Alþýðublaðið - 31.01.1987, Blaðsíða 19

Laugardagur 31. janúar 1987
19
um lánveitingum, sérstökum verð-
launum eða fyrirgreiðslu við að
setja af stað sjálfstæðan atvinnu-
rekstur í lok náms.
20—30 starfsgreinar
Þegar litið er til atvinnuþátttöku
kvenna er það athyglisvert að konur
velja sér störf í 20—30 starfsgrein-
um á vinnumarkaði á meðan karlar
stunda vinnu i 200—300 starfsgrein-
um. Þessu mætti breyta með
ákvæðum um sveigjanlegan vinnu-
tíma, aðlögunartíma, styrkveiting-
um, lánafyrirgreiðslum, bæði til at-
vinnurekenda og þeirra einstakl-
inga sem í hlut eiga, verðlaunum til
þeirra atvinnurekenda sem ráða
konur í óhefðbundin kvennastörf,
áróðri, auglýsingum, umfjöllun um
þau tilvik sem reynd eru og reynast
vel. Hér sem fyrr eru fyrirmyndirn-
ar mikilvægastar. í launamálum má
jeita leiða í starfsmati, endurmati á
störfum kvenna, og hugsanlega
meta störf kvenna hærra vegna
þess eins að þau eru kvennastörf.
Þegar litið er til stjórnmálaþátttöku
kvenna er einkum bent á kvóta^
skiptingu sem leið sem ein er fær. I
Noregi er kvóti mjög í hávegum
hafður og er talin eina færa leiðin til
jafnréttis þar í landi.
Hér á landi á sér nú stað merk til-
raun. Á Akureyri er í gangi sam-
ræmt verkefni sem ber yfirskriftina
Brjótum múrana. Verkefninu er ætl-
að að stuðla að breyttu starfsvali
Framh. á bls. 17
GÓÐA VEISLU
GJÖRA SKAL
Breytingar verða á
jafnréttisbaráttunni
á komandi árum
VEISLU- OG RÁÐSTEFNUSALUR
í Þórshöll, Brautarholti 20, SÍmar: 20099. 23333 og 23335.
Á samkomu, sem
haldin var í tilefni af
80 ára afmæli Kvenrétt-
indafélags íslands,
flutti Lára V. Júiíusdótt-
ir, formaður félagsins
ræðu, sem hér fer á
eftir:
Ágætu gestir.
Eg vil bjóða ykkur öll velkomin
hingað í dag í 80 ára afmæli Kven-
réttindafélags íslands.
Eins og kunnugt er á félagið sér
langa og merkilega sögu þau áttatíu
ár sem það hefur starfað og mörg
eru þau mál sem það hefur látið til
sína taka á þessum tíma. í upphafi
mótaðist barátta félagsins mest af
því að konur fengju kosningarétt og
kjörgengi og fengju einnig sama rétt
og karlar til menntunar og em-
bætta. Þegar frá leið var áherslan á
öðrum málum, svo sem almanna-
tryggingum atvinnumálum og
skattamálum.
Stefnuskráin
Á landsfundi félagsins 1980 var í
fyrsta skipti í sögú þess samþykkt
stefnuskrá, og segir þar m.a.:
„Markmið Kvenréttindafélagsins
hefur frá upphafi verið að vinna að
jafnrétti og jafnri stöðu karla og
kvenna á öílum sviðum þjóðlífs.
Með setningu laga nr. 78/1976 um
jafnrétti karla og kvenna voru mörg
af stefnumálum félagsins lögfest.
