Vísir - 08.05.1976, Qupperneq 8

8
Laugardagur 8. mai 1976. vism
VÍSIR
Útgefandi: Iteykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Kitstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm.
ólafur Kagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurösson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
útlitsteiknun: Arn£r Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Ásgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11(»60 86611
Afgreiðsla: H verfisgötu 44. Simi 86611
Kitstjórn: Siðumúla 14. Simi86611.7 linur
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Ógnun við mannslíf
Óhugnanleg harka er nú komin upp í átökunum
við breta. í ruddalegum ásiglingum bresku herskip-
anna á fimmtudag var islenskum mannslifum
stefnt i meiri hættu en líokkru sinni fyrr i þessum of-
beldisaðgerðum breska flotans innan islenskrar
fiskveiðilögsögu.
Frásögn blaðamanns Visis, sem var um borð í
bresku freigátunni Falmouth, er hún sigldi á Tý,
varpar skýru ljósi á þá staðreynd, að breska ríkis-
stjórnin er ekki einvörðungu að hlutast til um is-
lenska réttargæslu, heldur er stefna hennar að ógna
lifi áhafna varðskipanna.
Blaðamaður Vísis varð vitni að þvi, þegar skip-
herra freigátunnar gaf fyrirskipun um beina
ásiglingu á varðskipið Tý. Jafnframt hefur hann
greint frá þvi að skipstjóri á dráttarskipinu Lloyds-
man hafi lýst yfir því að hann hafi fengið fyrir-
skipanir um að laska varðskipin.
Þetta er í fyrsta skipti, sem islenskur blaðamaður
hefur getað skýrt frá því, hvernig slíkar ásiglingar
eru undirbúnar af breskri hálfu. Hér er fenginn
órækur vitnisburður um árásarstefnu bresku ríkis-
stjórnarinnar. i þessu sambandi er þó rétt að hafa í
huga, að fyrir þessa ásiglingu hafði varðskipið
slengt skutnum í herskipið. En á því er að sjálf-
sögðu eðlismunur og beinni ásiglingu, jafn rosaleg
og hún var.
Eftir atburðina á fimmtudag hljótum við að taka
upp miklu mun harkalegri og ósveigjanlegri afstöðu
gagnvart bretum en fram til þessa. Mikill meiri-
hluti þjóðarinnar hefur verið fylgjandi friðsamlegri
lausn á deilunni við breta. En slík málalok eru nú
fjarlæg eins og Matthías Bjarnason sjávarútvegs-
ráðherra tók skýrt fram i viðtali við þetta blað í
gær.
Breska ríkisstjórnin hefur ugglaust haft i hyggju,
að með svo harkalegum aðgerðum mætti hrekja
okkur til undanhalds. Þessi þvergirðingsháttur lýs-
ir eindæma skilningsleysi bresku stjórnarinnar á
stöðu sinni í máli þessu.
Engum vafa er undirorpið að 200 sjómilna reglan
verður viðurkennd að alþjóðalögum innan tíðar.
Bretar eru því dæmdir til þess að tapa þessu
heimskulega stríði. Sjálfir krefjast þeir 200 sjó-
milna sér til handa, en fara svo með slíku ofbeldi,
sem raun ber vitni um, gegn smáþjóð og samaðila
að Atlantshafsbandalaginu.
Fullgild ástæða er nú til þess að vekja á ný athygli
á árásarstefnu breta í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna. Frásögn blaðamanns Visis um borð i bresku
freigátunni ber órækt vitni um að breska stjórnin
hefur gefið fyrirskipun um að sökkva varðskipun-
um ef önnur ógnun dygði ekki. öryggisráðið verður
að taka slikt mál til meðferðar og jafnvel ályktunar.
Samhliða þarf rikisstjórnin að þrengja að bretum
hvarvetna, þar sem við höfum itök og aðstöðu til.
Vorfundi Atlantshafsbandalagsins verður að snúa
upp i enn eina sókn gegn bresku stjórninni. Þannig
einangrast hún smám saman.
Eftir fundalotu hafréttarráðstefnunnar i New
York hefur staða okkar i þessum efnum styrkst enn.
Niðurlæging bresku rikisstjórnarinnar verður því
meiri sem árásarstefna hennar verður óvægilegri.
SÚ FIIEGN hefur ný-
verið borist útum heim
að Indira Gandhi, for-
sætisráðherra Ind-
lands, beiti sér nú fyrir
þvi að niður verði lagð-
ur með öllu sá vani að
greiða heimanmund
þegar kona er gefin.
Ekki er með ólikindum að
mörgum finnist fátt um. En hér
er sannast sagna merkilegt um-
bótamál á ferð.
Samfélag hins indverska
menningarsvæðis greinist ekki i
aðskilin þjóðlönd. Vefnaður
þesser allur annar en við þekkj-
um hér vestra. Þar er fólki skip-
að niður i kasta sem halda sér
að nokkru aðgreindum, og aðal-
lega með þvi að ekki þykir hæfa
að stofna til mægða útyfir vé-
bönd kastans. Gjarnan kvænast
menn innanættarsinnar,en föst
regla er það samt ekki. Mest er
um vert að hjón séu af svipuðu
bergi brotin.
Engan
NÝIR SIÐIR RYÐJA SÉR
Tll RIÍMS Á INDIANDI
Kona aldrei keypt
Grundvallar eining hins ind-
verska samfélags er stór-
fjölskyldan. Kona flytur til
manns sins og gengur inní fjöl-
skyldu hans, en segir skilið við
sina. Hún var aldrei keypt, þvi
húnvar oger mikils metin i sinu
hlutverki. Hinsvegar á að skila
með henni hlut hennar af eign-
um hins sameiginlega fjöl-
skyldubús.
