Tíminn - 02.08.1967, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
MIÐVIKUDAGUR 2. ágúst 1967.
f IL;1 ' AF SJÓNARHÓLI ÍSLEND
Í . j; áffijjl INGS í BANDARÍKJUNUM
Daninn, sem dó viö Alamó
Texas er sjö sinnum stærra
en ísland og hefir 50 sinnum
fleiri ílbúa. PylkiS hefir lengi
verið langstærst í Bandaríikj-
unum, en missti titilinn, þeg-
ar Alaska gekk í samsteypuna
fyrir noikkrum árum. Margir
Texasbúar neita samt ennþá
að viðurkenna þá staðreynd.
Telzt er Texas þekkt fyrir
kúreka og ríka olíukiónga.
Margar skrítlur eru sagðar um
ibúana, sem taíldir eru roggnir,
klunnalegir, vitgrannir en
hjálpsamir. Auðvitað eru Tex-
asmenn hreyknir af ættlandi
sínu og arfleifð, enda mega
þeir vera það. Mér finnst þeir
vera ósköp svipaðir og fólk
gengur og gerist a.nnars staðar
í Bandaríkjunum, nema hvað
þeir eru líklega ívið vingjarn-
legri og hjáilpsamari, og gefa
sér tíma til að greiða fyrir
ókunnugum.
Gróska er mikil í efnahags-
liifi Texas. Fylikið er auðugt
og fólkið duglegt. Feikna odíu-
lindir felast gndir niðri, en
landið er víða þakið gróður-
sælum beitahhögum, þar sem
ramlba hjarðir milljóna af
nautpeningi. Baðmul og fleiri
nytjajurtir eru ræktaðar víðs
vegar um fylkið, iðnaður er
vaxandi, og fiskiveiðar, sérstak-
tega rækjuvieiðar, eru miklar
í Mexíbófllóa.
Vegalengdir eru mMar í
Texas, og að aka frá einni
borg í aðra er oft mikið ferða-
lag. En vegir eru flestir góðir,
rennisléttir og breiðar hrað-
brautir, teygjandi sig svo langt
sem augað eygir. Landslagið
þýtur hjá, sléttur með naut-
peningi á beit milli olíutuma,
þar sem dælur soga gullið
svarta úr iðrum jarðar. Ann-
ars staðar sjást leiðslur, sem
flytja jarðgas út og norður um
allt land. Það er notað mikið
til upphitunar í norðurfýlkj-
unum. Sti.ndum liggur vegur-
inn um hálfgerðar eyðimerk-
ur, þar sem kaktusar einir
þola við í hitanum, sem oft er
kringum 40 stig á Celcius á
sumrum.
Fari maður út af hraðbraut-
unum og aki um fylkisvegina.
liggur leiðin ekki ósjaldan
gegnum liítil þorp, sem sum
hver líta út eins og kúreka-
þorpin í kvikmyndunum úr
vi'llta vestrinu. Það er oft
ekki nema steinsnar frá hrað-
brautinni í þessi þorp, en það
er sem maður hverfi hundrað
ár aftur í tímann, þegar mað-
ur stanzar þar.
Um daginn áðum við í þorpi,
sem heitir Waelder. Það er
miðja vegu milli San Antonio
og Houston. Húsin við aðal-
götuna voru á þann veg, að
ég bjóst við að sjá John
Wayne koma þjótandi út úr
krárdyrunum með sexlhleyp-
urnar á lofti. Kona nokkur gaf
sig á tal við okkur, þegar hún
sá, að við vorum utanbæjar-
fólk. Hún reyndist vera kaup-
mannsfrú, að nafni frú Miller,
og var verzlun manns hennar
þar yijbáðtfiiéh • «Sted -
Vndi hún endilega sýna okk-
ur búðina, sem reyndist vera
hin merkilegasta stofnun, rúm-
lega hundrað ára gömuil, ber
andi greinileg merki þess ald-
urs. Inn af búðinni var lítið
reykhúis, þar sem voru tvö
langborð. Sátu þar kúrekar og
stýfðu úr hnefa reyk.soðið
nautakjöt, sem þeir kalla
„Bar-b-cue“, og er eins konar
hangikjöt Texasbúa. Smökkuð
um við á knásunum Oig líkaði
vel.
Þótt Texas sé ekki gömul
byggð, á hún sér merkilega
sögu og fleiri menjar heldur
en gamlar sveitabúðir., í
miðri San Antónfó borg stend-
ur virki, sem Alamó heitir.
Er það eins helgur staðúr
Texasbúum og Þinigvellir ís-
lendingum. Alamó var eitt
sinn spönsk trútooðsstöð, sem
seinna var breytt í virki. Þegar
Texas barðist fyrir sjál'fstæði
frá Mexíkó, gerðust þar at-
burðir, sem ótoeint urðu til
þess, að sigur og sjálfstæði
unnust.
ítoúarnir höfðu gert uppreisn
í desemtoer 1835 gegn An-
tonio Lopez de Santa Anna,
einræðisherra Mexíkó. Hlöfðu
þeir sigrað heri Mexíikana í
San Antóníó og tekið virkið
Alamó. Sanfa Anna fylltist
bræði, tók sjálfur að sér stj-órn
5000 manna hens og stefndi til
San Antóníó.
Verjendur Alamó voru að-
eins 187 að tölu, víða að komn
ir, einikennilegt samsafn
manna, sepi sameinaðir voru
í þvi að berjast gegn yfirráð-
um Mexíkana. í hópinn hafði
, alegizi hipn , .frægi,,. David
------$. ............:—.—
Crockett með 17 af sínum
vösik-u Tennessee hermönnum.
Þarna voru líka 37 útlending-
ar, Englendingar, -írar, Þjóð
verjar, Skotar og einn Dani.
Hann hét Oharles Zanco, og
veit ég því miður engin frek-
ari d-eili á honum.
Foringi verjendanna, Willi
am Traviis, 26 ára gamiall íög
fræðimgur fr-á Suður Karóiínu
fylki, sendi eftir liðsauka, en
það var strax ljóst, að engin
hjálp myndi berast í tæka tíð.
Hann kallafji því menn sína
saman og gaf þeim kost á að
yfir-gefa virkið, með-aoi það
enn væri hægt. Aðeins einn
maður tók þann bost. Hinir
ákváðu að berj-ast þar til yfir
lyki.
Ums-átrið varaði í 13 daga.
Hinar 186 Alamó hetjur felldu
næstum 1600 af árása-rmönnun-
um áður en vömin var brotin
á bak aftur og hver einasta
þeirra drepin. Var virkið þá
orðið nœetum matariaust og
skotfæri af skornum skammti.
Einum og háifum miánuði síð-
ar safnaði San Houston, hers-
höfðingi saman 800 sjiáíftooða-
liðum og réðist gegn her Santa
Anna í San Jacinto. Gnen-j-
andi herópið „Munið Alamó!“
geystust þeir móti Mexíkönum
og gersigruð-u þá. Sjólfstæði
Texas var tryggt.
I Alamó virkinu, sem nú er
fjölsóttur sögustaður, biafctir
við hlið annanra fáina, fáni
Danmerikur til heiðurs CJharles
Zancos, Dananum, sem lét líf
sitt, fjarri ættjörð sinni, fyrir
sjálfstæði Texas.
Þórir S. GröndaL
Grelnargerð frá Náttúruverndarráði:
VEGARSTÆÐIÐ VIÐ MÝVATN
Nláttúr-uverndarráð fékk un það
vitneskju á sl. vori, að í ráði væri
að ákveða vegi þessum stað gegn
um Reyk-j ahlíðarhverfið og með-
fram vatninu í átt til Grímsstaða.
M. a. af þess-u tilefni gefckst nátt
úruverndarráð fyrir, að haldinn
var fu-ndur um mál þetta að Hótel
Reynihlíð hinn 17. á-gúst sl. Á
fundi þessum mættu af ráðsins
-hálfu þeir Birgir Kjaran, formað-
ur ráðsins, dr. Finnur Guðmunds
so-n, dr. Sig-urður Þórarinsson, Sig
urður Thoroddsen og Eyþór Ein
arsson, og auk þeirra Jón Gauti
Pétursson, fyrrverandi oddviti
Mývatnssveitar, Sigurðuu Þóris-
son núveran-di oddiviti og Helgi
Hallgrímsson náttúrugripasafn-
inu á Akureyri. Á fundi þessum
var þetta bókað um málið:
„Fyrst var rætt um leg-u vænt-
anlegs vegar milli Mývatnssveitar
og Húsavíkur og þá einkanlega
þann hluta han-s, sem skipulags-
uppdráttur af fyrirhuguðu Reykja
hlíðarþorpi sýnir milli Reynihlíð
arhótels og vatnsins. Mývetning-
ar skýrðu frá því, að þeir hefðu
einmitt gert athugasemd við þetta
atriði skipuiagst.pþdráttarins, en
engu fengið um þokað. Kom fram
hjá f-undarmönnum mikil óánœgja
með að vegurdnn s-kyldi fyrirhug-
aður svo nálægt vat-ninu, og var
um það rætt að reyna að fá þe-s-su
breytt hjá skipu'lagsyfirvöldunum.
í framihaldi af þessum fundi var
haldinn fundur í Náttúruvcrndar-
ráði hinn 14. sept. Þar voru mætt
ir allir þeir sömu ráðsmenn og
áður, að viðtoættum Hákoni
Bjarnasyni skógræktarstjóra.