Raunverulegt jafnrétti hefur hins
vegar ekki náðst og leggur félagið
megináherslu á að konur og karlar
fái sömu aðstöðu og tækifæri til að
njóta hæfileika sinna.“
Helstu verkefni
í anda þessa hefur starfsemi fé-
lagsins verið síðustu ár. Vakin hefur
verið athygli á þeim þáttum jafnrétt-
ismála sem efstir eru á baugi hverju
sinni, félagsfundir haldnir um málin
og ráðstefnur. Námskeið haldin, og
útgáfa félagsins efld. Félagið fær til
umsagnar mál frá Alþingi og á full-
trúa í Jafnréttisráði, framkvæmda-
nefnd um launamál kvenna Friðar-
hreyfingu íslenskra kvenna, Sam-
tökum um kvennaathvarf og tekur
þátt norrænu samstarfi um jafnrétt-
ismál svo og alþjóðlegu samstarfi.
Kvenréttindafélagið á og rekur
Kvennaheimilið Hallveigarstaði í
Reykjavík ásamt Kvenfélagasam-
bandi íslands og Bandalagi kvenna
í Reykjavík. Félagið hefur opna
skrifstófu að Hallveigarstöðum og
er framkvæmdastjóri ráðinn í hálft
starf. Fundir fjögurra manna fram-
kvæmdastjórnar eru vikulega og
stjórnin öll kemur saman einu sinni
í mánuði. Félagið er bæði félag ein-
staklinga og félaga. Rúmlega 40 fé-
lög eiga aðild að KRFÍ og einstakir
félagsmenn eru um 500.
Er þörf?
Víst er að þau mál sem barist er
fyrir í dag eru allt önnur mál en fé-
lagið barðist fyrir í upphafi. Stund-
um er að því spurt hvort þörf sé fyrir
félag eins og Kvenréttindafélag í
dag, þegar formlegum rétti kvenna
hefur verið náð. Því er þá til að svara
að enn hafa konur ekki náð því jafn-
rétti sem félagið stefnir að. Einkum
er þetta áberandi á vinnumarkaði
þar sem launamunur kynjanna er
töluverður og hefur ekki dregið úr
honum á síðustu árum. Frekar hefur
launamunur aukist ef eitthvað er.
Kvenréttindafélagið hefur alltaf lagt
á það mikla áherslu að konur væru
virkar í þjóðlífinu og í stjórnmála-
GóÖ aðstaÖa til allra
veislu- og ráÖstefnu-
halda oggreiÖ aökoma
fyrir fatlaöa.
Utbúum allan mat og
aðrar veitingar, allt eftir
óskum hvers og eins.
Sjón er sögu ríkari
Veitingastjóri Norðurijós-
anna gefur allar nánari
upplýsingar.
benda á mikilvægi fyrirmyndarinn-
ar. Þar mætti til dæmis fá konur sem
kennara, og setja hugsanlega reglur
um fjölda kvenna í hópi kennara í
slíku námi. Einnig má reyna að
tryggja konum ákveðna hlutdeild
við inntöku í slíka skóla og nám.
Samkvæmt tölum frá 1983 eru kon-
ur undir 20% nemenda í iðnskólum,
vélskólum og stýrimannaskólum,
undir 30% nemenda í Hótel- og veit-
ingaskóla Islands og Bændaskólum,
og í Tækniskóla Islands eru þær
rúmlega 10% nemenda. Margar iðn-
greinar gætu eins vel hentað konum
og körlum t.d. bakaraiðn, ljósmynd-
un, prentiðn og rafeindavirkjun og
mætti hugsa sér að hvetja konur inn
á slíkar brautir með styrkjum, aukn-
þátttöku. Konum hefur fjölgað mjög
á undanförnum árum í sveitar-
stjórnum, og á Alþingi, en samt eru
aðeins 9 konur á þingi í dag.
Jafnréttisumræða síðustu ára hef-
ur að nokkru leyti fjallað um það
hvaða aðferðum hægt sé að beita til
að ná jöfnum rétti kynjanna.
Ákvæði í lögurn um tímabundin for-
réttindi til handa konum hafa að
sumum verið talin allsherjarlausn í
jafnréttisbaráttunni. Aðrir hafa talið
að ekki eigi að mismuna körlum til
að konur geti náð betri stöðu og
hafa alfarið sett sig upp á móti þess-
um hugmyndum.
