Vísir - 02.03.1977, Blaðsíða 11

Miövikudagur 2. mars 1977
FYRRI HLUTI
Skúli G. Johnsen borgar-
læknir er yfirmaður
Heilsuverndarstöðvarinn-
ar
nokkrar deildir hafa nú litið sem
ekkert húsnæði. Má þar nefna
áfengisvarnardeild, geð-
verndardeild og atvinnusjúk-
dómadeild. Það er þvi ekkert
svigrúm til að efna til heilsu-
verndarstarfs á fleiri sviðum en
þegar er orðiö. Þaö er þó eitt
brýnasta verkefni heilbrigðis-
þjónustunnar i dag að renna
sterkum stoðum undir stór-
eflingu hvers konar heilsu-
verndar.
Almenn heilsugæsla
Með lögum um heilbrigðis-
þjónustu frá 1973 var ákveðið að
hafin skyldi uppbygging heilsu-
gæslustöðva þar sem almenn
heilsugæsla færi fram, sem felst
i heilsuvernd, almennum
lækningum, rannsóknarþjón-
ustu og sérfræðiþjónustu.
Hafa nú fyrstu skrefin þegar
verið stigin i átt til hinnar nýju
þróunar i Reykavik. Um leið og
efling almennra lækninga,
það er heimilislækninga, á sér
staö innan heilsugæslustöövanna
veröur að stefna markvisst að
þvi að þær gegni veigamiklu
hlutverki i viðtæku heilsu-
verndarstarfi. Fullvist er að
verulega bættum árangri má ná
með þvi að tengja heilsuvernd-
ina hinum almennu lkningum,
þar sem mögulegt er að nota
tækifærið þegar einstaklingur
leitar vegna veikinda til
stöðvanna að veita honum
fræðslu og ráðleggingar um
lifnaðarhætti mataræði, likams-
hreyfingu og fleira, auk þess
sem jafnframt væri hægt að
koma viö skipulagðri sjúk-
dómaleit. Stefnt er það þvi að á
þessum grundvelli verði heilsu-
gæslustöðvar i Reykjavik starf-
ræktar.
Móðurskip starfsins
Uppbygging heilsugæslu-
stöövakerfisins i Reykjavik
mun taka einn til tvo áratugi og
Heilsuverndarstöðin mun um
ókomna framtið verða móður-
skip heilsuverndarstarfs og
heilsugæslu hér i borginni.
Þaðan verður að koma leiðar-
ljós til stöðvanna um nýjungar á
sviöi heilsuverndar. í Heilsu-
verndarstöðinni verður að þróa
nýjaraðferðir, sem henta við is-
lenskar aðstæður, i sambandi
viö skipulagningu og rekstur
sliks starfs. Umsjón heilsu-
verndarstarfs i borginni þarf að
vera i höndum sérmenntaðra
aðila, sem munu vinna að rann-
sóknum og tilraunum svo og
kennslu heilbrigðisstétta.
Heilsugæsla í skólum
A vegum Heilsuverndar-
stöövarinnar er rekin heilsu-
gæsla i skólum. Þar er unniö
margþætt starf, sem beinist að
varðveislu heilbrigðis meðal
nemenda. 1 skólum er fram
haldið ónæmisaðgerðum þeim
sem hefjast á barnadeild
Heilsuverndarstöðvarinnar,
þar er fylgst með vexti, þroska
og þrifum nemenda.
Hjúkrunarkonur starfa i skólun-
um og fylgjast með þeim er eiga
við vandamál að striða. Almenn
læknisskoðun fer fram annað
hvert ár á öllum nemendum og
fylgst er með, að sjúkdómar
sem uppgötvast fái nauðsynlega
meðhöndlun hjá heimilislækni
eða sérfræðingi.
1 allflestum grunnskólum
borgarinnar hefur verið komið
upp fullnægjandi húsnæðisað-
stöðu fyrir heilsugæsluna og
lögöhefur veriö mikil áhersla á,
að fast húsnæði sé fyrir hendi
þegar frá þvi 1. áfangi hverrar
skólabyggingar hefur verið
reistur. Nú er unnið að þvi aö
bæta skipulagöa heilsugæslu i
framhaldsskólum borgarinnar
og sérskólum.
