Vísir - 30.07.1977, Blaðsíða 10

10
VÍSIR
C'lf'rfandi: Hoykjaprent hf
Frainkvæmdastjóri: Davíft (iuftinundsson
Hilstjórar: l»orst«‘inn l’álsson áhin.
olafui Haf'narsson.
Hitstjórnarfulltrúi: Bragi (íuftmundsson. Króttastjóri «‘rl<*ndra frrtta: Guftmundur G. Pdlursson. •*
I msjón meft llelgarhlafti: Arni Pórarinsson. Blaftamenn: Anders Hansen, Anna Heiftur Oddsdóttir,
Kdda Andrésdottir, Kinar K Guftfinnsson, Elías Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjóri
Arngrimsson. Hallgrimur H. Holgason. Kjartan L. Pálsson, Oli Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Sveinn
(íuftjónsson. Sæmundur Guftvinsson. Iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjdnsson. ttlitsteiknun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnús Olaísson. I.jósmyndir: Piinar Gunnar Einarsson, Jens Alexandersson,
I.ol tur Asgeirsson.
Sölustjóri: Páll Stefánsson Auglýsingastjóri: Porsteinn Fr Sigurftsson
Dreifingarstjóri: Sigurftur U Petursson
Xuglýsingar: Siftumúla K. Símar K22(lo. Hlitill. Askriftargjald ki. lilOO á mánufti innanlands.
Afgreiftsla : Stakkholti 2-1 sími Hlilill \ erft i Liusasölu kr. 70 eintakift.
Hilstjóni : Siftumula II. Simi Hlilill, 7 Ifmir. Preiituu: Blaftaprent lif.
Vísitöludansinn
Stjórnvöld eru nú tekin að stíga dansinn í kringum
vísitöluna einu sinni enn. I samningunum fyrr í sumar
knúði verkalýðsforystan fram virkara visitölukerfi
en við höfum áður þekkt. Gegnir það nokkurri furðu,
hversu forystumenn verkalýðsfélaganna eru áhuga-
samir um að viðhalda sjálfvirku vixlhækkunarkerfi
kaupgjalds og verðlags.
Visitölukerfið er ekki í sjálfu sér frumorsök verð-
bólgunnar. En þetta kerfi viðheldur meinsemdinni og
magnar hana á margan hátt. Verðbólgan bitnar með
mestum þunga á þeim, sem við kröppust kjör búa í
þjóðfélaginu. Áhugi verkalýðsforystunnar á að við-
halda verðbólgunni er því torskilinn.
Sú var tíð, að þeir sem ábyrgð báru í stjórnmálum
hverju sinni, reyndu að brjóta þetta kerfi niður eða
takmarka það eftir föngum. Stjórnarandstaða á
hverjum tima hefur á hinn bóginn aldrei haft neitt á
móti sjálfvirkum vixlhækkunum kaupgjalds og verð-
lags, því að þær koma ríkisstjórninni illa.
I tíð vinstri stjórnarinnar kom fram mjög hörð and-
staða af hálfu stjórnarflokkanna gegn vísitölukerf-
inu. Ráðherrar Framsóknarflokksins og Alþýðu-
bandalagsins gáfu m.a. út bráðabirgðalög og bönnuðu
með öllu vísitöluuppbætur á laun. Þetta var gert til
þess að hamla gegn verðbólgu.
Þjóðviljinn rökstuddi vísitölubannið í forystugrein
og sagöi réttilega:„Það þekkist hvergi nema á islandi
að launafólk fái allar almennar verðhækkanir bættar
á þriggja mánaða fresti með visitölugreiðslum á
kaup, og t.d. í Svíþjóð hefur verkafólkið enga slíka
tryggingu gegn verðhækkunum. En auðvitað liggur
það svo í augum uppi að þessi réttur, sem verkafólk og
bændur njóta á tslandi en ekki annars staðar, á sinn
þátt í því, að verðbólga hefur löngum verið meiri á
islandi síðustu áratugi en í flestum nálægum lönd-
um."
Lúðvík Jósepsson var enn þessarar skoðunar fyrstu
dagana eftir að hann komst á ný í stjórnarandstöðu.
Þá sagði hann á Alþingi:
„Það þarf að koma í veg fyrir það, að kaupið, eftir
einhverjum visitölureglum eins og þeim, sem við höf-
um búið við, æði upp á eftir verðlagi, því að það kippir
vitanlega fótunum undan eðlilegum rekstri eins og nú
er ástatt."
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn hafði verið í forystu-
hlutverki í núverandi ríkisstjórn í eitt ár samþykkti
landsfundur flokksins ábyrga ályktun um visitölu-
málið i fyrri anda Lúðvíks. Þar sagði: „Enginn raun-
hæfur árangur næst ,nema fram fari víðtæk endur-
skoðun á vísitölubindingu launa, sem í núverandi
mynd sinni torveldar beinlinis að unnt sé að halda
fullri atvinnu og réttlátri tekjuskiptingu."
Þannig hafa stjórnarf lokkar bæði i vinstri stjórnum
og borgaralegum stjórnum tekiðábyrga afstöðu gegn
þessu sjálfvirka víxlhækkunarkerfi. Nú bregður hins
vegar svo við, að enginn setur sig upp á móti verð-
bólgukerfinu. Annar stjórnarflokkurinn hreykir sér
meira aðsegja af því, að formaður hans hafi átt allan
heiður af þvi að verðbólgusamningar þessir voru
gerðir.
Stjórnvöld verða að dansa í kringum þetta sjálf-
virka kerf i. Allar aðgerðir miðast við að sem minnst-
ar hækkanir komi inn í næsta vísitöluútreikning. Til
þess eru notaðar niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum
með yfirvofandi halla á ríkissjóði, hallarekstur á
opinberum fyrirtækjum og lántökur. Allt eru þetta
gerviaðgerðir, sem leiða til aukinnar verðbólgu, þegar
til lengdar lætur.
Þjóðviljinn hefur réttilega bent á, að þetta visitölu-
kerf i á sinn þátt í þvi, að verðbólgan er meiri hér en í
nokkru öðru Evrópulandi. Og sannleikurinn er sá, að
engir skaðast jafn mikið á þessu kerfi eins og lág-
launamenn og lífeyrisþegar.
Nýlega var frá þvi skýrt, (þaö
mun raunar hafa veriö lengi
kunnugt) aö þaö, sem kalla mætti
námsleiöi væri rikjandi og vax-
andi fyrirbæri meöal skólafólks.
Þettaerekki sérstættfyrir okk-
ar skólaæsku. Evrópskur
menntamaöur, nýkominn frá
Bandarikjunum, var fyrir nokkr-
um árum aö þvi spuröur, hvaö
honum fyndist ööru fremur
einkenna háskólaborgara þar
vestra: Og hann gaf hiklaust
þetta svar
„Þaö er tómiö, tilgangsleysiö,
sem skfn út úr öllum þeirra verk-
um og viöhorfum” — Þaö er
m.ö.o. ameriskur „námsleiöi”.
1 þessu voldugasta og auöug-
asta riki veraldar, sem gerir bet-
ur viö sina ungu og upprennandi
menntamenn og veitir þeim full-
komnari skilyröi til aö búa sig
undir lifiö, heldur en dæmi eru til
— þar er ekki aö finna neina fyll-
ing lifsgleöinnar. — Þvert ámóti:
tóm og tilgangsleysi — skort á
marksækni, skort á þeirri sann-
færingu, aö þau væru aö búa sig
undir göfugt hlutverk i þágu þjóö-
arog fööurlands. I fáum oröum
sagt skortir þetta fólk heilbrigöa
lifsksoöun, sem gefur þvi innihald
dagsins og takmark lifsins. Þess-
vegna er þaö kærulaust i vel-
feröarþjóöfélaginu, lifsleitt i
nægtum þess, óánægtmeö visind-
anna „vonarsnauöu visku”. Lát-
um svo útrætt um þetta i bili, en
tökum til samanburöar annaö
dæmi frá öörum tima úr öörum
staö.
Ég var, ekki alls fyrir löngu, aö
lesa viötal viö aldraöan em-
bættismann. Ungur missti hann
báöa foreldra sina.
Umkomulitill braust hann samt
áfram til mennta, lauk embættis-
prófiog var langa ævi vel metinn
og traustur starfsmaöur sins hér-
aös. — Þegar hann i elli litur yfir
ævi sina, segist hann vera fullur
þakklætis — þrátt fyrir skort for-
eldra-umsjár, og erfiöleika og
fátækt, segir hann, aö lifiö hafi
veitt sér mikla hamingju. — Þar
erekki talaö um neitt tóm, ekkert
tilgangsleysi, engan lifsleiöa.
Ekkert slikt hefur fengiö aö kom-
ast aö. Þaö hefur allt oröiö aö
vikja fyrir vanda baráttunnar,
áhuga á viöfangsefnum, gleöi yfir
unnum sigrum, sókn á brattann
undir gunnfána lifsins.
Þegar viö viröum fyrir okkur
þessar tvær geróliku myndir —
annarsvegar skólaæskuna i auöi
og allsnægtum i nútima þjóö-
félagi — hinsvegar munaöarlaus-
an sveitadreng, sem brýst áfram
meö tvær hendur tómar, engan á
að treysta nema sjálfan sig — þá
finnum viö þar fátt sameiginlegt.
Lít
úr
ógöng-
unum
|Umsjón™SéraGísli|
^ Brynjólfsson. J
v y ^
— Þessar tvær myndir eru eins
óh'kar og hugsast getur. — Er hér
um aö ræöa nokkurn skyldleika
eöa sættanleg sjónarmiö? — Eng-
inn vill fylla tóm hugans meö
áhyggjum fyrir brýnustu lífs-
nauösynjum eöa metta tilgangs-
hungriö meö tvisýnni baráttu
fyrir daglegu brauöi.
Nútiminn meö allri sinni tækni
og öllum sinum tækifærum, hann
beinir hugum okkar allra i gagn-
stæöa átt. Hann á þaö takmark aö
létta sifellt lifsbaráttuna, gera lif-
ið auöveldara — öruggara, lífs-
brautina beinni og umhverfið rik-
ara af hverskyns þægindum.
Allir, sem vilja ná eyrum fólks-
ins, lofa þvi meiru af þessa heims
gæöunv, með minna erfiði og
engri areynzlu, enda þótt niður-
staðan verði ávallt sú að móti
koma hærri kröfur um fleiri tóm-
stundir, enn aukin lífsþægindi,
enn minni fyrirhöfn fyrir daglegu
brauöi.
Ef aö þessu heldur þannig
áfram viröist viöhorf okkar og
kröfur til lifsins og lffsgæöanna
hér á jöröu vera að komast i
nokkurskonar sjálfheldu. Og viö
eygjum enga lausn aö heimsins
hyggju. En enda þótt svona óvæn-
lega virðist horfa — þá þarf þetta
ekki að koma okkur neitt á óvart.
— Þetta hafa kristnir menn alltaf
átt aö vita. — Höfundur og full-
komnari trúar vorrar, hann hefur
sagt þetta fyrir, lagt þetta glöggt
fram f fagnaðarerindi sínu. A
gleggstan og skýrastan hátt kem-
ur þetta sjónarmið hans og mat
hans á jaröneskum gæðum fram i
þessari kunnu setningu:
Ekkiveröur lif mannsins tryggt
meö eigum hans — þvi aö lffiö er
meira en fæöan og Ukaminn meiri
en klæönaöurinn
Og þegar nánar er skoðað sjá-
um við þaö lika vel, aö gegnum
alla kenningu Jesú Krists gengur
þaö eins og rauöur þráður, að
andleg heill, farsæld og sannur
sálarfriður þaö fæst þvi aðeins aö
maður meti andleg verömæti
meira heldur en auðsöflun og
eftirsókn eftir ytri þægfndum.
En hvernig má slikt veröa? Er
þetta ástand, þessi ærslafulli
hrunadans heimshyggjunnar og
lifsþægindakapphlaupsins — er
þetta ekki eins og óstöðvandi
skriöa sem berst óöfluga niöur
brattann og þrifur oss meö sér.
Nýlega las ég ræöu eftirþýskan
guöfræðing — einn merkasta
kennimann, sem nú er uppi þar i
landi. Hann komst þar m.a. svo
að orði:
Siglir ekki Evrópa — já allur
hinn kristni heimur — burt frá
uppruna sinum — burt frá upp-
sprettu ailrar blessunar.
Þetta eru næsta alvörurik orö.
Og vissulega vitum viö ekki hvort
og aö hve miklu leyti þau munu
rætast og hvaöa afleiöingar þaö
muni hafa á okkar timum.
En eitt er vist!
Ot úr öllum ógöngum og villu-
stigum heimshyggjunnar er
a.m.k. ein leið fær. Það er leiö
Kristindómsins. Leiö hófsemi,
sjálfsafneitunar og kærleika.
Hana hljótum viö aö veröa aö
ganga i trúnni á algóöan fööur
mannanna, sem sendi þeim sinn
eingetna son, til þess aö vera
mönnum eilifur frelsari frá voða
og villu, frá synd og dauða, Þessi
trú setur alla sina von til þess
hjálpræöis, sem birtist i drottni
vorum og frelsara fyrir hvern öllu
mannkyni er ætlað hólpnu aö
veröa.
Megi sú trú lyfta vonum okkar
til þeirrar hæöar aö geta litiö á
þessa tilveru, þrátt fyrir allt og
allt, ekki sem villuleiö myrkurs
og mannvonzku heldur sigur-
braut manneskjunnar, þjóöleiö-
ina til hamingju og heilla.
Um hásumartimann leggur margur leiö slna burt úr borginni — Sumir i fjarlæg lönd og áifur aörir i
hringferö um landiö — enn aörir láta sér nægja næsta nágrenniö, upp I Heiömörk eöa út I Viöey. Þessi
mynd er af Viöeyjarkirkju og minnir okkur á aö fleiri mannvirki eru á þessari sögufrægu eyju heidur en
Viöeyjarstofa. Mynd: Jóhanna Björnsdóttitr.