Tíminn - 10.01.1968, Blaðsíða 8

MIÐVTKUDAGLTR 10. janóar 1968.
TÍMINN
FLUGID HEFUR ALLTAF A
MER SOMU TOFRATOKIN
segir Björn Pálsson, flugmaður, sem er sextugur í dag, og
á að baki yfir 10 þúsund flugtíma og hefur sjálfur flutt
I
nær tvö þúsund sjúklinga.
Ég kveð dyra að Kleifarvegi
11, húsi, sem stendur hátt mót
sól og fagurri sýn yfir Laugar
dalinn. Gósenland Reykjavíkur.
Húsmóðirin, frú Sveina Sveins
dóttir, kona Björns Pálssonar,
flugmanns, kemur til dyra,
festuleg og alúðleg kona, sem
tekur þétt í hönd manns. Hún
býður í hús, og húsbóndinn er
að tala í símann. Hann lýkur
simtalinu brátt, og ég impra á
erindinu — að fá að spjalla
stundarkorn við hann fyrir Tím
ann. Hann tekur því vel, en
ekki af því að hann telji neina
ástæðu til slífcs — nema þá af
því að hann er orðinn því svo
vanur að sinna kvabbi blaða,
eins og það sé ofurlitill angi
af sjúkrafluginu, enda má
segja, að svo hafi verið sdðustu
áratugina. Björn er sextugur í
dag, fæddur 10. jan. 1908, og
ég segist halda, að lesendur
Tímans muni ekki taka því þegj
andi, ef ekkert sé af Birni
Pálssyni að segja á þeim degi
og bið hann því að leysa vanda
minn að einhverju leyti að
minnsta bosti. — Að leysa
vanda — þeirri bón neitar
Bjöm Pálsson efcki umsvifa-
laust.
— Við skulum þá hafa það
litið, laggott og mærðarlaust,
segir hann og býður í stofu.
— Efcki ertu nú fæddur á
neinu flugmóðurskipi, Björn.
Hvar ertu í heiminn borinn og
hverra manna?
— Ég er sveitastrákur, bless
aður vertu, fæddur að Ánastöð-
um í Hjaltastaðaþinghá, en ætt
aður úr Vopnafirðinum. Faðir
minn, Páll Jónsson og Sólrún
Guðmundsdóttir, móðir mín
bjuggu að Ánastöðum um hríð,
en fermingarárið mitt fluttist
ég með þeim að ArnhóLsstöðum
í Skriðdal og var þar til sautjón
ára aldurs, en þá fór ég á
Eiðaskóla, var þar tvo vetur,
síðan einn vetur barnakennari í
Fáskrúðsfirði og vann þar og
á Reyðanfirði ýmis störf á
landi og sjó á sumrum.
— J>að er dálítið flug í
þessu en ekki nóg.
— Já, þá fór ég suður og í,
Samvinnuskólann, þá tvítugur
að aldri, gerðist síðan bifreiðar
stjóri hjá ríkisspítölunum ein
átta ár og vann við húsbygging
ar fram um 1951, en stundaði
þá jafnframt flug.
— Hvenær vaknaði áhuginn
á flugL
— Ég veit það ekki vel. En
þetta var ævintýraskeið flugs
ins. Maður las allt sem í náðist
um flug og fylgdist með fyrstu
tilraununum hér heima. En ég
fór ekki að fikta við þetta fyrr
en í ládeyðunni, sem varð eft-
ir starf fyrra flugfélagsins hér.
Þegar Svifflugfélagið var stofn
að 1934, var ég einn af stofn-
endum. Við smíðuðum renni-
flugu, sem var óspart notuð,
og síðan bættust fleiri við. Ég
stundaði svifflugið af töluverðu
kappi og tók C-próf. Síðan
keypti ég litla vélflugu enska
ásamt Albert á Vífilsstöðum.
Hún var af gerð, sem þá kall-
aðist Blue Bird. Það var árið
1937. Við fengum að bjóstra
við hana í Þjóðleifchúslbygging-
unni Þar tókum við hana alla
sundur og settum saman á ný.
Þetta var eins og að fcaana nýj
an heim. Hér var enginn flu?-
vélavirki né verfcstæði. Við urð
um að þreifa á öllu og læra að
skilja það. Flugmenn voru ekfci
margir. Fyrir voru Sigurður
Jónsson, Bjöm Eiríksson og
Agnar Kofoed-Hansen. Örn að
koma. Og vélflugur voru ekki
margar hér á næstu missirum.
ein lítil fluga, sem þýzkur
svifflugleiðangur kom með og
skildi hér eftir. Agnar fékk
hana til umráða.
