Vísir - 11.06.1976, Qupperneq 8

8
VÍSIR
Útgcfandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davift Guhinundsson
Kitstjórar: Þorsteinn l'álsson, ábm.
olafur Kagnarsson
Kilstjórnarfulltrúi: Kragi (>uftmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur l'étursson
Blaðamenn: Anders Hansen, Anna Heiöur Oddsdóttir, Edda Andrésdóttir,
Einar K. Guöfinnsson Jón Ormur Halldórsson, Kjartan L. Pálsson, Ólafur
Hauksson, Óli Tynes, Rafn Jónsson, Sigriöur Egilsdóttir, Sigurveig Jóns-
dóttir, ÞrúÖur G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Krístjánsson.
útlitsteiknun: Jón Óskar Hafsteinsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
Auglýsingastjóri: Porsteinn Fr. SigurÖsson.
Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétursson.
Auglýsingar: llverfisgötu 44. Simar 1166« 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Sinri 86611
Kitstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611.7 linur
Askriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
t lausasölu 50 kr. cintakið. Blaðaprent hf.
Samvinna við
erlend stórfyrirtæki
Nokkur skriður virðist vera kominn á viðræður
við norska fyrirtækið Elkem Spiegerverket um
rekstur járnblendiverksmiðjunnar i Hvalfirði. Á
meðan biður mógröfin við Grundartanga þess sem
verða vill, eftir að Union Carbide ákvað að draga
sig út úr fyrirtækinu.
Sú staða, sem nú er komin upp i máli þessu opnar
vissulega möguleika á að taka ýmsa þætti i þessari
starfsemi til endurmats. Mikilvægt er t.a.m. að
stjórnvöld hverfi frá þeirri stefnu, að islendingar
eigi hvað sem öðru liður að eiga meirihluta i stór-
iðju af þessu tagi.
Upplýst hefur verið, að i þeim viðræðum, sem
fram hafa farið um málið að undanförnu, hafi fyrst
og fremst verið rætt um önnur atriði en eignaraðild-
ina. Verður að telja það miður, þvi að hér er um
mjög þýðingarmikið atriði að ræða. Reynslan sýnir,
að við höfum engan hag af meirihlutaaðild að slik-
um fyrirtækjum. Hún getur beinlinis orðið okkur til
tjóns.
Við ráðum ekki yfir þeirri þekkingu, sem nauð-
synleg er til stóriðju af þessu tagi og það sem meira
er: Við höfum ekkert vald yfir hráefnisöfluninni og
sölu framleiðslunnar. Þessir undirstöðuþættir eru
allir i höndum stórfyrirtækjanna. Meirihlutaaðild
að slikum verksmiðjurekstri hefur þvi afar litið að
segja. Raunveruleg áhrifavöld liggja annars staðar
en i meirihluta verksmiðjustjórnar.
Segja má með nokkrum sanni, að með meiri-
hlutaaðildinni verðum við á ýmsan hátt háðari hin-
um erlendu stórfyrirtækjum, sem við höfum leitað
eftir samstarfi við, en ella hefði verið. Það eru þau,
sem i raun réttri ráða, þó að við leggjum fram
meirihluta fjármagnsins. Þetta átti að vera þjóð-
ernisstefna, en hún var á miklum misskilningi
byggð.
Megintilgangur okkar með samstarfi við erlenda
aðila um stóriðju er sá að opna möguleika á raf-
orkusölu. Við þurfum stóra orkukaupendur af þessu
tagi til þess að reisa hagkvæmar virkjanir. Raf-
orkusalan er það sem skiptir okkur máli i þessu
sambandi.
Við eigum i stóriðjusamstarfi við erlend fyrirtæki
fyrst og fremst að einbeita okkur að þvi að ná hag-
kvæmum raforkusamningum. Það er tiltölulega
auðvelt að ná samningum um meirihlutaaðild að
slikum verksmiðjum. í raun réttri dregur það að-
eins úr áhættu stórfyrirtækjanna.
Þegar á þessar aðstæður er litið er full ástæða
fyrir rikisstjórnina að endurmeta þá einstrengings-
legu stefnu i þessum efnum, sem hún tók upp eftir
vinstri stjórninni. Það þarf að huga að þvi hverju
sinni hvernig skynsamlegast er að haga samstarfi
við erlenda aðila um fyrirtækjarekstur. Það er
beinlinis hættulegt að starfa eftir óumbreytanleg-
um formúlum á þessu sviði sem öðrum, ekki sist,
þegar þær eru á misskilningi byggðar, eins og i
þessu tilviki.
í samningaviðræðunum við norðmenn er þvi rétt
að leggja áherslu á breytt fyrirkomulag að þvi er
eignaraðildina varðar. Fyrst við á annað borð losn-
um út úr samningunum við Union Carbide er æski-
legt að nota það tækifæri til þess að koma betra lagi
á mál þessi.
Föstudagur 11. júni 1976. VTSIR
Umsjón: Guðmundur Pétursson
3'

