Tíminn - 19.04.1968, Side 2

2
TÍMINN
FÖSTUDAGUR 19. april 1968
Lárus Jonsson:
UPPSAUBREf
S-Afríka og
OL-leikarnir
Um íþróttir og pólitík skrif- eftir skopleikinn í GrenoMe,
air ATfreð Þorsteinsson „Á víta að það eru hinir sj'álfútnefindu
teig“ í Tím’anum sunmudaginn ólympisku guðir, sem ekki hafa
þann 3. marz. VerkfaTlið hefir ( hugmynd um það þjóðféilag,
vélað svo um, að pistiliskratti sem æskufólk -nútím'anis býr
við, isem efu á góðum vegi að
Iþessi barst mér ekki í heod-
/ ur fyrri en fullra þriggja vikina
'gamall. Greinin fjallar um Ól-
ympíuleikana í Mexioo á sumri
fcomanda, og þátttöku Suður-
Afiríku og eða annarra Afrí'ku-
ríkja þar
■Mig grunar, að ef „alif“ hefði
spilað svo óhreint spil í víta-
teig, hefði honum verið vísað
af leikvelli.. Ég fæ að minnsta
kosti ekki orða toundizt.
Fyrst, hvað _ er Alþjóða-Ól-
ympíunefnd? Ég vildi mælast
tal þess að „alf“ gætfi lesend-
um fu'llgóðar Upplýsitngar þar
um. Sjálifiur get ég aðeins lagt
Tlítið að miörkum. Mér er tjáð,
' að rúmlega fimmtíu þjóðlönd
tfinni ríkisborgara sína í þess-
ari rúmlega sjötíu manna
nefnd. Þessir meðlimir velja
eftirmenn sín'a sjáltfir, og
standa í engu sambandi við
íþróttalhreylfinigu heimaiaindis-
ins, nema þá af tilviijun.
Fimmtíu þjóðlönd finna
þegna sína í þessari nefnd
méðan óJympíunefn'dir eru
starfandi í um það bil 120 ríkj
um. Iívernig þessar þjióðlegu
netfndir eru kjörnar veit ég
efcki, kannske er það breyti-
legt. Mér sýnist það hæfilegt
verkefni fyrir „alf“ að kynna
lesendum Tímans uppbyggingu
hininiar íslenzku.
,,Alfþj'óða“-ólymipíuneifndin
meinaði Suðiur-Afriku þátttöiku
í ÓL í Tokyo 1964. „alf“. kall-
ar afstöðu þeiira ríkja, sem
mótmæla þátttöku S.-A. í Mex-
ico, óábyrga. Það er vægast
sag.t að snúa málinu við. Þeir,
sem hafa tekið óábyrga af-
stöðu, eru þeir í ÓL-nefndinni,
sem örfáum mánuðum áður en
leikirnir skulu hefjast og eft-
ir að Mexico hefir lagt 1 hundr
uð milljóna kostnað, greiða
j atkvæði með því að leysa S.-A.
úr banni. Ákvörðunin var
lanigt í frá einróma. Þessi af-
staða sivörtu Afríku „getur eyði
lagt og splundrað Ólympíulei'k
unum“, segir „a!f“. Flestum
mun fuUljÓst, ekki hvað sízt
„eyð.ile.ggja og splundra OL“.
Til þess þarf ekkert Suður-
Afrikumál.
Nú, en hver blandar pólitík
í íþróttirnar? í Suðuf-Afríku
njóta hvít börn skólagöngu í
svipúðu.m mæli og á svipuðum
kjörum og við þekkj.um í Norð
ur-Evró'pu. Svört börn hafa
enga skóladkyldu, en aðgang
að skólum, sem þó eru tóíf
sinnum ódýrari ríkinu á hvert
barn ein skólar hvítu barnanna.
Um 40% . svartra barna á aldr-
inum 7 til 14 ára gengu ekki
í skóla árið 1963.
Forsætisráð'herra S.-A. sagði,
er hann mælti með lög.um um
fræðslu innfæddra árið 1953:
„Þegar ég hefi vald á fræðslu
innifæddra, mun- ég breyta
henni svo, að innfæddum verði
kenmf frá bernsku að skilja,
að j'afnrétti á við Évróps'ka
er ekki handa þeim...............
Fólk, sem trúir á jafnrétti, er
ekki æskilegt sem kennarar
innfæddra“.
