Tíminn - 23.04.1968, Síða 8

8
TIMINN
ÞRIÐJUDAGUR 23. apríl 1968.
Opið bréf til frú Sigurlaugar
Bjarnadóttur vegna sjónvarps-
þáttar um unglingavandamálin
AD BRUA BILID
MILLI
KYNSLÓÐANNA
Æskufólk minnir á sig.
Þessi bréfstúfur á ekki að
vera neitt skítkast, heldur að-
eins framhald af þvií, sem við
vorum að ræða í sjónvarpiinu
hjó honum Haraldi Hamar.
Við vorum rétt að komast að
efninu, þegar þættinum lauk.
Fjöldi fólks, sem skynjaði, að
stóra bilið milli kynslóðanna,
sem séra Árelíus minintist á,
var einmitt þarna á milli okk-
ar, hefur farið þess á leit við
mig að ég skýrði meiningu mína
á tveimur atriðum. í fyrsta
lagi var það varðandi viðtal
við mig í Tímanum, sem þér
minntust á, og í annan stað,
ef ég treysti mér til, að benda
á leið til að brúa þetta bil
milli kynslóðanna. Ég vil taka
það fram, að ég vissi ekki, áð-
ur en þátturinn hans Haralds
hófst, að þér eruð kennari og
í bamaverndarnefnd. Ég hélt,
að þér væruð aðeins áhyggju-
fullt foreldri. Auðvitað berið
þér í minum augum mun meiri
ábyrgð gagnvart ungu fólki nú
en áður.
SEKTARKENND FORELDRA
OG ÞROSKI UNGS FÓLKS.
Eins og þér vitið fannst mér
þér reyna að rangtúlka orð
mín í fyrrnefndu blaðaviðtali.
Fyrirsögn greinarinnar í Tím-
anum um þetta efni: Að græða
á sektarkennd foreldra. Þetta
voru alls ekki mín orð, held-
ur fyrirsögn blaðamannsins,
— Veiztu af hverju foreldr-
ar láta krakkana fá peninga.
Það er af því að þau eru svo
ósjálfstæð og finna til sektar
gagnvart þeim. Þau eru svo
gersamlega sýkt af þessum vel
ferðarsýkli, sem er að drepa
niður allt heimilislíf, og mega
ekki vera að því að sinna bless
uðum börnunum, vegna þess
. að þau hafa gleymt sér í gull-
æðinu. En til að friða sam-
vizkuna sletta þau peningum
krakkana.
—• Það, sem foreldrar og yf-
irvöld virðast ekki vera sér
grein fyrir, — segir Guðlaug-
ur, er að unga fólkið er stöð-
ugt að verð-a eldra, ef svo má
segja. Það er þroskaðra og þar
af leiðandi kröfuharðara held-
ur en ungt fólk fyrir nokkrum
árum, eins og fossafl, óvirkjað
fossafl, og krafturinn býzt Út
í öskrum, háváða og óstýri-
læti. Þetta er ekki þeim sjálíf-
um að kenna, heldur foreldr-
unum og samtíðinni, sem ger-
ir ekki minnstu tilraun til að
virkja þau, láta þau taka á
sig ábyrgð og finna, að þau
geti staðið við hana. Það er
einmitt þetta, sem þessir
krakkar vilja, en fá ebki.
— Jú, jú, þetta er alt sam-
an gott og blessað, en er það
nú rétt, að ala uipp í krökK-
unum, að þau séu öðruvísi en
aðrir einhver sérstakur þjóð-
fiokkur, og þeirra sé máttur-
inn og dýrðin?
— Hvað er það, sem krakk-
ar hafa? Fjárráð? Jú, jú, þau
hafa miklu meiri peninga eo
ungir krakkar hafa yfirleiit
haft, en fjöldinn af þeim vinn-
ur fyrir þessum peningum og
aðrir fá þá hjá foreldru'num.
sem eru að kaupa sér frið hjá
börnunum og fyrir samvizk-
una.
— .En er þá rétt að reyna
að græða á þvi?
— Það er nú það. Þetta er
bara hið gamla lögmál
um framboð og eftirspum. Nú
það er markaður fyrir táninga
tízkuna núna og honum þarf
að svara. Bf ég gierði það ekki,
myndi bara einhver annar
gera það, svo að enginn væri
neitt betur settur, þótt ég
hætti þessu. Við höfum fengið
harðan dóm frá mörgum aðil-
um og okkur er jafnvel kennt
um heimtufrekju unglinganna.
Það þarf alltaf að kenna ein-
hverjum um, eins og til dæm-
is í verkfalli, allir keppast um
að skella skuldinni, hver á
annan. Ætli það sé ekki sönnu
nær, að við séum öll undir
sömu sökina seld. Við reynum
öll að hrifsa til okkar og sá
sem er duglegastur við það, er
dáður og lofaður fyrir að
koma sér áfram. En þegar i
óefni er komið harnast allir við
að finna sökudólginn.
Þannig var það nú.
Yður fannst ég vera að
skjóta mér undan ábyrgð með
því að segja, að einhver ann-
ar myndi bara stunda þessa
tegund verzlunar, ef ég gerði
það ekki, en kæra frú Sigur-
laug, ef foreldrar eru það ó-
sjálfstæð að láta unglingana fá
peninga, þótt þau vilji það
alls ekki, á ég þá að vera íor-
eldrið fyrir þau, og banna
þeim að 'verzla? Mundi slíki
ekki vera harla erfitt í fram-
kvæmd, og er ekki réttara að
ætlast til þess af foreldrum
að þau viti hvað þau vilji eða
beri þá ábyrgð að vera foreldr
ar.
Nú, þá er það auglýsinga-
sferumið, allt gert til að æsa
unglinga upp og gera foreldr-
um erfiðara fyrir eins og yður
fannst. Takið þér einnngis eft-
ir þeim auglýsingum, sem túlk
aðar eru til ungs fólks? Ég
verð nú að halda því fram, að
mikill meiri hluti auglýsinga
fyrir alls konar vöru og þjón-
ustu séu gerðar fyrir okkur,
fullorðna fólkið til að æsa það
uipp og yfirleitt virðist það
hafa tekizt allvel. Það sýna
fallegu heimilin, bílarnir,
snurðulausi fallegi fatnaður
inn, skemmtistaðirnir, sem
okkur eru yfirleitt ætlaðir. vín
föngin og kræsingarnar, sem
þar eru á boðstólnum, að 6
gleymdum öllum utanlands-
ferðunium,, þaðan sem við kom
um svo kljdjuð af varningi að-
einsdæmi er í heiminum um
þvílíkt verzlunaræði.
Ég verð nú að segja. að ég
held, að fullorðna fólkið haíi
ekki bara æstst upp, heldur
gjörsamlega tryllzt.
Áfram með smjörið. Mitt i
þessu á svo unglingsgreyið að
halda fullkomnu jafnvægi og
gera engar kröfur. Auðvitað er
unglingurinn ekkert annað en
stimpill af okkur á vissan hátx.
Hunrn gerir bara aðrar kröfur,
kröfur um verðmæti, sem flest
ir fullorðnir vanmeta, svo úð
til háborinnar skammar er.