Verður hann
nœsti leið-
togi ísraels?
Þegar hinn 32 ára
gamli Yigal Yadin var
gerður að yfirmanni
herráðs gyðinga i sjálf-
stæðisstriðinu i
Palestinu 1948 og ’49,
töldu margir það upp-
hafið að glæstum ferli
mikilmennis, sem ætti
eftir að láta mjög að
sér kveða i hinu ný-
stofnaða riki.
Menn voru farnir aö lita á það
sem sjálfsagt, að þessi unga
hetja sjálfstæðisbaráttunnar
mundi erfa forsætisráðherra-
stólinn eftir David Ben-Gurion.
Það kom þvi mjög á óvart
1952, þegar Yadin sagði af sér,
dró sig út úr opinberu lifi og
helgaði sig fornleifarannsókn-
um, svo sem gert hafði faðir
hans, dr. Eleazar Sukenik, sem
fann handritin i hellum Dauða-
hafsins.
Yadin gat sér mikinn orðstirá
sviði fornleifarannsókna og
stjórnaði uppgreftrinum i hinu
forna virki gyðinga, Masada.
Þrátt fyrir að margsinnis hafi
verið reynt að freista hans til að
snúa aftur til stjórnmála, hefur
hann haldið sig fjarri þeim og
þverneitað öllum beiðnum i þá
átt.
Þar til fyrir hálfum mánuði,
að Yadin lýsti þvi yfir, að toks
væri hann reiðubúinn til þess að
taka að sér leiðtogahlutverk
þjóðar sinnar. — Fréttin kom
eins og þruma úr heiðskiru lofti.
Viðbrögð manna við þessum
tiðindum þykja leggja áherslu
á, hvaöa vandamál Yitzhak
Rabin forsætisráðherra hefur
viðað glima. Þaðeru ekki nema
tvö ár, siöan israelsmenn bundu
töluverðar vonir við Rabin, sem
þá var nýtt andlit á stjórnmála-
sviðinu. Hann átti að leiða
gyðingaþjóðina útúr myrkrinu,
sem fylgdi á eftir Yom Kipp-
ur-striðinu 1973. Nú er honum
legið á hálsi, fyrir að vera of
veiklunda til að glima við óró-
ann meðal ibúa á vesturbakka
Jórdan eða Palestinuvandamál-
ið.
Eftir þvi sem það hefur virst
sannast betur og betur, að Rab-
in er ekki fær um að leysa vand-
ann, hafa aörir stjórnmála-
frömuðir Israels stillt sér i
sviðsljósið sem hugsanlegir eft-
irmenn hans. Meöal þeirra eru
Abba Eban og Moshe Dayan. —
En gegn þeim er þó of mikil
andstaða til þess að þeir þyki
heppilegir leiötogar eða sam-
einingartákn.
Yadin hefur þar einn höfuð-
kost fram yfir þá. Hann hefur
veriö of fjarri stjórnmálum svo
lengi, að hann á sér enga svarna
óvildarmenn. Um leið er hann
„tandurhreinn", eins og einn
dálkahöfundur blaðanna í Haifa
skrifaöi og hafði þá f huga, að
yfir ferli Yadins hvildi enginn
skuggi, eins og t,d, Moshe Day-
an, sem glataði miklu af vin-
sældum sinum, þegar ísraels-
her beið hvað verst afhroð i
byrjun Yom Kippur striðsins i
varnarmálaráðherratið hans.
Yigal Yadin virðist hafa tekið
sér De Gaulle hershöfðingja til
fyrirmyndar, þegar hann nú
býður sig fram til að leiða Israel
út úr örðugleikum. Hann gefur
þvi aðeins kostá sér, að gengið
veröi að skilmálum hans.
Hann sagði fréttamanni
öryggislandamæra Israels, og
styður landnám þar. Hann segir
að Palestinuarábar hafi rétt til
að stofna eigið riki, en hinsveg-
ar sé ekkert rúm fyrir þriðja
rikið milli Israels og Jórdaniu.
Hann segist reiðubúinn að
taka upp viðræður við Yasser
Arafat, leiðtoga þjóðfrelsis-
hreyfingar Palestinuaraba, ef
Arafat situr við stjórntaumana i
Amman. Sem þýðir nánast, að

bandariska f rétta ritsins
Newsweeká dögunum, að hann
ætlaði næstu vikurnar að ræða
við innfædda gyöinga, og skýra
fyrir þeim, hvernig hann
hygðist stýra landinu, ef
hann yrði forsætisráðherra.
,,Um leiö vil ég kynna mér,
hverjar fórnir fólkið vill færa^,
sagði Yadin. ,,Ef það segir
nei, þá mun ég ekki blanda mér
i stjórnmál á ný. En telji ég vera
grundvöll meðal þess fyrir
hugmyndir minar, þá skal ég
leggja mig af einlægni fram við
að hrinda þeim af stað.”
Þegar að Yadin er gengið
kemur iljós, aöhugmyndir hans
eru ekki ýkja frábrugðnar
stefnu núverandistjórnar. Hann
setur sig upp á móti landnámi
gyðinga á vesturbakkanum, en
segir um leið, að áin Jórdan
verði aö gegna hlutverki

Yigal Yadin, fornleifafræöingur, grúskandi f fornum handritum,
sem fundust i eyðimörk Dauðahafsins. — Hann var hetja gyðinga i
sjálfstæðisstriðinu 1948.
Arafat verði að bylta Hussein
Jórdaniukonungi fyrst úr stóli.
Hann hljómar óneitanlega
nokkuð loðinmæltur, en virðist
fá samt nokkurn hljómgrunn
fyrir þessar loðnu skoðanir.
Hann vill breyta kjördæma-
skipan lsraels, og endurskoða
skattalögin. Ennfremur vill
hann bæta kjör gyðinga, sem
koma frá austurlöndum og
setjast aö í ísrael, en þeir hafa
til þessa ekki setið við sama
borð og innflytjendur frá vest-
urálfum.
Skoðanakönnun i siðustu viku
leiddi i ljós, aö þriðjungur
þeirra israelsmanna, sem
spurðir voru, vildu fá Yadin
fyrir forsætisráöherra. Menn
skulu þvi vera við þvi búnir, að
nafni hans eigi eftir að skjóta
oftar upp i fréttum um Israel i
náinni framtið.