Vísir - 01.03.1976, Qupperneq 10

10
Mánudagur 1. mars 1976 vism
N-NOREGUR: ÚTVÖRÐUR NATO í NORÐRI
Norðmenn taka hlut-
% •
verk sitt alvarlega
Norðmenn taka hlutverk
sitt sem útvörður NATO í
norðri mjög alvarlega.
Þeir gera ráð fyrir að hve-
nær sem er megi eiga von á
innrás frá Sovétríkjunum.
Varnarbúnaður í Norður-
Noregi miðast við að koma
sem allra fyrst auga á
hreyfingar í þá átt, og að
geta varist í a.m.k. einn til
tvo sólarhringa, þar til að-
stoð berst frá öðrum
NATO-ríkjum.
Landamæri Noregs og Sovét-
rikjanna liggja saman á 196 km
kafla. A þessari iinu er ströng
gæsla, bæði af hálfu norðmanna
og rússa. Steinsnar austanmegin
við landamærin er Kolaskaginn,
þar sem er stærsta flotastöð i
heimi. Þar hefur stór hluti alls
sjóhers Sovétrikjanna aösetur. A
Kolaskaga eru nokkrar af þeim
örfáu islausu höfnum sem Sovét-
rikin hafa aðgang að. Þar er
„vesturgluggi” Sovétrikjanna að
hafi.
Er þessi viðbúnaður nauð-
synlegur?
En hvaða ástæðu ættu sovét-
menn að hafa til innrásar i
Norður-Noreg? Er nauðsynlegt
fyrir norðmenn að hafa allan
þennan viðbúnað?
A það er bent, að herstöðvar á
Kolaskaga séu mjög þétt byggð-
ar. Sá gifurlegi fjöldi skipa, kaf-
báta, flugvéla og eldflauga sem
þar eru saman komin, gerir skag-
ann að girnilegu skotmarki i
hugsanlegu kjarnorkustriði milli
stórvelda. Frá Kolaskaga er stutt
yfir i norsku firðina. Það væri
mikil freisting fyrir sovétmenn,
ef hættuástand skapast, að koma
kafbátum sinum fyrir i fjörðun-
um, þar sem nær ógjörningur er
að finna þá. Þar gætu þeir athafn-
að sig i ró og næði meö langdræg1
ar kjarnorkueldflaugar sinar.
Vesturglugginn verður að
haldast opinn
Ef allt benti til þess að til stór-
styrjaldar kæmi, þykir vist að
• sovétmenn mundu ráðast inn i
Norður-Noreg sem allra fyrst, til
að halda „vesturglugganum”
opnum. Þeir verða að geta komist
óhindrað út á Atlantshafið án
truflunar norðmanna.
Framámenn varnarmála i Nor-
egi benda á, að með þvi að hafa
sterkar varnir kinoki óvinurinn
sér frekar við að gera árás. Hér
sé þvi einnig um fyrirbyggjandi
aðgerðir að ræða.
En norðmenn gera sér vel grein
fyrir þvi að þeir geta ekki varist
herjum rússa nema skamman
tima. Þeir treysta á að hjálp ber-
ist frá NATO-rikjum innan nokk-
urra dægra.
óttast fljótfærnislegar á-
kvarðanir
Það að Norður-Noregur hefur
lykilaðstöðu, bæði fyrir Sovétrik-
in og NATO, veldur ótta um að i
fáti kunni rússar að hernema
landið — þótt ekki komi til styrj-
aldar. Þess vegna leggja norskir
hernaðarsérfræðingar áherslu á
að meðan allt er með friði og
spektá alþjóðasviðinu sé Norður-
Noregur i litilli hættu. En ef
spenna eykst, er sú hætta alltaf
fyrir hendi að rússar misreikni á-
standið, og telji vissara að
tryggja sér yfirráðin i nyrsta
hluta Noregs.
—ÓH (byggtá VG)
Atlantshafsbandalaginu. Allt i
einu sástá radarskermunum að
tvær flugvélar breyttu stefnu. A
miklum hraða stefndu þær að
Lófót, og brutu lofthelgi Noregs
nokkru siðar. Þær flugu áfram I
átt að herstjórnarmiðstöðinni.
Norskar Starfighter orrustuþot-
ur fóru samstundis á loft, og
stefndu að rússneksu flugvélun-
um.
Strax i loftið
Tveir flugmannanna sem fóru
til móts við rússana þennan dag
hafa sagtfrá stefnumótinu inni i
norsku lofthelgi, liðþjálfarnir
Ole Henrik Henrikssen og
Ludvig Tveit.
Inngangurinn i neðanjarðarbyrgi höfuðstöðva hersins i Norður-
Noregi.
Langt inni I iörum fjalls við
Bodö eru höfuðstöðvar varnar-
mála Norður-Noregs. Þar hafa
hershöfðingjar alira deilda
hersins aðsetur.og þar er mið-
stöð upplýsinga.
Sjálfar skrifstofur yfir-
stjórnarinnar eru uppi á yfir-
boröinu, en frá þeim er greiður
aðgangur í taugamiðstöðina
inni i fjallinu.