Svona væri hægt að halda á-
fram endalaust, og innst inni
veit ég, að við vitum þetta öll,
erum aðeins bjargarlaus, reyn
um aðeins að kenna hvert öðru
um, heimtum að ábyrgðin sé
tekin af herðum okkar Það er
þetta ábyrgðarleysi, sem er
gjörsamlega að sliga þjóðina,
— enginn vill taka ábyrgð á
neinum hlut. Þetta er ekki
unglingavandamál, heldur
þjóðfélagsmein á mjög háu
stigi. Áður en leogra er hald
ið vildi ég einnig skýra út
misskilninginn um þroska
ungs fólks. Yður fannst ég
vera að gera minna úr eldri
kynslóðinni, þá er þið voruð
ung, jafnvel held ég, að yður
hafi fundizt ég vanvirða ykk-
ur, en því fer víðs fjarri. Það
sem ég átti við var það. að
ungt fólk er fullorðnara en
áður, og það út af fyrir sig
er vandamálið Frseðimenn
hafa m.a. bent á þetta. Ég
minntist á útvarpserindi. sem
ftutt var um kynferðismál. Þar
var það sögð , vísindaleg stað-
reyind, að kynlþroski hjá ung-
lingum nú á tímum kæmi allt
að 5 árum fyrr en áður, og
með honum auðvitað löngun
til margs annars þroska. Ég
vit virkja þetta unga fólk, frú
Sigurlaug, ekki sýna því af-
skiptaleysi. Ég tel afskipta-
leysi af uiniglingunum ganga
glæpi næst.
Ef við hættum nú að kenna
hvort öðru um ábyrgðarleysið
og reynum áð finna lausn,
hvar skal þá hafizt handa, og
hvernig á að brúa þetta stóra
bil. Það mætti nóttúrulega
segja, að það sé mikið færzt
í fang við að reyna slikt, en
bæði erum við sammála um, að
álbyrgðarleysið sé ríkjandi, og
síðan tel ég, áð ábyrgðarleys-
ið sé þjóðarböl. Svo um leið
og við brúum bilið, vœri mik-
ið af meinimi læknað, hvorki
meira né minna. Frumskilyrð-
ið fyrir „brúarsmíðinni", hlýt-
ur.. að vera umræðugrundvöH-
ur. Við verðum að láta alla
fordóma tönd og leið og reyna
að skilja hvert annað. Ég er
þess fullviss, að yngri kynslóð-
in er tilbúin til þess, svo
fremi að fordómamir séu úr
sögunni, hennar skoðanir virt
ar, þó ekki sé meira, og hún
taíin viðræðuhæf. f stað álbyrgð
arieysis verður að koma á-
byrgð, en þar verða einmitt
þeir fullorðnu að hafa frum-
kvæðið og gefa síðan yngri
kynslóðinini tækifæri til að
taka á sig ábyrgð. Talið er, að
helmingur íslendinga sé 25 ára
og yngri, svo að æskan í dag,
er þjóðin á morgun, eins og
landsprófsnemar rituðu á
kröfuspjöld sín, héma um dag
inin.
Þér hljótið að hafa orðið var
ar -við þá byltingu, sem örlar
á hjá ungu fólki alls staðar í
heiminum. Þetta er ekkert
einsdæmi hér, heldur fylgir
það nútímanum með öllum
hans hraða. Unga fólkið er
orðið eldra og það heimtar að
fá aukna hlutdeild í þjóðfélag
inu og heimsmálunum yfir-
leitt. Það fordæmir þessi ei-
lífu stríð. Það boðar nýja
tíma. Fortíð og nútíð skapa
framtíð. Unga kynslóðin og
eldri kynslóðin verða að taka
höndum saman og gera þenn-
an nýja tíma að raunveruleika.
Hver og einn verður að láta
í eigin barm og finna sína sök
og taka síðan ábyrga afstöðu
til mála. Ef við reynum öll að
leggjast á eitt með ábyrgðar
hugsjón að baki, mun sá á
byrgi prestur, séra Árelíus Ní-
elsson sjá bilið stóra milli kyn
slóðanna hverfa innan skamms
tíma. \
Að lokum vona ég, að þér
takið þetta ekki óstinnt upp
við mig, því að þótt bréfið sé
stílað til yðar, er það þó fullt
eins skrifað til eidri kynslóð-
arinnar í heild.
Guðlaugur Bergmann.