Alþýðublaðið - 07.06.1986, Blaðsíða 3

Laugardagur 7. júní 1986
3
sóknartakmörkunum
Menn eru yfirleitt sammála um
það, að fiskiskipastóll landsmanna
sé of stór. Afkastageta hans langt
umfram það sem aflast getur úr
nýtilegum fiskistofnum. Þetta eru
sannindi sem menn vita í dag en
hafa daufheyrst við í gegnum árin.
Ýmsir stjórnmálamenn vilja reynd-
ar hörfa frá þessum stóra sannleika,
skiljanlega, því ef til vill hafa þeir
slæma afkomu heils þjóðarbús á
samviskunni.
í tíð Kjartans Jóhannssonar í
sjávarútvegsráðuneytinu var reynt
að sporna gegn þessari þróun. Hætt
var þeirri óráðsíustefnu að úthluta
fiskiskipum eftir pöntun.
Óstjórn
— Mestu mistök í sjávarútvegs-
málum voru þegar stjórnvöld létu
fiskiskipaflotann stækka upp úr
öllu valdi. Þetta stífa skömmtunar-
kerfi sem við núna búum við er bein
afleiðing af því. Þ.e. menn hafa fjár-
fest í skipum umfram það sem þarf
á að halda til að nýta fiskistofnana
eðlilega. Rekstrarafkoman verður
því mun verri. Menn taka á sig
óþarfa kostnað. Fjárfesting verður
mun dýrari.
Viðbætur Steingríms Hermanns-
sonar voru alveg hrikalegt dæmi.
Eftir það þurftum við að taka upp
ennþá stífara skömmtunarkerfi.
Stjórn
En hvað hefur Kjartan að segja
um núverandi stefnu í fiskveiði-
stjórnuninni:
— Ég tel að kvótakerfið hafi í
raun skilað vissum árangri. En það
er einungis unnt að hafa það í tak-
markaðan tíma. Það þarf að fara í
endurskipulagningu í stjórnuninni í
heild, þar á meðal kvótakerfinu.
Það þurfa að fara fram stanslausar
rannsóknir á veiðitímanum. Skoða
hlutina í góðu tómi. Ekki eins og nú
er gert, bara rétt fyrir áramót. Fisk-
veiðistefna er það mikilvæg að slíkt
eru óhæf vinnubrögð.
En eitt er víst að við getum ekki
haft þetta stirða og þunga kerfi til
lengdar. Veiðileyfakerfi með sókn-
artakmörkunum er lausn sem gæti
tekið við. Eins og þetta er núna þá
fá dugandi aðilar ekki að njóta sín.
En það er ljóst að það þarf að hafa
hámark á nýtingu vissra fiskteg-
unda.
Markaður
Annað mál sem er mjög mikil-
vægt, það er markaðsmálin. Leggja
þarf ríka áherslu á markaðsþróun.
Við þurfum að líta til nýrra mark-
aða t.d. Japans, næst stærsta fisk-
markaðs í heimi. Það er ljóst að við
getum ekki veitt mikið meira en við
gerum í dag. Þess vegna verðum við
að reyna að fá sem hæst verð fyrir
fiskinn. Bæta nýtingu og meðferð
aflans og fylgjast mun betur með
smekk neytenda í viðskiptalöndun-
um. Nú er t.d. mikil heilsubylgja í
gangi í heiminum. í því sambandi er
allt í lagi að segja frá þeim stað-
reyndum erlendis að íslenskar kon-
ur verði kvenna elstar og séu kvenna
fegurstar. Hvað með Hófí?
Nokkuð hefur verið rætt um inn-
Rætt við
Kjartan
Jóhannsson,
alþingismann
lendan fiskmarkað?
— Endurskipulagning á sjóða-
kerfinu hefur í raun gert það mögu-
legt að skapa forsendur fyrir inn-
lendan fiskmarkað. Hér á suðvest-
urhorninu minnsta kosti til að byrja
með. Ég held að þetta mundi bæta
gæði og meðferð fiskafla, mun
meira en nú er gert, með boði og
bönnum. Menn finni að það er ein-
hvers virði að vera með góðan fisk.
En, þetta verður að vera á tilrauna-
grundvelli. Sumir óttast að hingað
komi erlendir aðilar til að kaupa
fisk. Slíkt verður að hafa í huga frá
upphafi og setja þá reglur eftir því
sem nauðsyn stendur til. —
Suðurnes
Hvað með ástandið víða á Suður-
nesjum?
— Ástandið á sér langan aðdrag-
anda. Þegar Byggðasjóður var
stofnaður á sínum tíma urðu Suð-
urnes útundan. Fengu ekki lán í
samræmi við aðra landshluta. Það
gleymdist að Reykjanes er einn
mikilvægasti vaxtabroddur í sjávar-
útvegi og fiskvinnslu á landinu.
