfir
manna, hve gjaldaliður A hefur
frá óri til árs fjarlægzt þann
grunn, og hann bregður einnig
ljósi yfir annað tilvik, sem fjár-
málaráðherrann hafði djöifung til
að kalla réttu nafni í vetur.
Ég sagði í blaðaviðtali í fyrra,
að strandferðirnar væru búnar
að sprengja sig út úr samgangna
kerfinu í hagrænum skilningi. Þá
hafði ég í huga hina ungu, vösku
menn, sem með fádæma dugnaði
„útjaska“ vegina,, eins og sagt er,
en það er ekki þeirra sök þótt
vegirnir þoli ekki stórhug þeirra
og afkas'tagetu. Á það ber einnig
að líta að svæðið frá Hornafirði
til Breiðafjarðar fær sinn flutn-
ing með bílum, og aðrir lands-
hLutar í ótrúlega stórum stíl og
stundum allan eins og varð, þegar
hafísinn lokaði sjóleiðum síðast.
Sé litið á landabréf sézt, að
verzlunarstaðixmir eru fles-tir inn
í fjarðarbotnum, rétt eins og þeir
væru þangað komnir til að kalla
eftir vegunum. Þessi staðreynd
sýnir að aldrei verð'.ir of miki!
áherzla lögð á vegagerð, og þjóð
félagið hefur ekki efm á að nota
sér ekki hina heil'brigðu og kraft-
miklu samkeppni sem á sér stað
í samgöngum á landi. Ég tel það
skyldu mína, eftir áratuga reynslu
og athugun, að vekja eftirtekt á
framangreindum atriðum og að svo
'mæltu. leiði ég hugann inn í Hval
! fjörð.
i Steinsteyptur vegur inn fyrir
hann er fyrirtæki upp á hundr.
j millj kr. og hann yrði ekki ein-
l hlítur, því ekki er hægt að reka
lalla umferðina á fjöll. Skip milli
Akraness og Reykjavíkur myndi
' kosta millj. tugi í stofnkostnaði
og tapið velta á milljónum xr.
árlega svo spyrja má hvaða hags
munum það þjóni að hafa þarna
tvöfallt kerfi í stað einnar sjálf-
virkrar leiðar Það er skemmtileg
tilviljun að við Guðm Jónsson,
skelastjóri á Hvanneyri höfum
gerzt talsmenn samgönguleiðar
yfir fjörðinn sjálfan, án þess að
hafa vitaö fyrirfram um álit hvors
, annars Hann benti á m.a. í Mbl.
1.6. s.l. að fyila mætti upp, við
beztu skilyrði að vísu 1 km. lang
an garð 20 m. háan og 40 m. breið
an fyrir rúmlega 30 millj. kr.
Þetta þýðir raunar það, að frá
sjónarmiði mannvirkjafradoinnar
er þetta aðeins nokkurra daga
verkefni. Ekki veit ég, hvaða við
tökur fyrsti málafl. G.J. hefur
fengið, en þegar ég skrifaði mína
fyrstu grein í Mhl. 5. des. 1964,
fékk ég ómjúkar kveðjur, og einn
vina minna taldi mig óvarkáran að
hafa sleppt út úr mér svona vit-
leysu.
Friðrik Þorvaldsson.
Nú þegar blasir við, að brú
myndi hafa ótrúlegan sparnað í
för með sér fyrir allt Vestur-,
Norður- og Austurland, hafa við-
horfin breytzt, og það skal játað,
að efasemdarmennirnir hafa mikiu
frægara föruneyti en við G.J.
Þegar hinn norskættaði verkfræð
ingur Ole Singstad fékk það verk-
efni árið 1919 að leggja bílagöng
á botni Hudson, taldi sjálfur Edi-
son það óframkvæmanlegt. Þrátt
fyrir það stendur þetta meira en
40 ára mannvirki enn sem nýgert
sé. ril viðbótar tæknilegum gát-
um, sem þá voru óleystar, varð
Singstad að finna upp aðferð til
þess að loftræsa þessi tæplega 3
km göng. í þessu sambandi má
geta þess, að Gunnai Bjarnason
ráðnnautur og Sig. Guðbrands-
son. mjólkurbústjóri, hafa rætt
um neðansjávargöng yfir Hval-
fjörð
Þið er víst. að vegaþörf lands-
manna verður að leysa með stór-
kostiegu átaki og fullum skilningi
lá því. að vegbæturnar eru ekki
eingongu útgjöld, heldur gefa
þær á móti sparnað í tíma, gjald-
eyri og jafnvel heilsu. Það er
ekki lítill þjóðhagslegur ávinning-
ur að geta stytt leið til 3 lands-
hluta allra í einu um 50 km. ]'
Þannig myndi þetta dýra og
skemmtilega viðfangsefni, að því
er rívalfjörð varðar, færa niður
kostnaðinn við að lifa í landinu.
