Vísir - 25.11.1976, Qupperneq 4

Fimmtudagur 25. nóvember 1976 VISIR
Um s jón
Guömundi
Þremur hundruð fetum undir
ólgandi yfirborði Adríahafsins, 3
1/2 mílu austur undan strönd
Italíu, liggur flakið af júgóslav-
neska flutningaskipinu, Cavtat,
hálfgrafið í botnleðjuna.
Dreifðar yfir hafsbotninn í kring
liggur helmingurinn af 496
tunnum, sem vor þilfarsfarmur
Cavat, þegar það lenti í árekstri
f yrir tveim árum og sökk. Neðan
þilfars og á kaf i í leðjunni eru 404
tunnur til viðbótar.
V iglingum skipa um þröngt Otranto-
sundiö stafar engin hætta af legu skips-
flaksins þarna, en þaö skýtur samt ibúum
Otranto, Bari, Brindi^i og öörum sjávar-
þorpum á þessum slóðum skelk i bringu. 1
tunnunum eru 300 smálestir af blý-tetra-
ethyl og bl>‘-tetramethyl. Þessi efnasam-
bönd, sem oliuiðnaður notar til blöndunar
saman við bensin, eru banvæn sérhverju,
sem dregur llfsanda, þegar efnið kemur
fyrir svona óblandað og óútþynnt.
I^érfræðingar telja, að sjávarseltan og
ör ryðmyndunin muni á skömmum tima
vinna á tunnunum og innihald þeirra
smám saman siast úr þeim út I sundið.
Eiturefnin gætu þá fljótlega mengað allt
lif neðansjávar, ekki aðeins i Otranto-
sundi heldur i öllu Adriahafinu, og hver
sá, sem leggöi sér fisk úr þvi til munns,
gæti fengið eitrun. Sumir visindamenn
E
ITALY
i ftir þvi sem Octel-útgerðin fullyrðir,
eru stáltunnurnar málaðar zinkmálningu,
sem ætti að verja þær ryði næstu tiu árin.
Og jafnvel þótt leki kæmi að einhverjum
tunnunum, ættu eiturefnin að leysast
fljótt upp. ,,bað er með ólikindum, að
nokkurt vatnsmagn verði nægilega lengi i
snertingu við eitrið til að mettast af þvi,”
segir i yfirlýsingum Octel. „Fiskur, sem
syndir frjáls ferða sinna, mundi yfirgefa
staðinn fljótt.
■ firvöld vitna einnig i visindalegar
athuganir til stuðnings fullyrðingum
sinum um að engin hætta sé á ferðum.
Hafliffræðingar og kafarar, sem gerðu
bráðabirgðakönnun á flakinu i siðasta
mánuði, fundu engin merki mengunar i
námunda við flakið. Letizia Ferrero, lif-
fræðingur, sem vann við þær athuganir,
segir, að það sé raunar ekki að vænta leka
úr tunnunum næstu tiu árin — svo fremi
sem engin þeirra hafi laskast i skipa-
árekstrinum, eða þegar þær komu niður á
botn.
■ að hefur reynst óframkvæmanlegt aö
skoða hverja tunnu. Þótt menn hefðu
viljað leggja i það gifurlega mikla verk,
hafa veðurskilyrði og hafstraumar
hindrað til þessa neðansjávarsstarf á
þessum slóðum. Umhverfisverndar-
sinnum býöur þó i grun, að einhverjar
tunnur hafi hlotið beyglur eða aðrar
ákomur, sem gert getur þær viðkvæmari
fyrir ryðmyndun i söltum sjónum. Sér-
fræðingar eru lika margir hverjir afar
ALBANIA
Ib Ohlsson
Uppdráttur af legu skipsins með eiturtunnufarminn 3 1/2 mflu austur undan strönd
ttaliu. — Litla kortiöihorninu sýnir nánar hvar I Adriahafinu (depillinn).
eru þeirrar skoðunar, að Cavatóhappið
geti sem hægast leitt til sama harmleiks
og varö i Minamata i Japan I kringum
1955, þegar 1.000 manns dóu eða hlutu ör-
örkuml af þvi að éta fisk, sem mengaður
var kvikasilfri af úrgangsefnum efna-
verksmiðju þar.