Þannig er heimanmundurinn
til kominn.
En heimanmundur er jafnan
miðaður við samfélagsstöðu
fremur en efnahag. Snauður
faðir verður þvi að greiða álika
mikið og auðugur ef hann er af
svipuðum stigum, einkanlega ef
honum er framt um að gifta
dóttur sina vel.
Þetta hefur þvi auðsýnilega i
för með sér að það að eiga syni
er fyrirheitum auðlegð, en dæt-
urnar tákna yfirvofandi tjón.
Að eiga marga syni
1 hinu forna samfélagi Ind-
lands var ellitryggingin fólgin i
þvi einu að eiga marga syni, og
svo er raunar enn. Þessvegna
keppast hjón við að eignast
börn. Ef þeim fæðast einvörð-
ungu dætur framanaf vilja þau
alls ekki hætta barneignum fyrr
en sonur er kominn I heiminn,
eða helst synir. Og þau sem
verður margra sona auðið,
snemma i hjónabandinu geta
einsvel haldið áfram að hlaða
niður börnum þvi þau eru i
rauninni ágætlega á vegi
Margir feður verða að hleypa
sér i skuldir til að koma dætrum
sinum sómasamlega i það
heilaga. Lán má taka hjá vixl-
ara, eða svo var einkum fyrr-
um, en honum gjaldast háar
rentur. Kannski verður faðir
sem vill gifta dóttur sina vel að
selja bújörðina seinna og gerast
leiguliði, ellegar hann kemst á
vonarvöl þegar harðnar i ári.
Og þótt ekki fari svo hörmulega
má búast við að sonurinn verði
að axla skuldabaggann sem ef
til vill þrúgar fjölskylduna i
nokkra ættliði svo heldur við
sárri neyð.
Að visu hagnast fjölskylda
brúðgumans, en vixlarinn græð-
ir þó meira. Almúgamaður sem
erjar jörðina er heldur ekki sér-
lega vel að sér i peningamálum,
og ein einasta lántaka getur
c
Sigvaldi Hjálm-
arsson skrifar:
J
nægt til að ófyrirleitinn okrari
fái læst i hann klónum til að
mergsjúga hann til æviloka.
Missa jörðina sina
Menn á Vesturlöndum spyrja
hvi einlægt þurfi að vera að
skipta stór-jarðeignum milli
smábænda á Indlandi, hvort
stórjarðirnar séu ekki einhvem-
tima til þurrðar gengnar. En
sannieikurinn er sá að fyrir
kemur að bændur missa nýfeng-
ið jarðnæði aftur til stóreigna-
manna og braskara, kannski af
hallæri þegar úrkoma bregst,
einkum þarsem tregt er um á-
veitur, en einnig vegna skulda-
söfnunar af fjárútlátum við
brúðkaup dætra sinna.
Hér á ofan bætist hinn mann-
legi vandi. Ef gifting dótturinn-
ar er fjárhagsleg byrði er siður
möguleiki að hún fái þann mann
sem hún kýs sér helst. Raunar
er sagt að indverjar verði frem-
ur ástfangnir eftir hjónavigslu
en fyrir, og kannski er það eins
gott, en ýmsar sorgarsögur má
tina til af mislukkuðum hjóna-
böndum sem til var stofnað af
hreinni neyð.
Dætur i fjölskyldunni geta
þannig orðið áhyggjuefni, og
bræður þeirra lita þær horn-
auga. Og fyrir þvi er svo komið
að hin fomu réttindi frjálsbor-
innar konu, að fara úr föður-
garði með sinn hlut af sameigin-
legum eignum fjölskyldunnar,
hefur fyrir kaldhæðni örlaganna
breyst i ógæfu i mörgum tilfell-
um, svo betra væri að hún mætti
kveðja slypp og snauð.
Neita heimanmundi
Indira Gandhi reynir nú að út-
rýma þessu þjóðfélagsmeini.
Hún hefur vakið hreyfingu i þá
átt að fá unga menn til að neita
að taka við heimanmundi með
konuefni sinu, og reynt er að
leiða feðrum, sem dætur eiga,
fyrir sjónir að þeim beri engin
lagaskylda til að inna slika
greiðslu af höndum.
Hún hefur að þvi er virðist
engar fyrirætlanir um að lög-
leiða bann við greiðslu heiman-
mundar, enda kannski skyn-
samlegast, þvi þá mætti snúa
vörn I sókn og segja að hún ráð-
ist að fomum hefðum I skjóli
þess að hún hefur allra manna
mest völd i landinu hvemig sem
á er litið. Hún vill láta breyting-
una koma frá fólkinu sjálfu, og
henni hefur orðið vel ágengt á
skömmum tima.
Sú venja að greiða heiman-
mund með brúði rikir á landinu
öUu og yfirleitt meðal allra
stétta . Mest þörf er á umbótum i
þessu efni úti sveitum. En þar
er lika örðugast að koma þeim i
gegn. Það er seinlegt að ná til
hundraða milljóna sem hvorki
kunna að lesa né skrifa.
En það er Indira að reyna
þessa mánuði og þeir sem með
henni vinna að þessu merka
framfaramáli, kannski hinu
merkasta tilsamfélagsbóta sem
reynt hefur verið að hrinda i
framkvæmd á Indlandi hin sið-
ari ár.