Vísir - 17.09.1977, Qupperneq 7

VISIR Laugardagur 17. september 1977
7
L^H»1
r WMm I * J |Jj| /'Miifiy * f||
Mpji
H* *w" jiMgj Hl 4* Í>% Vi j í; •L 'v. y

llií
Þegar kvölda tekur, verða oft miklar breyting-
ar i bandariskum borgum. Fólkið streymir frá
miðborginni til úthverfanna. En þessu er ekki
þannig farið i New York, a.m.k. ekki á Manhatt-
an eyjunni sem segja má að sé bókstaflega þak
in skýjakljúfum.
New York að næturlagi er sem önnur veröld.
Þeir sem hætta sér út þegar dimmt er orðið verða
vitni að iðandi mannlifi, spennu og stundum
háska. Margir borgarbúar vinna á nóttunni við
ýmiss konar þjónustu og aðdrætti fyrir þá sem
vinna á daginn.
Nýlega tók ég mér ferð á hendur um miðborg-
ina og ræddi við fólk, sem vinnur á næturnar.
Eins og flestir New York-búar hef ég tamið mér
sérstaka varkárni, þegar dimmt er. Þegar ég tók
neðanjarðarlestina hafði ég sama hátt á og flestir
borgarbúar, forðaðist hina einangruðu, öftustu
vagna lestarinnar og valdi mér sæti i miðri lest,
þar sem fjölmenni er mest.
í kjallaraskrifstofu hitti ég aö
máli Liliu Coffiel, fimmtuga
konu frá KUbu.Hún erlitil vexti,
minnirhelstá fugl og talar meö
sterkum, spænskum hreim. HUn
segir: ,,Ég hef næstum ein-
göngu unniö á nótttunni sföan ég
kom hingaö til lands áriö 1960.
Aöur en ég fór aö ræsta hérna,
vann ég á veitingastaö, sem er
opinn á nótfju.nni,og ég kunni
vinnunnivel þar. Mér finnst gótt
aö vinna á kvöldin og nóttinni,
þvl aö þá þarf ég ekki aö vakna
snemma og get gert hvaö sem
ég vil á daginn.” Hún brosir,
þegar ég spyr hana hvort ekki sé
litiö um skemmtanir hjá henni.
„Ég fer sjaldan Ut aö skemmta
mér. Stundum kem ég snemma
til vinnu á föstudagskvöldum og
fæ mér glas af vini meö vinkon-
um minum hér, áöur en viö hef j-
um vinnu. Viö syngjum og
spjöllum saman. Ég kenni þeim
spænska söngva og viö skemmt-
um okkur konunglega.” Lenocio
eiginmaöur hennar er nætur-
vörður annars staöar I borginni,
svo aö þeim hentar vel aö vinna
aö ‘næturlagi.
Onnur ræstingakona sem ég
talaði við heitir Juliette Griffith
og er 44 ára. HUn fæddist i Guy-
ana og talar þvi meö breskum
hreim. ,,Ég held ég gæti ekki
farið aö vinna á daginn,” segir
hún. „Mér hefurfundist erfitt aö
vakna snemma á morgnana
siöan ég fluttist til New York. 1
Guyana þótti áliöið aö fara á
fætur kl. 5 á morgnana! En hér
get ég ekki unnið eins vel á dag-
inn eins og á kvöldin. Ég veit
ekki hvaö veldur.”
Meöan ég tala viö þessa konu,
skilst mér aö sumu fdlki er
næturvinnan meiri en bara
vinna. Fólki, sem er tiltölulega
nýkomiö til borgarinnar frá
mikllu smærra samfélagi virö-
istganga betur aöaölaga sig lif-
inu i stórborginni meðan minna
erum aö vera. En sumum geng-
ur þetta illa.