Samkvæmt opinberum tölum
deyja fjöratíu einstaiklingar á
dag úr berklum í Pretocia (ca.
400 þús. ílb.), eða ca. 3,6 af
hundraði árlega. 46% allra
svartra í Jóhannesarborg suitu
árið 1964, skv. opinberum töl-
um. Allt er þetta tekið úr
varnarræðu Nelsoin Mandela
árið 1964, sem Mannréttinda-
nefnd Sameinuðu þjóðanna hef
ir gefið út ásamt öðrum gögn-
um þaðan í bókinni „Apart-
heid and the Treatment of
Prisoners in South Africa“.
Sú bók fæst ðkeypis hjá upp-
lýsimgasifcrifstof um S.Þ.
Þótt varla nokkur vilji halda
því fram, að þetta sé málinu
óviðfcomandi, þá er hitt sinu
verra, þegar líður að ÓL, að
svartir og hvítir mega ekki
keppa hverjir við aðra. Þeir
svörtu hafa auk heldur enga
leikvelli, nema með leyfi yfir-
valda. Dettur nokkrum í hug,
að þjiálifun svartra og hvítra
sé sambærileg?
Svartir og hvítir keppa saman.
Verst birtist þó forheimsk-
un, eða fortoerðing, „alfs“ í þess
ari setningu: „Það er aftur
annað mál, að flestir eru á
móti stefinu Suður-Afríku í
kynþáttamálunum, en það kem
ur íþróttunum ekkert við á
meðan stjórnin í Suður-Afríku
samþykkir að scnda sameinað
lið hvítra og blakkra á leik-
,ina.“ (lbr. mín L.J.). Annar
sænski meðlimuritin í „Al-
þjóða“-ólym:píuin'efndinni hefir
skýrt fyrir okkur, hvernig val
þátttakenda skuli fara fram.
Ifvítir skuiu ekki kcppa við
svarta. Þetta er ekkert vanda-
mál, svo lengi um er að ræða
sentimetra og sekúnduhluta,
sagði hinn aldráði, sjálf-
útn.efndi olympis'ki guð, sem
sjálÆur hla-ut ólympiskt gull i
kringum 1920, en það yar verra
í öðrum greinum eins og hnefa
Leikum t.d., bætti hann við, þar
varð lausnin sú, að þrír „dóm-
<8
arar“, einn hvítur, einn svart-
ur og einn hlutlaus, skulu sjá
bæði hvíta og svarta kappleiki
og þar eftir velja þann bezta.
Vel má vera, að „alf“ sé
Svíanum sammála um að eng-
inn vandi sé svo lengi sem
um er að ræða sentimetra og
sekúndutolu’ta, það er honum
frjálst, en verst fyrir lesendur
Tímanis. Hitt er fjöldan-
um ljóst, að það er lágt verð
að gjalda fyrir aflausnina að
láta svarta (ef einhverjir
verða valdir til farar) og hvíta
búa saman, þar vestur í
Mexikó á meðan á leikunum
stendur.
Nei, Alfreð Þorsteinsson
það eru ekki.hinar svörtu þjóð
ir Afríku, sem blamda pólitík
í íþróttirnar. Það er hin al-
hvíta stj'órn Suður-Afríku. Og
ábyrgðarleysið er Ólympíu-
nefndarinnar.
Samanburður „aLfs“ við
stjórnartfarið í PortúgaJ, á
Spáni og víðar, bendir til hinn-
ar hör,mulegustu vaniþekkingar
á því um hvað er rætt. Ein
frægasta þjóðhetja Portúgala á
íþróttaleiikvaingi er blökkumað
ur frá nýlendunum í Afriku,
Mosamibiqu'e, fremur en Ang-
ola, minnir mig. Það er ekki
hið íasistiska stjórnarfar sem
slífct, heldur hin kerfisbundna
þrælkun á vissum kynþáttum
þjóðarinnar, sem er mótmæit.
Því skal bætt við, að hér í
Siválþ'jióð er Rhodesía sett í
fliokk með S.-Afríku.
Það gæti verið „alf“ hollt
að kymna sér og lesendum
Tí'mans, hvernig fór, þegar
bandarískir íþróttamenn vildu
neita þátttöku í ÓL í Berlín
1936, vegna Gyðingaofsókna
nazista, og hver sem bom í
veg fyrir það. Hann er ekki
með ölLu óþebktur. Hainn heit-
ir Avery Brundage. Nóg um
það.