1 barna- og unglingaskólum
borgarinnar voru áriö 1975 tæp-
lega 16 þúsund nemendur og þá
unnu 15 hjúkrunarkonur og 12
læknar við heilsugæslu i skól-
Skólatannlækningar
Skólatannlækningar hófust
hér á landið árið 1922, er Vil-
helm Bernhöft var ráðinn af
bæjarstjórn Reykjavikur til að
vinna að tannlækningum i
barnaskóla Reykjavikur einn
tima á dag alla skóladaga.
Hér er ekki rúm til að rekja
sögu skólatannlækninga i borg-
inni, en þó er óhjákvæmilegt aö
minnast á frú Thyru Loftsson.
Hún var ráðin skólatannlæknir
árið 1927 og gegndi þvi starfi til
ársloka árið 1968. Frú Thyra var
brautryðjandi i skólatann-
lækningum og vann mikið og
gott starf við erfiðar aðstæður.
Arið 1965 var ráðinn skóla-
yfirtannlæknir, Oli Bieltvedt
Antonsso'n. Hann hófst þegar
handa um aö skipuleggja skóla-
tannlækningar borgarinnar
eftir norskri fyrirmynd. Hann
lagði i upphafi áherslu á tann-
verndaraðgerðir og unnu tann-
læknarnir eingöngu að skoöun
og flúormeðferð þar til i febrúar
1967 að skipulegar tannvið-
gerðir hófust.
1 dag eru 34 hálfs dags tann-
læknastöður hjá skólatann-
lækningunum. Af þeim eru 23
stöður skipaðar 20 tannlæknum,
þannig að þrir tannlæknar vinna
fullan vinnudag. Við þetta vinna
einnig 27 aðstoðarstúlkur.
Það er stefnt að þvi, aö skóla-
tannlækningar fari sem mest
fram i skólunum sjálfum, þar
sem það er miklu hagkvæmara
heldur en að senda börnin oft
langan veg til tannlæknis.
—SG
Bygging Heilsuverndarstöðvarinnar i Reykjavík var hafin f Ijótlega eftir að lög um
heilsuverndarstöðvar voru sett 1944.
Ilm ctAn n hií rln,#
Ulll //STOil EITQK O 9 TQ
Sigurlaug Bjarnadóttir
skrifar;
var áöur 45-51%). Þessi viðmiðun
i arösemismatinu á þvi vissulega
rétt á sér, en þarf þó nánari at-
hugunar viö. Hér er það fyrst og
fremst sumarumferðin, sem ræö-
ur, — fólk I sumarleyfum og
skemmtiferöum um landið. Ekki
dettur mér i hug, aö gera litiö úr
gildi sllkra feröa.
„Bútarnir”
hans Indriða
Hinsvegarer ekkert tekið meö I
reikninginn arösemi þeirra vega
(margir þeirra flokkast vafalaust
undir „bútana” hans Indriða)
sem flutt er eftir svo til daglega
allan ársins hring milljónaverö-
mæti, t.d. fiskafuröir milli fiski-
bæjar og útskipunarhafnar. Þvi
siður hégómi eins og daglegur
akstur skólabarna milli heimilis
og skóla að vetrinum til, flutning-
ar bænda á mjólk og öörum bús-
afurðum eða ferðalög lækna og
hjúkrunarfólks á vegum heú-
brigöisþjónustunnar. Hvað ætli
við séum að spekúlera i þvi, hvort
tepptir fjallvegir mánuöum sam-
an á ári hverju eða niðurgrafnir
vegaskorningar á kafi I fyrstu
vetrarsnjóum hamli ferðum
þessa fólks, sem enn þráast við að
hrökklast burt frá sinni heima-
byggð, I þeirri von og trú að bráö-
um hljóti röðin aö koma að þeirra
„bút”. Eða skyldi þaö ekki hafa
fullt eins mikla ástæöu til aö
barma sér yfir þessari löngu og
þreytandi biö” og Indriöi G. Þor-
steinsson rithöfundur — sem telur
sig og sitt dollaragrin eiga heimt-
ingu á 10 milljaröa menningar-
legum vegi milli Lækjartorgs og
Ráðhústorgs — STRAX.
Vegi i stað vegleysa
t bili er mælirinn meira en full-
ur hvaö snertir erlendar lántökur.