u
'm 1.500 umhverfisverndarsinnar
efndu til mótmælaaðgerða i Otranto i
siðasta mánuði til stuönings kröfum um
um tafarlausar aðgerðir til þess að bægja
þessari vá frá dyrum. Áhyggjur þeirra
hafa þó ekki fengiö hljómgrunn hjá
itölskum embættismönnum. Skömmu
eftir að skipiö sökk (i júli 1974) þvoði
rikisstjórnin hendur sinar af allri ábyrgð
á flakinu, þar sem skipsskrokkurinn —
eins og sagt var — lægi á aljóðlegum
siglingaleiðum. Fyrir ári breytti þó
Siglingamálastofnun ítaliu þessari
afstöðu sinni. En i kór við hið júgóslav-
neska útgerðarfélag Cavtat heldur send-
andi þessa óhugnanlega farms, hinn
breski framleiöandi eiturefnanna, þvi
fram, að engin hætta sé af farminum, þar
sem hann liggur á hafsbotninum.
tortryggnir á fullyröingar um, að eitrið
mundi fljótlega leysast upp og þynnast út,
ef tunnurnar lækju þvi. „Blý-efnasam-
böndin leysast ekki upp i vatni,” segir
Derek Bryce-Smith hjá Readingháskóla i
Bretlandi, sem kvaddur var til ráðuneytis
við þetta mál. „Þau gætu lent i sjávar-
gróðri eða svifum, sem fiskar leggja sér
til munns, og um leið yröu þeir óhæfir til
manneldis. Ef maður tekur inn þessi efni i
einhverjum mæli, geta þau leitt til
ofskynjunar, uppsölu, ofnæmis, minnis-
missis, illþekkjanlegra sjúkdóma og jafn-
vel dauða.”
• •
0 Hum ber saman um að Italiustjórn á
ekki margra úrræða völ, ef hún vill
afstýra hættunni. Tæknifræðingar gætu
reynt að ná tunnunum upp á yfirborðið
með kranaútbúnaöi og kafarahjálp. Eða
þeir gætu reynt að múra flakiö og farminn
niður á hafsbotninum með þvi að dæla yfir
allt saman steinsteypu, hvorutveggja er
framkvæmanlegt tæknilega séð, en það er
ekki hlaupið að þvi og mundi kostnaðar-
frekt.
A meðan stjórnin reynir að ákveða sig,
hvað gera skuli, liggur þarna i Adria-
hafinu hugsanleg tímasprengja, en
klukkan tifar. (Newsweek, 15. nóv)
Fyrsta skref Carters!
Bretar búnir að
fylla ýsukvótann
Breskum fiskimönnum hefur
verið tilkynnt, að þeir verði að
hætta að landa ýsu veiddri úr
Norðursjónum, þvi að þeir eru
að verða búnir að veiða upp i
ýsukvóta sinn fyrir þetta árið.
Ýsuveiðibannið tekur gildi 4. desember
og mun standa fram til áramóta, eftir þvi
sem skoski ráðuneytisstjórinn, Hugh
Brown, segir fulltrúum fiskiðnaðarins i
gær.
Eftir áramót megá fiskiskip breta ekki
landa meiriýsu en sem nemur 10% af heild-
arafla úr hverri sjóferð.
Bretar hafa veittyfir90 þúsund smálestir
af ýsu, þegar hér er komið árinu, en veiddu
alls 76 þúsund smálestir i fyrra. En að sam-
komulagi Norðaustur-Atlantshafsfiskveiði-
nefndarinnar mega þeir veiða 95.400
smálestir.
Vilja sleppa Hess
og gleyma Hitler
Aðeins þrir af hverjum
hundrað vestur-þjóðverjum eru
þeirrar skoðunar, að landar
þeirra eigi enn að bera ábyrgð
á striðsglæpum nasista, eftir'
þvi sem niðurstöður skoð-
anakönnunar gefa til kynna.
93% þeirra, sem timaritið
Quick leitaði álits hjá, töldu, að
þriðja riki Hitlers ætti að vera
grafið og gleymt.
Timaritið efndi til skoðanakönnunarinn-
ar eftirmótmælin, sem urðu i Róm, eftir að
Herbert Kappler, yfirmaður SS-sveitanna i
Róm, á striðsárunum var látinn laus úr
fangelsi. Kappler, nú orðinn 69 ára, var
dæmdur i ævilangt fangelsi fyrir að hafa
látið taka af lifi 335 i'talska borgara, i
refsingarskyni.
Quick skrifar, að 83%, sem tóku þátt i
skoðanakönnuninni, vilji að Rudolf Hess,
fyrrum staðgengli Hitlers, verði sleppt úr
Spandau-fangelsinu i Berlin. Hess var
dæmdur .1 ævilangt fangelsi i Nurnberg-
réttarhöldunum, og hefur siðustu 10 ár
verið eini striðsglæpamaðurinn, sem setið
hefur eftir i Spandau-fangelsinu.