Alþýðublaðið - 08.11.1996, Blaðsíða 7

FOSTUDAGUR 8. NOVEMBER 1996
ALÞYÐUBLAÐIÐ
■ Formannskjör á flokksþingi
Ég verð um-
burðarlyndur
stjórnandi
þessa flokks
Guðmundur Arni Stefánsson: Fólk þarf ekki að óttast,
að drengileg keppni samherja og lýðræðisleg kosning
hafi einhver eftirköst. A-mynd: E.ÓI.
- segir Guðmundur Árni
Stefánsson í viðtali við
Sæmund Guðvinsson.
Af hverju gekkst þú í Alþýðu-
flokkinn?
Eg drakk í mig jafnaðarstefnuna
með móðurmjólkinni. Fólkið mitt var
á kafi í pólitfk og það fór ekki hjá því
að ég yrði fyrir verulegum áhrifum
þar. Þegar ég komst til vits og ára
reyndi ég með sjálfstæðum hætti að
gera upp minn hug. Ég komst fljótt að
raun um að þessi lífssýn, jafnaðar-
stefnan, samábyrgð á kjörum hver
annars, höfðaði mjög ákveðið til mín.
Það voru því litlar efasemdir í mínum
huga þegar ég gekk í raðir ungra jafn-
aðarmanna, 15 áragamall.
Lítur þú svo á að þið Sighvatur
tilheyrið sitt hvorum armi í Alþýðu-
flokknum?
Ég ætla ekki að fara að skipta
flokknum upp í arma. Þrátt fyrir allt
hefur verið tiltölulega góð samstaða í
flokknum. En það hefur ekki farið
framhjá nokkrum manni, til dæmis í
síðustu ríkisstjórn, að á þeim erfið-
leikatímum sem þá voru í þjóðarbúinu
fannst mér á stundum að við hefðum
átt að fara varlegar í uppskurði á vel-
ferðarkerfinu. Þá er ég að tala um nýj-
ar álögur á launafólk sem stendur höll-
um fæti og einkum hin svonefndu
þjónustugjöld. Þann tíma sem ég var í
heilbrigðisráðuneytinu stöðvaði ég
frekari þjónustugjöld í þeim geira. Ég
held að það sé áherslumunur á okkur
Sighvati, en við erum í sama flokki og
það svarar kannski spumingunni fyrst
og síðast.
Á hvað muntu leggja áherslu ef
þú verður kosinn formaður flokks-
ins?
Ég held að í okkar litla landi sé
meginmál vetrarins að menn noti og
nýti sér komandi kjarasamninga á tím-
um góðæris, til þess að freista þess að
breyta tekjuskiptingu í þjóðfélaginu.
Það er siðlaust, og þjóðarskömm, að
við skulum enn á árinu 1996 bjóða
fólki upp á laun ífá 50 til 100 þúsund
krónur á mánuði. Það vita allir að fólk
á þessum launum hefur enga mögu-
leika til að láta enda ná saman. Hver
mánaðamót eru kvöl og pína þegar því
fer fjarri að launin dugi til að mæta
gluggaumslögunum sem rennt er inn
um bréfalúguna. Við verðum að
breyta þessu ástandi og ég vil að liðs-
menn Alþýðuflokksins og aðrir jafn-
aðarmenn taki höndum saman við
verkalýðshreyfinguna Um að gera
þarna virkilega bragarbót. Misskipt-
ingin í þjóðfélaginu er of mikil. í sam-
hengi við þetta vil ég auðvitað sjá
raunveruleg skref tekin í sameiningar-
málum. Því miður hefur launafólk
ekki talið sig eiga skjól í þessum svo-
kölluðu flokkum jafnaðarmanna. Þeir
eru of smáir og veikburða til að veita
almennu daglaunafólki það skjól og
styrk sem þeim ber. I þessu sambandi
horfi ég mjög til þess kerfis sem er á
Norðurlöndum og ég þekki vel gegn-
um náið samband við flokksfélaga
okkar í þeim löndum. Þessi tvö mál
eru nátengd og afar brýn. En þótt sam-
einingarmálin séu mál málanna
gleymum við auðvitað ekki okkar eig-
in garði. Verði ég kosinn formaður tel
ég brýnasta verkefnið næstu vikumar
að koma á virku flokksstarfi, starfi á
skrifstofu flokksins og hvað viðkemur
öllum stjórnunarmálum, þannig að
flokksstarfið geti komist í eðlilegt horf
á nýjan leik. Þar er mikið verk að
vinna og við þurfum að koma sterkir
til viðræðna við jafhaðarmenn úr öðr-
um flokkum.