A meðan viö erum að ná þolan-
legu jafnvægi i lánapólitik Is-
lenska rikisins verðum viö —•
hvaö sem hver segir — að stilla
opinberum framkvæmdum I hóf.
Mér hefir heyrst á leiöarahöfundi
VIsis að undanförnu, að hann sé
talsmaður þeirrar stefnu. Þar er-
um viö alveg sammála. Ég er
honum jafn innilega sammála um
það, að óhjákvæmilegt er, að
mörkuð veröi ákveðin stefna um
„stóráfanga” — ekki aðeins I
lagningu bundins slitlags á þá
vegi, sem mesta hafa sumarum-
ferðina og skástir eru 1 dag heldur
jafnframt til að byggja vegi þar
sem nú eru vegleysur i byggöum
landsins.Ef við ætlum ekki enda-
laust að hjakka I sama farinu I
vegagerö okkar, verður ekki hjá
komist ab auka verulega tekjur
vegasjóös m.a. með þvi að láta
hann njóta eðlilegs hlutfalls af
tekjum af umferðinni, sem fariö
hefir sflækkandi á undanförnum
árumog — i annan stað — að leita
eftir stórum, hagkvæmum lánum
erlendis, strax, þegar staða i
okkar lánamálum hefir batnað
svo mikiö, að viö getum leyft okk-
ur slikt.
Frumskilyrði fyrir
byggðajafnvægi
Það þarf ekkert að fjölyrða um
það, að bættar samgöngur um
landið allter eitt af frumskilyrð-
um fyrir byggöajafnvægi I land-
inu. Þeir menn, sem sjá ekki út
fyrir hringveginn i þeim efnum og
tala af litilsviröingu um „smærri
sjónarmið” og „smá skammta-
pólitik” einstakra alþingismanna
gera sig seka um þröngsýni og I
senn um hróplega vanþekkingu
og skilningsleysi á þörfum og
réttmætum kröfum þess fólks úti
á landsbyggðinni — til sjávar og
sveita — sem enn hefir ekki flúiö
frá arðbærum framleiöslustörf-
um I skrifstofufarganið hér I okk-
ar kæru höfuðborg. Þessir sömu
menn ættu aö hafa I sér kjark og
hreinlyndi til aö segja beint út það
sem þeir meina, eftir skrifum
þeirra að dæma: að stóru „kjarn-
arnir” I byggö landsins séu það
eina, sem vert sé að púkka upp
á. Hinir „búskmennirnir”, sem
Indriði talar um mættu fara lönd
og leiö.
Með höfðatöluregluna
að leiðarljósi
Þessi stórkjarnapólitik er ef til
vill afsakanleg, — þó heldur litla
viðsýni feli hún I sér — þegar I
hlut eiga barnfæddir borgarbúar,
sem hafá höföatöluregluna ööru
fremur að leiðarjósi og þekkja
harla litið til aðstæðna úti I hinum
dreiföu byggöum landsins. Hitt er
öllu dapurlegra, þegar skagfirð-
ingurinn, Indriði G. Þorsteinsson,
sem hefir skrifað öörum mönnum
betur, af tilfinningu og innsæki,
um land og lif i islenskri sveit
dregur nú dár að lagningu vega —
aö visu af vanefnum gerða — um
byggðir landsins.
En af þvi aö rithöfundurinn, af
stásslegu hugmyndaflugi, likir á-
kvörðunum I Islenskum vegamál-
um viö „smurbrauöslista”, sem
alþingismenn hramsi af eftir
mætti til kjördæma.sinna, þá vil
ég segja honum, ár ég fyrir mitt
leyti myndi harðáhægð meö vel
úti látiö rúgbrauð og kæfu, a.m.k.
i bili á meöan við biðum eftir
smurbrauðinu eins og þab gerist
finast á vertshúsum höfuðstaðar-
ins.
— Þeir menn, sem sjá
ekki út fyrir hringveginn
i þeim efnum og tala af
lítilsviröingu um „smærri
sjónarmið" og
„smáskammtapólitík"
einstakra alþingismanna
gera sig seka um þröng-
sýni og í senn hróplega
vanþekkingu og
skilningsleysi á þörfum
og réttmætum kröfum
þess fólks úti á lands-
byggðinni, sem enn hefur
ekki flúið frá aðbærum
framleiðslustörfum.