Alþýðublaðið - 30.12.1987, Blaðsíða 7

Miövikudagur 30. desember 1987
7
LEIKLIST
Ingólfur Margeirsson
skrifar
Þjóðleikhúsið:
Vesalingarnir (Les Misérables)
Söngleikur eftir Alain Boublil og Claude-
Michel Schönberg.
Byggt á samnefndri skáldsögu Victors
Hugo.
Tónlist: Claude-Michel Schönberg.
íslensk þýðing: Böðvar Guömundsson.
Hljómsveitarstjóri: Sæbjörn Jónsson.
Æfingastjóri tónlistar: Agnes Löve.
Hljóðsetning: Jonathan Deans/Autograph.
Dansspor: Ingibjörg Björnsdóttir.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Leikmynd og búningar: Karl Aspelund.
Leikstjóri: Benedikt Árnason.
Hvaö kemur tveimur Frökkum til aö
gera söngleik úr skáldsögu Viktors
Hugo „Vesalingunum"? Svar: Áhrif frá
Jesus Christ Superstar. Áriö 1972 sá
franski laga- og textahöfundurinn
Alain Boubil Jesus Christ Superstar á
Broadway í New York og varð heill-
aöur. Hann hafði samband viö Claude-
Michel Schönberg tónskáld og þeir
félagar settust niður og sömdu söng-
leik um frönsku stjórnarbyltinguna
sem hét La Revolution Francaise.
Verkiö náöi geysimiklum vinsældum i
Frakklandi þegar viö frumsýningu
1973 og brátt sneru félagarnir sér aó
nýju viðfangsefni „Les Miserables"
eöa Vesalingum Viktors Hugo. Verkiö
var fyrst gefið út á tveimur hljóm-
plötum 1980 og frumsýnt síöar á árinu
og varö strax geysilega vinsælt. Rúmu
ári síðar heyrði breski leiksýninga
framleiðandinn Cameron Mackintosh
plötuna og þar meö var verkið komiö
yfirtil Bretlands í leikstjórn hins
fræga Trevor Nunn sem fékk John
Caird í lið meö sér en þeir höföu gert
garðinn frægan meö uppsetningunni
á Nicholas Nickleby ásamt The Royal
Shakespeare Company. Gamla liðinu
var smalaö saman á ný og frum-
sýningin átti sér staö í Barbican-
leikhúsinu veturinn 1985. Síöan hefur
verkiö flogið um heim allan og meðal
annars hafnað í Þjóöleikhúsinu á
íslandi.
Rokkópera
Undirritaöur sá sýninguna í London
fyrir tæpum tveimur árum og leyfió
mér að segja þaö strax: Sýningin i
Þjóðleikhúsinu gaf þeirri bresku lítið
eftir og var betri á köflum. Þjóðleik-
húsiö hefur valið aö fara i bresku
sporin og tekist að „kópíera" bresku
sýninguna í smáatriöum, bæöi hvaö
varðar búninga, leiktjöld, sviðsmynd,
lýsingu og föröun, og ekki get ég
betur séö en stööur og látbragö sé
beint frá London. En þetta er góð
eftirlíking og meö boölegri leikhús-
verkum sem sést hafa á sviöi Þjóðleik-
hússins í langan tíma. Vesalingarnir
eru að forminu ópera; allur textinn er
sunginn og þáttaskiptingin hefö-
bundin. Tónlistin er hins vegar þessi
„Söngleikarar Þjóðleikhússins komast
mjög vel frá þessari frumraun og
sumir svo vel að undrun sœtir, “ skrif-
ar Ingólfur Margeirsson m.a. um
uppfœrslu Þjóðleikhússins á
Vesalingunum. Hiti og þungi leiksins
hvílir á þeim Jóhanni Sigurðssyni (að
ofan sem lögregluforinginn Javert) og
Agli Ólafssyni (til hliðar sem stroku-
fanginn Jean Valjean)
STÓRSIGUR
ÞJÓÐLEIKHÚSSINS
blanda rokktónlistar og íburðarmikillar
hljómsveitartónlistar sem einkennir
svo mjög nútímasöngleiki. Útkoman
er lagleg söngtónlist, nokkuð marg-
breytileg en þó samstæð í heild.
Syngjandi leikarar
Söngvararnir eru leikarar en ekki
söngvarar og þar af leiðandi er dálitiö
villandi aö tala um Vesalingana sem
óperu. Söngleikarar Þjóöleikhússins
komast hins vegar mjög vel frá þess-
ari frumraun og sumir svo vel aó undr-
un sætir. Hver heföi til aö mynda
ímyndað sér aö þaö leyndist stór-
söngvari í Jóhanni Sigurðssyni? Og
hverjum hefði dottiö í hug aö Örn
Árnason sem aöallega hefur fengist
viö gamanhlutverk, syngi eins og
þaulvanur óperusöngvari á sviöi? Og
þannig mætti lengi áfram telja. Hljóö-
nematækni er beitt viö sýninguna
sem bæöi er kostur og löstur. Kostur
að því leytinu til aö raddirnar veröa
sterkari og áferðarmeiri en löstur
vegna þess aö raddirnar fara nokkuð
ójafnt um salinn og stundum er erfitt
aö greina hinar ágætu textaþýöingar
Böðvars Guðmundssonar.