Jafnrétti
Eitt atriði hefur stjórn KRFÍ sér-
staklega látið til sín taka í kjölfar
embættisveitinga til karla, þegar
meðal umsækjenda hafa verið vel
hæfar konur. Stjórnin sendi á sínum
tíma Jafnréttisráði áskorun um að
taka slík mál til athugunar og lýsti
undrun sinni og óánægju yfir því að
ráðherrar skyldu við embættisveit-
ingar hafa sniðgengið þá umsækj-
endur sem sérfróðir umsagnaraðil-
ar mátu hæfasta til starfa. Þar sem
umræddir umsækjendur voru kon-
ur hlýtur sú spurning að vakna
hvort nauðsynlegt sé að lögbinda
tímabundin forréttindi konum til
handa til að útiloka slíkt misrétti í
framtíðinni.
í kjölfar áskorunar stjórnar Kven-
réttindafélagsins lagði Jóhanna Sig-
urðardóttir fram á Alþingi frumvarp
til laga um breytingu á lögum um
jafnrétti karla og kvenna, um að:
„Þegar um væri að ræða starf, sem
frekar hafi valist til karlar en konur
skuli konunni að öðru jöfnu veitt
starfið.
Þetta náði ekki fram að ganga en
i jafnréttislögum sem sett voru á Al-
þingi 1985 er ákvæði sem heimilar
tímabundin forréttindi til handa
kvenna. Ákvæðið er svohljóðandi:
Hvers kyns mismunun eftir kyn-
ferði er óheimil. Þó teljast sérstakar
tímabundnar aðgerðir sem ætlaðar
eru til að bæta stöðu kvenna til að
koma á jafnrétti og jafnri stöðu kynj-
anna, ekki ganga gegn lögum þess-
um. Það telst ekki mismunun að
taka sérstakt tillit til kvenna vegna
þungunar eða barnsburðar." Ekki
var samstaða um það í stjórn KRFÍ
að mæla með þessu ákvæði við
setningu laganna 1985, og ekki hef-
ur félagið mótað neina stefnu i því
hvernig hægt er að nýta þetta
ákvæði í jafnréttisátt. Reyndar hef-
ur afar lítið heyrst frá öllum aðilum
sem láta sig jafnréttismál varða
hvernig nýta eigi þetta ákvæði.
Jafnréttisráð hefur enn ekki rætt
það hvernig nota eigi ákvæðið og
fáar hugmyndir heyrast í þessa
veru.
Höfum til útleigu einn glæsilegasta
veislu- og ráðstefnusal borgarinnar. Ut-
análiggjandi glerlyfta flytur gesti upp í
Noröurljósin. Salurinn hentarfyrir hvers
konar veislur og mannfagnaði, svo sem
árshátíðir, þorrablót, erfidrykkjur, hádeg-
isverði, ráðstefnur, brúðkaups- og
fermingarveislur, auk annarra mann-
fagnaða eða funda.
Menntun
Það að, nú hafi verið í lög leitt
heimildarákvæði til tímabundinna
ráðstafana til hagsbóta fyrir konur
hlýtur að valda því að breytingar
verði á jafnréttisbaráttu komandi
ára. Nú verður væntanlega frekar
bent á aðgerðir sem hægt er að ráð-
ast í, búið er að fjalla svo lengi um
markmiðin að þau ættu að vera öll-
um ljós.
Því má velta fyrir sér hvort hug-
myndir þær sem nú eru fram settar
kunni að einkenna jafnréttisum-
ræðu komandi ára.
Ef litið er til þess með hvaða hætti
mætti fá konur til að fara í nám sem
hingað til hefur einkum verið sótt
og stundað af karlmönnum má
Lára V. Júlíusdóttir, formaður Kvenréttindafélags íslands: