Vísir - 24.04.1977, Qupperneq 2

Sunnudagur 24. aprfl 1977 VISIR
Hvert islenskt mannsbarn þekkir Halldór Laxness. Fyrir nokkr-
um árum átti blað skyndiviðtöl við nokkra gagnfræðaskólanemend-
ur og spuröi þá út úr: Hver er menntamálaráöherra, hvað heitir
nóbeisskáldið o.s.frv. Menntamálaráðherra var ýmist Gylfi Torfi
Ólafsson, „einhver Magnús” eða annað út i hött. Enginn flaskaði á
Halldóri Laxness. Hver er hann þá? Þegar stórt er spurt er lltið um
svör, sagði Primus. Alfræðiorðabókin gæti sagt: Hann er fæddur
fyrir þetta mörgum árum, flutti barnungur úr bænum til að alast
upp i sveit. Varð rithöfundur um og eftir gagnlitið menntaskóla-
nám. Bjó víða um lönd og hafði þar starfsfrið og ró, en á meðan
umdeildur og oftast illa þokkaöur af mörgum samlanda sinna og
lesara austan hafs og vestan. Boðaði kenningar betur en aðrir og
hefur sennilega lagt trúnaö á sumar þeirra um skeið. Honum féllu
siðar til mestu verðlaun, sem ganga til rithöfunda og mörg önnur
smærri. Hefur skrifað meira og betur en flestir aðrir islendingar.
Þess vegna er hann nú vel efnum búinn eftir isienskri mælistiku,
heimsmaður i fásinni á norðurhjara. Eins og margir, sem vaxa öðr-
um yfir höfuð, verður hann nú að sæta þvi á efri árum að vera
sumpart i sameign þjóðar sinnar. Þetta veit alfræðibókin og hún
getur bætt við öllum titlum bóka hans sem gengiö hafa á útlent
prent i ótai löndum.
En hvaö er hann nú I hugum
islendinga? Hann hefur skrifað
um flest málefni, sem til hafa
fallið. Boðað trú eftir þvi hvar
hann var staddur i kenningunni.
Ef öllum þeim boðskap yrði nú
att fram I sömu mund skylli
sennilega á heiftúðleg trúar-
bragðastyrjöld og hjaðningavíg
og boðberinn gæti horft á hildar-
leikinn úr fjarlægö og haft
gaman af. Þar myndi margt
steinbarnið falla f valinn, þvi aö
alla starfsævina hefur hann
verið allt annar I dag en i gær.
Nú er svo komið að sköpum
getur skipt, hvort mannfagnaö-
ur er merkur eða ómerkur,
hvort Halldór Laxness er þar
viðstaddur eöa ekki. Er hann
skrifar grein, oftast i
Morgunblaðið siðustu árin, þá
er hún sett upp á tilkomumikinn
hátt, i afbrigðilegri dálkastærð
og sparile.tri, undir feitum
fyrirsögnum meö viðamiklu
tómarúmi I kringum textann.
lega, að allt hans lif er stór-
brotið ferðalag með stuttum
viðkomum i eigin landi. Að utan
skrifaöi hann bækur handa ís-
landi, ellegar greinar og rit-
geröir, þrumandi skáldlegar,
sannfærandi og sefjandi Angr-
aði hann þjóðina oft og gjarnan
er hann vildi þrengja upp á hana
nýjum "tiðaranda. Hann sást
ekki fyrir. Hagræddi jafnvel
röksemdafærslunni ef það fór
betur i textanum, þvi að trúboð-
inn varð ætið að ganga feti
eftir rithöfundinum eins og Filip
á eftir Elisabetu. Sannleikur
„Því hafa margir gert
hróp frá hægri og
vinstri og úr öllum
áttum, að maðurinn
sé ómerkilegur svika-
hrappur við allan góð-
an málstað...”
Hver er
hann þá?
„Nú er i tisku að
reyna að gera úr hon-
um furðufugl eða
jafnvel skringi-
karl....”_________________
Nú er i tisku að reyná að gera
úr honum furðufugl eöa jafnvel
skringikarl. Sérhver eftirherma
byrjar sinn feril á að apa eftir
þvl sem hún heldur vera Halldór
Laxness, og leggja honum ein-
hverja furðu I munn. Allt er
þetta alkunna og enn má
spyrja: Hver er Halldór Lax-
ness?
Þeir, sem ekki vissu, sáu I
allgóðum sjónvarpsþáttum ný-
hans hefur ýmist staðist allvel
eða gengiö sér fljótt til húðar.
En þaö geröi Halldór Laxness
ekki. Hann var ætiö búinn aö
koma sér upp nýjum sannleik,
oftast trúveröugri hinum
gamla. Þvi hafa margir gert
hróp frá hægri og vinstri og úr
öllum áttum, aö maðurinn sé
ómerkilegur svikahrappur við
allan góðan málstað. Stundum
sýna þeir fram á, að hann vissi
betur, er hann studdi við bakið á
þeim kenningum, sem voru
hanssannleikur þá stundina. Þá
kalla þeir hann málaliða lyginn-
ar.
Þegar Halldór kemur I sjón-
varp til hátiðabrigða þá er hon-
um stundum brugðið um svikula
...að allt
hans lif er
stórbrotið
ferðaiag
með stutt-
um viö-
kornum i
eigin
landi...”
VÍSIR
Ctgefandl: Hey kjaprent hf
FramkvKmdastJórl: Davfð Cuómunditon
Rttitjórar: Þoratelnn Pálaton ábm.
ólafur Ragnartson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjórl erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Um-
sjón meö helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaðamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guftfinnsson,
Ellas Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjón Arngrlmsson, Kjartan L. Pálsson, óli
Tynes. Sigurveig Jónsdóttir, Ssmundur Guftvinsson. tþróttlr: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson.
Akureyrarrltstjórn: Anders Hansen. Ctlititeiknun: Jón óskar Hafsteinsson og Magnús ólafsson.
Ljósmyndir: Jens Aiexandersson, Loftur Asgeirsson.
Sölustjóri: Páll Stefánsson. Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurftsson. Dreifingarstjóri: Sigurftur
R Pétursson.
Auglýsingar: Slftumúla 8. Slmar 11660, 86011.
Afgreiftsla: Hverfisgata 44. Slmi 86611.
Kitstjórn: Sfftumúla 14. Sfmi 86611, 7 Ifnur.
Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innanlands.
Verft I lausasölu kr. 60 eintakift.
Prentun: Blaftaprent hf.
UM BLAÐIÐ
1 tiiefni af 75 ára afmæli Halldórs Laxness, 23. aprfl er Helgarblaðið
að þessu sinni helgað honum. i greinum og viötöium, máli og mynd-
um, er frá ólikum sjónarhornum fjallað um skáldið og verk hans.
Helgarblaö Visir árnar Halldóri allra heilla og þakkar um leiö
hjálpsemi við gerð blaðsins. Forsiðumyndina tók Loftur Asgeirs-
son, ljósmyndari Visis, af Halidóri Laxness við skrifpúltið I Gljúfra-
steini, þar sem mörg snilldarverkin hafa orðið til, áður en skáldið
skaust til útlanda i tæka tið fyrir afmælið. —AÞ.