Ástardrama og þjóðfélagsádeila
Vesalingarnir fjalla um fangann
Jean Valjean sem hefurverið í þræla-
búðum í 19 ár fyrir smávægilegt brot i
æsku og sleppt gegn skilorói sem
hann rýfur og tekur upp nafniö
Monsieur Madeleine og kemst til
metorða sem verksmiöjustjóri og
borgarstjóri í Montreuil-sur-Mer. Hann
tekur að sér litla stúlku Cosette þegar
fátæk móóir hennar deyr og elur upp
sem dóttursína. En hinn langi armur
laganna hefurekki gleymt Jean Valje-
an. Hinn grimmi embættismaður,
lögreglustjórinn Javert, hundeltir Jean
gegnum söguna og ber fundum þeirra
öðru hverju saman án þess að Javert
nái aö handsama fyrrum fanga. Inn i
söguna fléttast fjöldi persóna og
samtímaatburðir í Frakklandi á nítj-
ándu öld, götuuppreisnir í París og
byltingartilraun námsmanna og verka-
manna og síðast en ekki sist er sagan
og leikverkið lýsing á bágum kjörum
og neyð hinnar undirokuðu alþýöu —
vesalinganna — á þessum tímum.
Leikverkið endursegir hina epísku
skáldsögu Viktors Hugo af mikilli ná-
kvæmni. Skáldverkið sem er eitt af há-
punktum rómantísku skáldsögunnar á
nítjándu öldinni er I senn dramatisk
ástar- og spennusaga, þjóöfélags-
ádeila og samtimaheimild. Allir þessir
þættir sögunnar eru varöveittir í sviös-
verkinu og við bætist tónlist og
söngur sem gerir Vesalingana einkar
heppilega sem leikhúsverk.
Á heimsmœlikvarða
Egill Ólafsson leikur og syngur titil-
hlutverkió Jean Valjean af mikilli list
og innlifun og hefur örugg tök á
persónunni allan timann. I nokkrum
atriðum sýnir Egill nýjar hliöar á sér
sem söngvari og vex viö hverja nýja
þraut.
Jóhann Sigurðsson leikari kemur
mjög á óvart i hlutverki Javerts, fyrst
og fremst vegna hinnar miklu söng-
raddar sem hann býr yfir. Leikurinn er
einnig óaðfinnanlegur, öruggur og
ógnvekjandi í senn. Meö túlkun sinni
á Javert hefur Jóhann Sigurösson fest
sig í sessi sem einn af okkar fremstu
dramatísku leikurum.
Sigurður Sigurjónsson er óborgan-
legur sem þrjóturinn Thénardier, enda
grínleikari af Guðs náö. Lilja Þóris-
dóttir er einnig kostuleg sem kerla
hans og allur samleikur þeirra öruggur
og samstíga.
Sverrir Guðjónsson leikur og
syngur námsmanninn Maríus. Sverrir
er gamalreyndur söngvari þótt ungur
sé aö árum og syngur af mikilli fágun
og öryggi auk þess sem hann skilar af
sér góöum leik.
Ragnheiður Steindórsdóttir á sann-
færandi leik í hinu melódramatiska
hlutverki Fantine og syngur þaö óaö-
finnanlega.
Edda Heiðrún Bachman er öndvegis
söngkona og leikari en einhvern veg-
inn fannst mér hún ekki njóta sín í
gervi Cosette og dálitió „út úr
karakter" eins og sagt er á leikhús-
máli.
Sigrún Waage sem leikur Eponine,
keppinaut Cosette um ástir Mariusar,
syngur hlutverk sitt af mikilli prýöi og
kemur líkt og margir aörir leikarar
verulega á óvart meö söngrödd sinni.
Aðalsteinn Bergdal söng eins og
atvinnusöngvari í hlutverki Enjolras og
sömu sögu er að segja um flestalla
aöra leikara sýningarinnar og yröi of
langt mál að telja þá alla upp. En
samanlagt leika og syngja ofantaldir
leikarar og sögvarar svo og aðrir
sviósleikarar Vesalinganna á heims-
mælikvarða.
Natni og þekking
Benedikt Árnason er hagvanur leik-
húsmaður og leikstjóri og skilar af sér
afbragðs handbragöi í leikstjórn Vesa-
linganna. Þó svo aö um „kópíeraöa"
sýningu sé aö ræöa, eru öll atriði sýn-
ingarinnar unnin af natni og þekkingu.
Og sömu sögu er að segja af leik-
mynd og búningum Karis Aspelund.
Agnes Löve á heiðurinn af ætingar-
stjórn tónlistar og hefur tekist aö gera
hió ótrúlega; að breyta þorra leikara
Þjóöleikhússins í syngjandi engla.
Sæbjörn Jónsson hljómsveitarstjóri
hélt vel utan um hljómsveitina en
sennilega hefði hún þurft eilítiö meiri
æfingartíma fyrir frumsýningu. Hins
vegar er ég viss um að leikurinn þétt-
ist á hverri sýningu á Vesalingunum.
Og þær eiga eftir aö vera margar
eftir þennan stórsigur Þjóöleikhússins
á uppfærslu þessa mikla nútímasöng-
leiks.