Vísir - 29.04.1976, Qupperneq 8

8
VÍSIR
tJtgcfandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm.
Ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamcnn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guófinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ölafur Hauksson, Öli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurðsson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
tþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
OUitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Asgcirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Kitstjórn: Siðumúla 14. Simi86611.7 linur
Askriítargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Úrslitakostir
Nú er runninn út sá timi, sem vestur-þýska rikis-
stjórnin hafði til þess að knýja fram breytingu á
afstöðu Efnahagsbandalagsins til tollasamningsins
við ísland. Þessi samningur hefur ekki komið til
framkvæmda vegna fiskveiðideilunnar.
Rikisstjórnin hefur eigi að siður ákveðið að
krefjast ekki þegar i stað frestunar á framkvæmd
fiskveiðisamkomulagsins við vestur-þjóðverja.
Heimild tii þess er ótviræð og við hljótum að gripa
til hennar, ef vestur-þýsku stjórninni tekst ekki að
hafa þau áhrif innan Efnahagsbandalagsins að
tollasamkomulagið gangi i gildi.
Eðiiiegt hefði verið að fresta framkvæmd
samkomulagsins við þjóðverja án tafar, ef ekkert
útlit væri fyrir lausn málsins. Afstaða rikisstjórnar-
innar er hins vegar skiljanleg, þegar á það er litið,
að tilraunir standa enn yfir innan Efnahagsbanda-
lagsins að tilhlutan þjóðverja til þess að finna lausn
á tollamálinu.
Rikisstjórnin hefur ákveðið að óska eftir skýrum
svörum frá vestur-þjóðverjum um árangur af
þessum tilraunum. Leggja verður áherslu á, að
eftir þessu verði gengið, þvi að við getum ekki veitt
endalausan frest i þessu efni.
Lita verður svo á, að hér sé einvörðungu um mjög
skamman frest að ræða. Þjóðverjar eiga að geta
gert grein fyrir þvi án ástæðulausrar tafar, hvort
likur séu á lausn málsins. Við höfum ekki afsalað
okkur neinum rétti til þess að fresta framkvæmd
fiskveiðisa mkomulagsins.
Enginn vafi leikur á þvi að það hefur styrkt
aðstöðu okkar verulega, að hafa vestur*þjóðverja
bundna með samningum meðan við höfum átt i
hinum hörðu átökum við breta. Rikisstjórninni ber
þvi að leggja allt kapp á að halda þeim bundnum
áfram út samningstimabiiið ef þess er nokkur
kostur.
Á hitt er að lita, að það var rétt stefna, sem
núverandi sjávarútvegsráðherra, Matthias Bjarna-
son, markaði i upphafi, að óeðlilegt væri að veita
einni þjóð innan Efnahagsbandalagsins veiði-
ivilnanir hér með samningum, ef tollasamningur-
inn gengi ekki i gildi. Við samningagerðina við
breta 1973 gleymdist að huga að þessu atriði.
t bresku samningunum voru engir frestunar-
möguleikar. En hér er vissulega um þýðingarmikið
atriði að ræða fyrir okkur. Þó að áhrifamáttur
okkar gagnvart Efnahagsbandalaginu sé e.t.v. ekki
mikill verðum við að halda höfði i samskiptum við
það. Frestunarákvæðið i samningunum við vestur-
þjóðverja styrkir okkur i þvi efni.
Þegar á þessi atriði er litið er alveg ljóst, að það
svigrúm, sem nú hefur verið gefið til þess að knýja
fram gildistöku tollasamningsins, eru úrslitakostir
af okkar hálfu. Það er rétt afstaða hjá ríkisstjórn-
inni að loka ekki samkomulagsleiðinni tafarlaust
fyrst hreyfing er á málinu innan Efnahags-
bandalagsins.
Meginmarkmið okkar er að ná stjórn á fisk-
veiðunum hér við land. Engum biöðum er um það
að fletta að við náum fyrr settu marki i þeim efnum
ef vj'ð getum bundið breta og þjóðverja með
samnmgum fram yfir hafréttarráðstefnu.
t—
Fimmtudagur 29. aprfl 1976 vism
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
J
Kvíða
því að
hef ta
eigi
frjálsa
Ritstjórar banda-
riskra fréttablaða
kviða þvi að höft verði
sett á frjálsa blaða-
mennsku þar vestra á
næstu tólf mánuðum.
Ritstjórar fréttablaöa héldu
ársþing sitt i Washington um
miöjan mánuöinn, og var þar
meöal annars fjallaö um
skýrslu einnar milliþinganefnd-
ar samtaka blaöamanna.
Þar kom fram, aö „undanfar-
iö hefur þróun leitt i ljós f jöld-
ann af tilraunum til aö hefta
frelsi blaöamennskunnar, al-
varlegri en nokkur dæmi eru um
\i sögu landsins’.... eins og
nefndarmenn komust aö oröi.
Bandarikjamenn eru afar
vökulir I blaöamennsku sinni og
bregöast hart viö I hvert sinn,
sem hiö opinbera reynir aö
halda fyrir fjölmiölum leyndum
upplýsingum, sem hinn almenni
lesandi þykir eiga kröfu til.