•.— Og hvenær fórstu fynst í
loftið á vélflugu?
— Það var 'b. des. 1807. Þá
fór ég að læra hjá Agnari, og
hjá honum tók ég fyrstu próf-
in, fékk „sóló“-skírteini númer
1 árið 1939.
— Bar þessi litla fluga þín
tvo menn?
— Já, tveir menn gátu troðið
,sér þar niður hlið við hlið. En
hún var þakláus, aðeins gler-
rúða framan við flugmanninn.
Maður varð því að dúða sig
vel. Á þessari vél voru engar
bremsur, en draga neðan á
stéli, og hemlaði hún allvel,
einkum þegar lent var í lausum
sandi. Flughraðinn var 112 km
á klukkustund.
— En flugvellirnir á þeim
dögum?
—• Þeir vdru nú ekki á marga
fiska. Við vonim oft á Sand-
skeiði og í Vatnsmýrinni við
Reykjovík. Þar gerðum við tré-
brýr yfir skurði. svo var
lent hér og hvar, þar sem bletti
var að finna. Auðvitað var hag-
nýtt gildi þessarar smáflugu
haida lítið, en æfingagildið mik
ið eins og í sviffluginu á und-
a-n.
Það var fyrst eftár að Flug
félag ísl. var stofnað að veru-
legu-r skriður bomst á mál-
in. Eftir stríðið tók
ég atvinnuflugman-nspróf og
keypti litla danska æfinga-
vél, sem kölluð var K-Z, og
þessi vél er nú orði-n 30 ára
Björn Pálsson, flugmaður.
Vorlð — staarri sjúkraflugvél Björns Pálssonar.
gömul og enn flugfær. Það
hefur ekki verið kastað hönd-
um til þ-eirrar smíði.
— Hvenær fórstu fyrsta
sjúkraflugið?
— Það var'í des. 1949 — og
af hreinni tilvilj-un. Ég hafði
stu-ndum flogið til Reykhóla
ýmissa erinda með menn eða
farangur, því að þar-var sæmi-
legur lendingarstaður. Svo bar
við að prestskonan á Reykhói-
um, kona séra Þórarins Þór.
sem þar er enn, fékk illt botn-
langakast. Þá flaug mönnum
þar vestra í hug að hringja til
mín. Ég sótti konuna og flaug
með hana til Reykjavíkur, þar
sem hún var skorin u-pp og allt
fór vel. Blöðunum fannst þetta
einhver matur og sögðu frá því,
og þá losnaði skriðan. Siða-n
kom þetta af sjálfu sér. Það
var sífellt farið að leita til
mín, og ég gat ekki neitað
slíkri hjálp. stæði það með
nokkru móti í valdi minu að
veita hana, þótt ég hefði raun-
ar engin hæfileg flugtæki i
höndum til þess að veita þessa
þjónustu. En svona hófst sjúkra
flugið og hefur ekki linnt síð-
an. Nú flytjum við um 220
sjúklinga til jafnaðar á ári, og
þörfin vex alltaf.
— E-n var ekki örðugt að
koma sjúklingi fyrir í litlu vél-
inni?
— Jú, blessaður vertu, það
var meira en erfitt, einkum
þegar um meitt og sært fólk
var að ræða, t. d. opin bein-
brot. Ég varð annað hvort að
hætta þessu eða fá betri tæki
Ég fór til Bretlands og keypti
þar Auster - vél með 130 hest-
afla vél og svo stóra, að unnt
var að láta sjúkling liggja í
sjúkragrind í henni. Þá lá
sjúklingurinn fram með flug-
mannssæti, og síðan gat maður
setið til hliðar við sjúklinginn
aftan við sæti flugmanns. Þetta
voru geysileg viðbrigði til hins
betra. Slysavarnafélagið hljóp
þá undir bagga og lagði fram
hluta kaupverðs, og það gerði
það einnig, er ég keypti
Cessnuna og Vorið síðar,
en til rekstrar hefur það
ekki lagt fé, en rikið hefur síð-
ari árin lagt fram 125 þús. kr.
á ári til sjúkraflugsins. Það er
auðvitað nokkur hjálp, en þó
aðeins lítill hluti þess, sem til
þarf.
Cessnan hefur reynzt mér
afburðavel. Hún er nú 14 ára
og stendur sig enn með prýði
Hún kom 1954 og fjórum árum
síðar kom Vorið, sem iú
10 ára. Sú flugvél jók mögu
leikana að miklum mun. í
henni er hægt að flytja 3—4
sjúklinga og auk þess einn eða
Framihald á bls. 12.