Þarna fyrir utan mæti ég
Zenu Maslan, 23 ára fallegri
ljóshæröri stúlku. Hún er klædd
hinum bláa einkennisbúningi
öryggisvaröa. Þar sem ég hef
aldrei fyrr hitt kvenmann sem
starfar aö öryggisvörslu tek ég
hana tali. Hún segir mér, aö
þrjátiu konur hafi nýlega veriö
ráðnar til gæslustarfa fyrir til-
stilli jafnréttislaganna. Einnig
hún er innflytjandi. HUn kom til
Bandarikjanna frá Bialystok i
Póllandi, ásamt foreldrum sln-
um, þegar hUn var 11 ára göm-
ul.
„Sumar kvennanna höföu
starfaö aö gæslu i kjörbUðum,”
segir hún „en ég haföi enga
reynslu I gæslustörfum. Og mér
finnst þetta skemmtilegt. Ég
stunda háskólanám á daginn —
ég er I viöskiptafræði — og
næturvarsla hentar mér mjög
vel.”
Ég tek eftir þvi, aö meöan á
samtali okkar stendur, fylgist
hún vandlega meö komu nokk-
urra viögeröamanna, sem ætla
aö fara aö vinna I húsinu. Eng-
inn kemst framhjá henni án
þessað sýna skilriki. Og meðan
hún gerir allt i senn, taiar viö
mig, athugar skiírikin og
skyggnistum i anddyri hUssins,
hlustar hUn á labb-rabbtæki,
sem fest er við belti hennar. Svo
segir hUn, að reyndar megi hún
ekki tala við mig meöan hún sé
á vakt. Ég fer. Reynslutlmi
gæslukvennanna er'ekki liðinn,
og ég vil ekki vera talinn and-
stæöingur kvenréttindabarátt-
unnar.
Næst f er ég inn i prentsmiðju-
sal dagblaðsins New York Daily
News, en þaö kemur Ut á
morgnana. Fyrir utan prent-
smiöjuna sem er i næsta ná-
grenni viö bækistöðvar Samein-
uöu þjóöanna, stendur skari af
tómum flutningabilum. Inni
fyrir er hávaöinn I prentvélun-
um ærandi en starfsmennimir
eru háreystinni vanir. Einn
þeirra er Tommy Deegan. Hann
er verkstjóri yfir 10 mönnum,
sem sjá um aö tengja stórar
papplrsrúllurnar sem hver er
meira en tonn aö þyngd, viö
prentvélarnar. Hann vinnur á
kvöldvaktinni i prentsalnum
ásamt 174 mönnum öörum.
Deegan gengur meö mér um
prentsalinn, Utskýrir starfsem-
ina og skiptist á bröndurum viö
félaga sina. „Þegarhlé veröur á
vinnunni, förum við stundum á
barinn hérna á horninu og fáum
okkur tvo bjóra eða svo.”
Deegan hefur unniö viö blaöið i
31 ár, og flestir prentaranna
hafa veriö þarna meira en 20 ár.
Eins og Deegan eru margir
þeirra af irskum ættum og and-
rúmsloftiö á vinnustaö viröist
einkar notalegt, þrátt fyrir
hávaöann I vélunum.
Tommy Deegan er löngu
oröinn vanur kvöldvinnunni.
„Viö byrjum á kvöldvaktinni kl
7” segir hann, „og venjulega
legg ég af staö heiman frá mér
kl. 5.15. Ég sef frá kl. 6 á morgn-
ana til kl. 3. Ég á sjö börn á
aldrinum 7-21 og við borðum
saman kl. hálffimm og er þaö
eini timinn sem viö erum öll
saman nema um helgar, en þá á
égfrí.” Og hvaögerir hann eftir
vinnutima? ,,Viö förum I steypi-
bað, skiptum um föt og förum
heim. Hvað er hægt aö gera
annaö á þessum tima sólar-
hrings?”
Ég tek leigubil i austurhluta
borgarinnar. Okumaöurinn er
námsmaður og vinnur fyrir sér,
meöan flestir eldri atvinnubil-
sljórarnir sofa svefni hinna
réttlátu. Ég stööva bilinn á leið-
inni austureftir og fæ mér ham-
borgara I veitingastaö sem til-
heyrir McDonald-keöjunni.