Fleiri pólitískar áherslur?
Ég kem úr sveitastjómargeiranum
þar sem ég kynntist raunveruleika
stjómmála gegnum störf mín. Þar fann
ég gjörla að hin svokölluðu „litlu mál“
em jafn mikilvæg fyrir fólkið og stóm
málin. Það er mjög mikilvægt að við
stjómmálamenn fömm loksins að tala
tungumál sem fólkið skilur. Ég nefndi
áðan kjör láglaunafólksins. Mér er til
efs að það fólk finni einhverja sam-
svömn í tali stjómmálamanna, þegar
þeir ræða um aukna framleiðni og
þylja upp hagtölur mánaðarins. Fólk
sér enga von um breytingar á eigin
kjöram í slíkum málflutningi. Ég vil
að stjómmálamenn fari miklu meira út
til fólksins og aðlagi sig betur að því
Kfi sem hér er lifað. Þeir eiga ekki að
vera sérstök stétt sem talar yfir hausa-
mótunum á fólki. Þeir eiga að hlusta á
það sem fólkið hefur ffam að færa. Ég
vil sjá breytingar víða. Menntamálum
hefur ekki verið gefinn nægur gaumur
og við þurfum að geta mætt þeirri
tæknibyltingu sem þegar hefur orðið
og mun halda áfram. Til að geta staðið
okkur í stykkinum þar þurfum við að
mennta okkar fólk. Ennfremur vil ég
nefna auðlindamálin. Ég horfi til um-
ræðna um veiðileyfagjald og þjóðar-
eign á landinu sem hluta af stómm
pólitískum deilumálum er lúta að
eignarhaldi í landinu öllu. Hver á Is-
landi? var eitt sinn spurt. Það verður
tekist á um það milli fhaldsaflanna og
jafnaðarmanna á næstu ámm og ára-
tugum hverjir eigi auðæfi landsins.
Hvert sækir þú fylgi við for-
mannskjörið?
Það kemur alls staðar frá.
Jafnt úr Reykjaneskjördæmi sem
öðrum landshlutum?
Það kemur í ljós við kosningamar á
laugardaginn. Én vitaskuld neita ég
því ekki, að þeir sem hafa unnið mest
með mér og þekkja mig best em sterk-
ustu stuðningsmenn mínir. Ég á rætur
í Hafnarfirði og er þingmaður Reykja-
neskjördæmis. Því má reikna með að
ég eigi þar traust fylgi, en ég hef fund-
ið fyrir öflugum stuðningi um land
allt. Ég þekki flokkinn minn mætavel
og það fólk sem í honum er og vænti
þess að ég eigi stuðning alls staðar í
flokknum.
Hvernig hefur þú rekið kosninga-
baráttuna?
Eins og ég sagðist ætla að gera:
Blátt áfram, þráðbeint og heiðarlega.
Ég feta enga leynistigu, leggst ekki í
nein klækjabrögð, heldur kem til dyr-
anna eins og ég er klæddur. Ég legg
störf mín og stefnu á borðið og síðan
er það flokksmanna að kveða upp sinn
dóm. Flóknara er þetta nú ekki.