Um málið var þetta bókað:
„Þá var rætt um staðsetn-
ingu hins nýja vegar við norð-
uustiurihorn Mývatns eins og skipu
xagsuppdráttur af Reykjahlíð
arþorpi sýnir ha-na milli Reynj-
hlíðarhóteis og vatnsins. Málið
var rætt fram og aftur og voru
allir sammála um að reyna að
fá þá á fund sem fyrst, skipu-
lagsstjóra og vegamálastjóra til
að ræða málið og koma sjónar-
miðum og skoðunum Náttúru-
verndarráðs á framfæri við þá og
reyna að fá þessu atriði uppdrátt
arins breytt.“
Um efni þetta var enn hald-
i-nn f-undur í Náttúruverndarráði
mánudaginn 19. sept. Á fundi
þessum voru m-ættir: Birgir Kjar-
an, formaður, dr. Finnur Guð-
mundsson, dr. Sig-urður Þórarins-
son, Eyþór Einarsson og Sigurð
ur Thorodd-sen, allir úr Náttúru-
verndarráði, en auk þeirra þeir
Zoplhonias Pálsson, ski-pulags-
stjóri, Hrafnkell Thoriacius starfs
maður Skipu-lags ríkisins og Snæ
björn Jónasson deildarverkfræð-
ingur Vegamálaskrifstofunn-
ar. Um u-mræður á þessum f-undi
var þetta bók-að:
„Formaður setti f-undinn og
lýsti tilefni hans. Á d-agskrá þessa
fund-ar er Mývatnssvæðið frá ýms-
um sjónarmiðum, og lagði skipu-
•lagsstjóri fram kort af þessu
svæði. Rætt var um vegarstœði,
bæði á þeim leiðum, sem nú orð
ið eru lagðar vegum, og eigd síð-
ur um það, á hvem hátt megi í
framtíðinni haga vegarlagningum
með sérstöku tilliti til þess, að
þær truf-Ii eigi náttúru staðarins,
— og þá sérstaklega fuglalífið —
meira en nauðsynlegt er. Biáru
ráðsmenn fram þau eindregnu tdl
mæli til skipulagsstjóra og yfir
stjómar vegámála, að gefinn yrði
góður gaumur að þessari hlið máls
ins, áður en endanlegar ákvarð-
anir yrðu teknar. sr. Finnur Guð
mundsson lagði áherzl-u á, að þetta
ætti fyrst og fremst við um svæð
ið milli Reykjaihiíðar og Gríms-
staða, þar eð þetta svæði væri nú
orðið hið eína griðland fugkjns,
vegna niálægð-ar vegarins við vato.
ið a-Hs staðar — eða víííast bv®r
annars staðar.
Zophónías Pálsson bar fram
fyrirspum um, hvort eigi vaeri
hægt að friða svæðið austamvert
við vatnið fyrir akandi nmferð
o-g n-ota nýja veginn vestan við
vatnið með tengslum við Alkur-
eyri og aðra staði norðanlands,
austan A'kureyrar. Málið rætt frá
ýrnsum sjónarmiðum en engin
ályfctun gerð.“
Enn var haldinn fundur um
máiið í Nláttúruvemdarráði mið
viikudaginn 26. okt Vora þar
mættir allir ráðsmenn að undan-
skildum Steingrími Steinþórs-
syni, en auk þess mætti á fund-
inn Snæbjörn Jónasson deildar-
verkfræðingur. Á fundinum vaT
toókað um málið:
„Rætt um vegarstæði til aust
urs frá Reykjaíhlíð við Mývatn
og til Húsavíkur. Sn-æbjöm skýrði
f-rá tillögum og sjónarmið-
um heima í héraði. Var mál
þetta einnig rætt á fundi skip-u-
lag-snefndar mánudaginn 24. okt.
að viðstöddum Gunnari Vagnssyni
dr. Finni Guðmundssyni og dr.
Sigurði Þórarinssyni. Siwohljóð-
andi tiliaga kom fram:
„Náttúruvemdarráð gerir þá
eindregnu tiliö-gu til skipulags-
nefndar, að fyrirhug-uðum vegi
verði ákveðið stæðd sem næst
gamla veginum neðan við brek-k
urnar austan við Reykjahl-íð og
Reynihlíð.“
Tillagan samþykkt ein-róma.
Enn kom þetta mál fyrir fund t
Náttúru.verndarráði föstudaginn
27. jan. 1967. Um málið er bókað
í fundargerðabók ráðsins:
„Fyrir lá bréf skipulagsstjóra
dags. 28. des. þar sem tilkynnj
er, að skipuiagsstjóri telji með
hliðs.ión af umsögn oddvjtt
Skútustaðahrepps, að eðlilegasi
sé að leið, sem auðkennd er a
viðfestu korti IB verði valin. Er
það vegarstæði aðeins fjær vatn
Framhald á bls. 12.