Hvaö þá ef beinlinis er reynt aö
hefta fréttaflutning.
Samtök fréttastjóra þar i
landihafa starfandi allan ársins
hring sérstaka nefnd, sem vakir
yfir frjálsri blaöamennsku. Þaö
er þessi nefnd, sem i siöustu
ársskýrslu sinni lætur I ljós á-
hyggjur af hugsanlegri viöleitni
blaðamennsku
til þess aö bregða böndum á
frjálsan fréttaflutning.
Hún er jafnvel enn svart-
sýnni, þegar litiöer fram á veg-
inn um aögang fréttamanna aö
upplýsingum. Talsmaöur
nefndarinnar, Dick Schmidt,
sagöi starfsbræörum sinum á
ársþinginu i Washington á dög-
unum: „Ég spái þvi, aö innan
tólf mánaða munum viö finna
fyrir þvi, að mjög hefur veriö
þrengt aö okkur i þvi tilliti.”
1 nefndinní eiga sæti tuttugu
fréttaritstjórar, og segja þeir,
aö þessarar viöleitni til frétta-
skömmtunar veröi einsog ævin-
lega mest varthjá hinum eilifa
mótherja fréttastofnana, hinu
opinbera. En alvarlegasta telja
þeir vera hættuna, sem stafi af
þvi, hvað fólk viröist orðiö opn-
ara fyrir stööugum ásökunum
um, aö fjölmiðlarnir séu á-
byrgöarlausir, ósanngjarnir og
tillitslausir gagnvart einkalifi
fólks, eða beinlínis kærulausir
og fúsir til að tefla á tvær hætt-
ur um öryggi lands og þjóöar.
„Viö getum og höfum um ára-
tugabil unnið skærur okkar viö
þaö opinbera, þvi að yfir þaö
heila litið, þá höfum viö ekki
verið ábyrgöarlausir, tillits-
lausir eöa kærulausir. — En
styrkur okkar hefur grundvall-
ast á almenningsálitinu, sem
hefur skoöaö fjölmiölana eins og
skjöld gegn yfirsjónum eöa á-
troöslu þess opinbera. — Ná-
kvæmlega þaö sama afl gæti
snúistgegn okkur, ef þeim grun
er lætt inn hjá almenningi, að
hann þurfi lagaskjöld til að hlifa
sér fyrir átroöslu eöa mistökum
fjölmiölanna,” segir nefndin.
Siöan er i skýrslunni tiltekið
eitt ákveðiö dæmi um siöustu
viöleitni yfirvalda til þess aö
halda upplýsingum leyndum
fyrir fréttamiölunum. Þaö litur
að dómsmáli I Nebraska fyrr á
þessu ári. Þaö sakamál reis upp
af moröi og úrskuröaði dómar-
inn aö réttarhaldiö skyldi vera
lokaö, þvi að hugsanleg blaða-
skrif kynnu að hafa óheppileg á-
hrif á kviödómendur. Þessi úr-
skuröur var staðfestur af á-
frýjunarrétti Nebraska, en er
um þessar mundir til yfirvegun-
ar hjá hæstarétti Bandaríkj-
anna.
Nefndin bendir á að dómarar
hafi gripið til sams konar ráö-
stafana aö undanförnu æ ofan i
æ.
Þá sér nefndin, eins og aörir
fulltrúar fjölmiölanna i Banda-
rikjunum, sérstaka ástæöu til aö
vara viö lagafrumvarpi, sem
liggur fyrir öldungadeild
Bandarikjaþings á þingskjali
nr. 1. Þar er bryddaö á nýmæli,
lögum, þar sem gert er ráö fyrir
þvi, aö saknæmt sé aö birta,
ljóstra upp eöa jafnvel hafa
undir höndum upplýsingar, sem
flokka megi undir rikisleyndar-
mál.
Nefndarmenn benda á hætt-
una, sem mundi samfara því, aö
embættismenn fengju sjálfir aö
meta, hvaö væri rJkisleydnar-
mál eða ekki. Rifja þeir meðal
annars upp Watergatemáliö,
sem embættismenn Hvita húss-
ins töldu varöa öryggi rikisins,
ef fjallaö yrði um i blööum. Eöa
skrifin um stjórnarskrárbrot
leyniþjónustu Bandarikjanna,
CIA, sem leiddu til rannsókna
þingsins á starfsháttum hennar.
„Ekkert af þvi heföi komiö
fram i dagsljósiö, ef slik lög
heföu verið í gildi þá, fullyrða
nefndarmenn og hljómar þaö ó-
neitanlega sennilega.
Mönnum er enn i minni, hvi-
likt ramakvein Richard Nixon
forseti rak upp, þegar blaöa-
menn fóru aö rekja þráöinn frá
innbrotinu i Watergatebygging-
una beina leiö til Hvita hússins
og loks til sjálfs dómsmálarátP
herrans. Fullyrti Nixon, aö þar
væri um aö ræöa ekkert annaö
en persónulega herferö og áröö-
ur fréttamanna (einkanlega
Washington Post) gegn honum.