Núna hafa þessi fyrirtæki ekki
lengur bolmagn til að byggja sig
aftur upp. Það þarf að leiðrétta
þetta, þetta er vítahringur. Menn
voru nánast settir á verri bekk en
aðrir. Stjórnvöld þurfa að grípa inn
í og jafna þennan mun áður en öll
fyrirtækin leggjast niður og skip
sigla á brott. —
Er ekki líklegt að megináherslan
verði lögð á fiskeldi á þessum slóð-
um. Sjávarútvegur sitji á hakanum?
— Nei, ég sé ekki að fiskeldi eigi
að ryðja sjávarútvegi út á Reykja-
nesi. Þarna eiga menn góða mögu-
leika á báðum þessum greinum. En
það er nauðsynlegt að fara fram
með gát, þannig að þekking og
reynsla nýtist jafnóðum. Ekki með
þeim gusugangi sem oft vill ein-
kenna okkur íslendinga. Ég tel ein-
mitt að þarna eigi sjávarútvegur og
fiskeldi samleið. —
Endurnýjun
Að lokum hvað með endurnýjun
flotans og svo gámaútflutninginn?
— Það verður að vinda sér i end-
urnýjunina í vaxandi mæli og gera
það með reglulegum hætti og finna
ráð til þess án þess að flotinn
stækki. Én til þess að það sé hægt
má afkoman ekki vera eins og á
Reykjanesi. Þannig gerist ekkert
með eðlilegum hætti. Mér líst til að
mynda ágætlega á þá ráðstöfun
nokkurra af eigendum japönsku
skuttogaranna að setja nú í þá nýjar
vélar. Þessi skip eiga eflaust áfram
eftir að standa fyrir sínu þó skrokk-
urinn sé kominn til ára sinna. Það
verður að gæta að því að allir togar-
ar verði ekki frystitogarar og allur
annar fiskur fari út í gámum.
Eins verður að sjá til þess að að-
búnaður sjómanna og fiskvinnslu-
fólks verði stórlega bættur því það
skilar sér í betri líðan fólks og aukn-
um gæðum framleiðslunnar.
Karl Steinar Guönason
Að fólk hafi atvinnu
Karl Steinar Guðnason alþingis-
maður og formaður verkalýðsfé-
lagsins í Keflavík hefur verið and-
stæðingur kvótakerfisins. í byggð-
arlagi hans hefur stjórnun fiskveið-
anna bitnað mjög harkalega á
fólki. Þar hefur verið umtalsvert at-
vinnuleysi. En það er ástand sem
flestir aðrir landsmenn eru blessun-
arlega lausir við. Menn hafa jafnvel
leitt hugann að því að það sé óyfir-
lýst stefna stjórnvalda að leggja
niður sjávarútveg og fiskvinnslu á
Suðurnesjum og í Reykjavík.
Blaðamaður hringdi til Karls Stein-
ars í Keflavík:
Ég vil ekki ætla nokkrum manni
að hugsa þannig. Ástandið er fyrst
og fremst afleiðing efnahagsstjórn-
ar og kvótakerfis. Skip og bátar
streyma frá byggðarlaginu og fólk
situr eftir atvinnulaust. Viðmiðun-
arárin 3 sem notuð voru til upp-
byggingar kerfisins voru okkur
mjög óhagstæð. Það aflaðist illa
þessi ár. Síðan eru aðrir annars
staðar á landinu sem virðast hafa
fjármagn til að kaupa atvinnutæki
héðan. — Ég hef greitt atkvæði
gegn kvótanum. En það er ekki þar
með sagt að engin stjórnun eigi að
vera á fiskveiðunum. Það þarf að
gera það á sveigjanlegan hátt og
tryggja jafnvægi. Ekki eins og mér
sýnist að hér sé gert, að leggja niður
sjávarútveg. Ég tel að það þurfi að
vera takmörk fyrir því að skip og
bátar fari ekki úr byggðarlögunum.
Og það hljóta að vera einhverjar
skýringar á því af hverju aðrir hafi
efni á því að reka og kaupa skip.
Nærtækasta skýringin hlýtur að
vera sú að þeir hafi greiðari aðgang
að „kerfinu" en við. — En það lýsir
kannski best sjónarmiðum stjórn-
valda gagnvart atvinnumálum okk-
ar að í stjórnarsáttmála síðustu rík-
isstjórnar voru þau flokkuð undir
utanríkismál.
En hvað með þróunina varðandi
gámafiskinn?
Gámavæðingin er staðreynd sem
ekki er ástæða til að spyrna svo
mjög fast á móti. Það verður að
fara hægt í sakirnar. Verkamanna-
sambandið ályktaði t.a.m. að það
yrði að vera ljóst hvort þetta er
þjóðhagslega hagkvæmt. Það er
nauðsynlegt að fram fari athugun á
því. Eins verðum við i því sambandi
að gæta að okkar hefðbundnu
mörkuðum. Þar á ég aðallega við
Ameríkumarkað. — Númer eitt
verður að vera, í öllum þessum mál-
um, að fólk hafi atvinnu.