Imiðstöðinnier safnað saman
upplýsingum frá fjölda radar-
stöðva i Norður-Noregi, flugvél-
um á lofti, og skipum og kafbát-
um á hafi úti. Náiö samband er
viö herstöðina I Keflavik, sem
sér um svæðið fyrir sunnan
eftirlitssvæði norömanna.
Ennþá sunnar sjá bretar um allt
eftirlit.
Fullkomið eftirlit
Norðmenn hafa aðallega i
sinni þjónustu Orion flugvélar,
sem hafa fengið mikla viður-
kenningu fyrir ágæti sitt i starfi,
sérstaklega við aö finna kaf-
báta. Herinn i Keflavik hefur
samskonar flugvélar til
umráða.
Stórir radarar meöfram
strönd Norður-Noregs nema
hverja hreyfingu á sjó og i lofti.
Fylgst er með hverrifleytu sem
út á hafið fer, og ferðir hennar
skráðar.
Rússarnir stefndu á
miðstöðina
Taugaspennan er þvi á hástigi
þegar eitthvað ber útaf. Það var
i höfuðstöðvunum við Bodö sem
menn tdku fyrst eftir einhverju
athugaverðu 17. nóvember i
fyrra. Þrjátiu rússneskar flug-
vélar voru á lofti langt úti i hafi,
en þá stóð yfir heræfing hjá
Þeir voru fyrstir á loft þegar
útkallið kom. Henrikssen og
annar flugmaöur mættu rúss-
nesku vélunum I 35 þúsund feta
hæð milli Værö og Bodö.
— Fastar reglur gilda um
hvernig flugvélum er snúið frá,
segir Henrikssen. — Ég flaug
upp að hlið annarrar vélarinn-
ar, vaggaði vængjunum, og
sveigði i þá átt sem ég vildi að
hannbeygöi. Þetta er föst regla.
Um fimm kilómetrum fyrir aft-
an hélt Tveit sig til öryggis ef
eitthvað færi úrskeiðis. Þetta
gekk allt samkvæmt venju, og
rússinn fór i fylgd okkar út úr
lofthelginni. Við snerum okkur
þá að hinni vélinni, og þar fór á
sömu leiö.
Hvað hafa norðmenn að segjo í hernaðarstórveldi?
Mörgum norðmönnum sundlar
þegar þeir bera saman hernaðar-
styrk sinn i Norður-Noregi viö
vigbúnað sovétmanna á Kola-
skaga. Það er þó aðeins huggun
að meginhluti hernaöarbröltsins
er á vegum rússneska sjóhersins,
og þvi ekki við svo marga að
glíma á landi. Þeir eru þó ekki
ófáir.
Uppbygging Kolaskaga, hefúr
veriö hröð siðustu áratugi, ekki
aðeins hernaðarleg, heldur
einnig efnahagsleg. 1940 bjuggu
þar 316 þúsund manns, en nú um
ein milljón. Mikill hluti hefur at-
vinnu sina af námuvinnslu og
fiskveiðum. En stærsti „vinnu-
veitandinn” er samt sjóherinn. A
hansvegum starfa um llOþúsund
manns. Sjóherinn hefur u.þ.b. 200
herskip á sinum snærum, þar af
a.m.k. 60mjög stór. Kafbátar eru
180 talsins, helmingur þeirra knú-
inn kjarnorku. Þeir stærstu flytja
eldflaugar með kjarnaoddum
sem draga frá Barentshafi til
allra mikilvægustu skotmarka i
Bandarikjunym.
Areitinn flugher
Flugherinn á Kolaskaga hefur
einnig sitthvað af farartækjum.
Þar eru a.m.k. 340 orrustuflug-
vélar, þaraf um 100 þeirra af full-
komnustu gerð.
Flugvélar rússa koma alloft að
landamærum Noregs, og þá úr
öllum áttum. A siöasta ári kom
það fyrir 80 sinnum að orrustu-
þotur norska flughersins fóru til
móts við sovéskar flugvélar
vegna þess hversu Iskyggilega
nærri landamærunum þær voru
komnar.
30 þúsund hermenn á
Kolaskaga
1 landhemum á Kolaskaga eru
um 22 þúsund hermenn. Þeim er
skipt i tvær deildir, önnur, með 11
þúsund hermenn, hefur aðsetur i
aðeins 10 km fjarlægð frá landa-
mærunum. Þar eru einnig u.þ.b. 2
þúsund landgönguliðar sjóhers-
ins. Austar á Kolaskaga er hinn
helmingur landhersins. Allt i allt
er talið að hermenn á Kolaskaga
séu ekki fleiri en 30 þúsund.
Viðvörun
Þessifjöldinægir varla til aðná
Norður-Noregi með leifturárás.
Norskur hermaður við tjald sitt. Norskir hermenn hafa orð á sér
fyrir að vera fjölhæfir, úrræðagóðir og vel þjálfaöir. Þeir þurfa að
vera viöbúnir bardögum við mjög erfiðar aðstæöur.