Að lok'Urn vR ég nefna að
forinigi sænska frjálsiiþrótta-
landsliðsins á leikvelli sagði
eitthvað á þessa Leið: Það er
sagt að ekki eigi að blanda
pólitík í iþróttir, en si'ðgæði
hefip ával'lt verið talið mik-
ill þáttur í íþróttum og þétta
er ekki pólitískt, heldur sið-
ferðilegt spursmál.
Sænska ríkisstjórnin sagði í
þinginu, að hún skilji mæta-
vel ef þingheimur væri hik-
andi, og mér skilst að stjórn-
in megi taka ákvörðun í mái-
inu síðar. Æðsta stjórn íþrótta'
hreyfjngarinnar sænsku hefir
mótmælt þátttöku S.-A. og
skorað á Ólympíunefndina að
vinna að þvi að miáLið verði
tekið upp að nýju. Þetta
hefir sænska ólympiunefndin
gert, sem og sú rússneska og
fleiri trúi ég.
Hvað t'aglhnýtin’gum viðkem
ur kann fleirum en mér að
finnast vera betra að vera
t'aglhnýtingur þeirra, sem ein-
hverju vil'ja fórn'a til þess að
sýna þrælkuðum meðbræðrum
og systrum samúð, en hinna,
sem auk aðgerðaleysis, með
ráðum og dáð styðja þessa við
bjóðslegu stjórn.
Uppsalii* 30. marz 1968-
I
I HUÓMLEIKASAL
KIRKJUTQNLEIKAR ADALHEIDAR
r
GUÐMUNDSDOTTUR
Mezzosopran söngkonan Að-
alheiður Guðmundsdóttir hélt
tónleika í Kópavogskirkju
nýlega, með orgelaðstoð Páls
Kr. Pálssonar organleikara í
Hafnarfirði. Aðalheiður hefir
tekið miikinn þátt í starfi
Söngsveitar Filha'rmoníu og
sungið í þeim kór um árabil
en einnig hefir hún stundiað
söngnám í Þýzkalandi öðru
hverju á undanförnum árum.
Sem mezzo-rödd má segja að
rödd söngkonuinmar sé stutt
og eigí srnn samfelldasta styrk
á miðsviði, hærra sviðið er enn
sem komið er ekki í furtkomn-
um tengslum við aðallit radd-
arinnar, en með æfin-gu og
þjálfun á það vafalaust eftir
að nýtast söngkonumni betur.
Öndunina, sem hin tekniska
undirstaða, á Aðalheiður eftir
að láta þjóna sér til fullnustu,
og háir það henni nokkuð í
löngUm og bundinum línum. —
Efnisskráin var látlaus og
smekkleg og er auðheyrt að
andlegir söngvar eru söngkon-
unni hugstæðir. Tvær aríur úr
óratorium Handels, voru lag-
lega af hendi leystar, þótt
nokkurs taugaóstyrks gætti í
þeirri fyrri. — Það er athyglis-
vert að söngkonan frumflutti
tvö verk ísl. höfuinda Á föstu-
daginn langa, mjög geðfellt
og einfalt. lag eftir Guðrúnu
Þorsteinsdóttur. og jólaljós eft
ir Fjölni Stefánsson, sem var
einkar áheyrilegt og fór söng
konan smekklega með þau. —
Negrasálmurinm „Where you
there“ er þaulreyndum söns-
konum ærið verkefni og for
Aðalheiður þar hóf-lega í sak-
irnar og reisti sér ekki hurð-
arás um öxl. — Sex andleg
ljóð eftir Beetoven eru hríf
andi en mjög kröfuhörð
túlkun, og þótt kjarni þeirra
sé sprottinn af sömu rót erj
þau samt breytileg. — Þar
tókst söngkonunni ekki að
draga upp nógu skýra marka-
línu, svo lögin urðu of Líkir
einstaklingar, þó voru víða
fallegar línur í „So jemand
sprioht ich liebe Gott.“
Undirleikur orgelsins í þess
um lögum Beetovens, segir
ekki eins mikið og píanótext-
i-pn gerir, þótt hlutur PáLs Kr.
Pálssonar væri á þessurn tón-
leikum í alla staði ágætur. —
Söngkonan er nú að byrja
sinn sjálfstæða söngferil og
óskar undirrituð henni alls
góðs á þeirri braut, og að
henni megi vaxa þroski
Oig skilningur á komandi verk-
efinum.
Unnur Arnórsdóttir.
i