Er það þér ekki fjötur um fót að
hafa þurft að láta af embætti ráð-
herra á sínum tíma?
Ég er búinn að starfa í pólitík frá 15
ára aldri og var kosinn bæjarfulltrúi
1982. Við eigum öll okkar góðu daga í
lífinu og pólitíkinni, og aðra daga ekki
jafn góða. Þegar upp er staðið leggja
menn saman og draga frá, hver með
sínum hætti. Ut úr því kemur einhver
summa sem er óumflýjanleg. Ég hef
haft meðvind og mótvind í pólitík. Átti
góða sigra og glæsta í Hafnarfirði með
félögum mínum þar. Það var mótvind-
ur í heilbrigðisráðuneytinu sem lyktaði
með því að ég stóð upp og sagði mínu
ráðherraembætti lausu. Á þeim tíma
var mér hælt fyrir þann kjark og það
þor, að bregðast við með þeim hætti
að taka hagsmuni flokksins fram yfir
njína eigin. Ég held að það hafi að
sumu leyti orðið minn styrkur. Vita-
skuld er ég reynslunni ríkari, bæði af
meðlæti og mótlæti. Að því leyti stend
ég sem sterkari stjómmálamaður eftir.
Hvernig er sambandið milli ykk-
ar Sighvats?
Við höfum unnið lengi saman í
flokknum og stofnunum hans. Við
urðum samstarfsmenn á Alþýðublað-
inu 1975 þegar ég var að hefja störf í
blaðamennsku en hann ritstjóri blaðs-
ins. Allar gömr síðan höfum við haft
ýmis samskipti. Stundum höfum við
verið sammála og stundum ósammála.
En það era engin illindi okkar á milli
og ég segi það enn og aftur, að hér eft-
ir sem hingað til get ég og mun starfa
með honum eins og öllum öðmm góð-
um krötum. Hins vegar er ég yngri að
árum og hef því aðra sýn til samfé-
lagsins en menn sem em mér 15 ámm
eldri.
Hafa stuðningsmenn þínir í þess-
ari kosningabaráttu minnt fólk á
það að Sighvatur var á sínum tíma
sakaður um að hafa tekið þátt í
þeirri herferð sem var rekin gegn
þér?
Ég veit ekki hvað mfnir stuðnings-
menn segja í einkasamtölum við fólk.
En ég hef lagt mjög ríka áherslu á það
við þá, að okkar kosningabarátta er
rekin á mínum forsendum. Ég er ekki
að beijast við einn né neinn, heldur að
bjóða fram mín stefnumið og mína
krafta. Ég á því ekki von á að menn
séu að eyða neinu púðri á mótfram-
bjóðanda minn í þessu sambandi. Ef
sKkt tal er uppi, sem þú minntist á, þá
er það alls ekki í samræmi við minn
vilja. Ég vil ganga hreinn og beinn til
leiks án nokkurra undirmála.
Margrét Frímannsdóttir hefur
sagt í fjölmiðlum að hún teldi þig
jákvæðari í sameiningarmálum en
ýmsa aðra?
Já, ég heyrði hana segja þetta í út-
varpsviðtali á dögunum. Þetta er auð-
vitað hennar viðhorf en ég hef raunar
heyrt það víðar. Ég hef sagt að nú sé
lag og raunverulegur vilji í þessum
flokkum til að láta á það reyna hvort
við getum loksins tekið höndum sam-
an og þétt þessar raðir. Það hefur verið
rætt áratugum saman en lítið gerst.
Fortíðin er að baki og maður finnur að
fólk á mínum aldri og þaðan af yngra
vill ekki láta fortíðina þvælast fyrir.