Mer er í minni, að hinn ágæti
hagfr. Benjamín Eiríksson veitti
mér ákúrur fyrir að hafa á orði
í þessu sambandi, að á vissu ára-
bili mætti gera hlé á innlögum
í gjaldeyrissjóðinn eða jafnvel
skerða hann, einnig með hóflegu
millibili. Hvorki dr. Benjamín né
undangengin reynsla hafa getað
sannfært mig um það, að hug-
myndin sé röng. Annars er eins
og að koma við kviku. ef minnzt
er á þennan sjóð. Það hefur gilt
um mannanna verk, að þau væru
ekki alfullkomin. Hingað til hefur
því þróunin byggzt á því, að við
það hafi verið kannazt, og að
menn hafi þorað að hreyfa það
mikið við hugsun sinni, að ýms
áform og venjur hafi mátt sveigja
til fyrir nýjum skilningi, og eftir
því, hvernig ný viðhon bárust að.
Friðrik Þorvaldsson.
Eftir að þessi grein var skrifuð
hefi ég haft spurnir um góð fíð-
indi. Tilraun skal gerð með loft-
púðaskip, og segjast iramleiðend
ur þess hafa fengið fyrirheit um
ísl styrk, sem* nemur rúmlega
33 pús. kr. á dag allt að einn
| mánuð. Meðtalið mun flutnings-
|gjald ó fleytunni, sem vegur ca.
16 fconn, svo sú upphæð verður
| hverfandi. Þetta vona ég að verði
' upphaf þess, að hlutverk Akra-
jborgai verði betur metið og laun
að en nú er.
Það er mér mikil afneitun að
I fara ekki hæfilegum orðum um
' þetta ráðslag, sem er jafn óþarft
og að láta endurreikna hvort
2x2=4 eða hvort kork flýtur á
jvatm Það er óvéfengjanleg stað
|reynd að við viss skiiyrði koma
þessi skip að góðu og mildu gagni.
Siíkri prófraun sem oessar’ er
því lckið En það ei furða að
mönnum skuli sjást yfir að athuga
fyrst af öllu afkomuskilyrði svona
skips sem er að burðarmagni
á við strætisvagn, en pað kostar
þó tugi þúsunda á dag að reka,
því sjálfsagt leggia seljendur
fram einhvern skerf auglýsinga-
skyni.
Auðvitað dettur engum 1 hug
að svona bleðill verði notaður hér.
j Þess vegna er í ráði að bjóða
| hingafc annað skip úl kaups. sen
j kostar að sfcofni ti) 6i. millión
kr. og hefur verið get-i áættun
jfyrir það Ifvort hún fær staði-t
upphæð og sjálf að greiða iífeyrJs
sjóðstillög, launaskatt og eli önr-
ur gjöld, sem útgerðarfáiög ve.'ía
að greiða af sínu start'sliði. Ekki
er reiknað með aug.ýsinga- ré
siímakostnaði, þótt seliendur
reikni sjálfir með ið 20—25%
ferða falli niður vegna veðuis.
Gleymzt hefur að reikna aðstöðu
gjöld, söluskatt, öll ónnur opin-
ber gjöld og vexti.
Áætlunin gerir ráð fyrir 150
þús. farþegum á ári, og að börn
greiði sama fargjald og fullorðmr
Þá er gert ráð fyrir 17800 bifreið
um, og er þetta stenzt hefur afl-
azt fyrir útgjöidununi, Þar er
stærðfræðilegur mögu.eikí £ynr
því, að þessum bíiaf.iölda verði
náð, en það er Líka dærðfræði-
legur möguleiki fyrir pví. að tal-
an falli niður í ekki neiti því
fyrir hvern bíl skal -greiða 600
kr. og fullt gjald fyrir farþegana.
F.Þ.
BÆNDUR
f yrir vonð þarí að brenni-
■nerkja féð.
■ímíða brennimörk eftir
oöntunum
j Hafsteinn Guðmundsson
;árnsmiðt r Kambsvegi 33.
Reykjavík Simi 33583.
er annað mál. Meðalárslaun áhafn
ar eru reiknuð 240 ^ús. kr., og
mun hún eiga að fæða -ig af þeirri
JpSCHAUB-lÐBENZ
sjónvarpstæki
i