Ég hef góða reynslu af samskiptum
við Alþýðubandalagið. I Hafnarfirði
átti ég náið og mjög gott samstarf við
Alþýðubandalagið og hef verið tals-
maður þess að vinna með þeim flokki
og laða fram hin sameiginlegu stefnu-
mið. Það hef ég gert vegna þess, að ég
hef fundið hvað það er mikill munur
að vinna í stómm flokki. Ég kynntist
því í Hafnarfirði þar sem við vomm
með 30-50 prósenta fylgi. Það er allt
annað að vera gerandi í pólitík en að
vera hrópandinn í eyðimörkinni. Sum-
ir em þeirrar skoðunar að ég geti kom-
ið að meira gagni í sameiningarmálun-
um en Sighvatur, en það verða aðrir
að svara því.
Hefur þú ekki sagt að það væri
einfaldast að fólk úr öðrum flokk-
um gengi bara í Alþýðuflokkinn og
efldi hann?
Jú, ég sagði það á ámm áður þegar
við alþýðuflokksmenn í Hafnarfirði
vomm að hífa okkur upp úr 20 prósent
fylgi í 50 prósent. Þar tókst okkur
þessi leið. Við höguðum málum þann-
ig að Alþýðuflokkurinn höfðaði til
jafnaðarmanna, til íjöldans. Það gerð-
um við með mjög umbótasinnaðri og
víðsýnni pólitík. Hins vegar virðist
augljóst að það gerist ekki á landsvísu.
Því lem ég ekki hausnum við steininn.
Ég hef sagt að nú ættum við að setjast
niður með jafnaðarmönnum úr öðmm
flokkum án stífra skilyrða um stefnu-
mið eða verklag, heldur með opnum
huga. Við þurfum að vera reiðubúin
að ræða umdeild mál eins og Evrópu-
mál og landbúnaðarmál með sameig-
inlega niðurstöðu að markmiði.
Hvernig leiðtogi verður þú, ef þú
nærð kjöri sem formaður?
Góður. Eins og ég sagði áðan þekki
ég það að leiða stóran flokk þar sem
ólík sjónarmið fengu að njóta sín.
Engu að síður þurfa menn að komast
að sameiginlegri niðurstöðu þegar
umræðum er lokið. Ég held ég verði
umburðarlyndur stjórnandi þessa
flokks, en vil þó hafa hlutina í föstum
skorðum og er þekktur fyrir að vilja
láta málin ganga rösklega. Ég væri
ekki að gefa kost á mér í þetta embætti
ef ég teldi mig ekki hafa einhveija for-
ystuhæfileika og bið menn að skoða
minn feril í Hafnarfirði í þeim efnum.
Reynslan er ólygnust.
Hvernig muntu taka úrslitunum
ef þau verða þér í óhag?
Ég hef sagt að ég muni taka þeim
með bros á vör, en brosi auðvitað mun
breiðar ef ég sigra. Fólk þarf ekki að
óttast, að drengileg keppni samherja
og lýðræðisleg kosning hafi einhver
eftirköst. Enda verða engin eftirköst af
minni hálfu. Minn tími í Alþýðu-
flokknum er löngu kominn og hann
verður þar. Ég trúi því að það sama
gildi um mótframbjóðanda rninn, Sig-
hvat Björgvinsson. Alþýðuflokkurinn
á allt annað skilið en einhvern óróa
eða leiðindi á þessu flokksþingi. Ég
tel að þessar kosningar verði spenn-
andi og skemmtilegar og nleypi nýju
lífi og auknum krafti í flokksstarfið í
kjölfar þingsins. Enda mun ég leggja
mitt af mörkum til að svo verði, hver
sem niðurstaðan verður í formanns-
kjörinu.
En muntu gefa kost á þér til vara-
formanns áfram ef þú nærð ekki
kjöri sem formaður?
Vitaskuld gefur maður ekki kost á
sér nema í eitt embætti. Ég gef kost á
mér til formanns og fer í þessa baráttu
til að vinna hana. Af þeim ástæðum
get ég ekki svarað spumingu í við-
tengingarhætti af þessum toga. Ég
mun hér eftir sem hingað til vinna
með þeirri forystu sem flokksþingið
kýs. ■