Ég viröist ekki geta þverfótað
fyrir námsmönnum i kvöld.
Umsjónarmaður veitinga-
staöarins er 18 ára gamall verk-
fræðistúdent, Joe Ochoa, fædd-
ur á Puerto Rico, en hann talar
lýtalausa ensku. „Ég hef reynt
bæði dag- og kvöldvinnu. Þeir
sem vinna á daginn fara bara
heim aö lokinni vinnu. Yfirleitt
er minna aö gera I kvöldvinn-
unni og menn eru ekki eins
þreyttir fyrir bragöið. Eftir
vinnu förum viö oft á einhvern
barinn eöa I billjard. Mér finnt
menn einhvern veginn vin-
gjarnlegri á kvöldin.”
NU er veriö aö hleypa út úr
kvikmyndahúsi i nágreninu og
ég kveö þvi Ochoa og held
áfram ferðinni.
Þótt kvöldin séu einkum timi
skemmtana og upplyftingar,
veikjast menn og slasast á öll-
um timum sólarhringsins.
Margir þurfa aö leita til slysa-
deildar Roosevelt-sjúkrahúss-
ins. John Irving er sjúkrabil-
stjóri og sjúkraliöi. Meöan hann
biöur eftir útkalli rabbar hann
oft viö lögregluþjóninn sem er
alltaf á vakt eöa annan hvorn
læknanna, sem sömuleiðis eru
alltaf til staöar. Nú ekur hann af
staö ásamt öörum sjúkraliða aö
sækja roskinn mann, sem hefur
fengiö aösvif úti I bæ.
Þegar þangaö kemur skoöar
Irving manninn og úrskuröar aö
sennilega hafi hann fengið
hjartaáfall. Þeir koma
sjúklingnum fyrir 1 sjúkrablln-
um, og Irving hefur samband
viö sjúkrahúsiö um talstöö bils-
ins. Hann skýrir frá sjúkdóms-
greiningu sinni og segir hvenær
þeir áætli aö koma aftur. Síðan
brunar hann af staö.
Þegar á spitalann er komið,
taka læknar viö sjúklingnum,
athuga hjartslátt og blóöþrýst-
ing og ákveöa hvaö beri aö gera.
Lögreglan er sá aöili sem
mest kynni hefur af skuggahliö-
um mannlifsins I stórborginni
aö næturlagi. Nótteina fór ég I
kynnisferö á hinar nýju aöal-
bækistöövar lögreglu New
York-borgar. A daginn eryaog
þys viö aöaldyrnar en þegar ég
var þarna var varle nokkur
maöur á ferli. I björtum sal uppi
á áttundu hæö voru 20-30 manns
aö vinnu, bæöi karlar og konur
lögregluþjónar og venjulegir
borgarar.
1 þessum sal er tölva sem
fylgist meö öllum glæpum og
öörum málum, sem koma til
kasta lögreglunnar, og þeir sem
þarna starfa sjá um aö senda
menn og tæki þangaö sem þörf
krefur. Simastúlkur sitja i litl-
um glerklefum og taka á móti
boðum i sima 911 sem er
neyöarsimanúmer en sérstök-
um neyöarsimum hefur veriö
komiö fyrir um þvera og endi-
langa borgina.
Fertugur lögregluforingi,
Raymond Haggerty, sýnir mér,
I hverju starf hans er fólgið.
Hann slær nokkur tákn inn I
tölvu og samstundis koma svör
á sjónvarpsskermi. „Lltum á
þessa linu. Hér hafa ínnbrots-
þjófar veriö króaöir inni i
Brooklyn. Sennilega þurfum viö
að gera eitthvaö. Viö þurfum aö
vita meö vissu, hvort virkilega
sé búiö að króa innbrotsþjófa
inni. Sé svo hvað þarf af tækjum
tilað handsama þá? Þyrlurmeö
ljóskastara? Menn sem geta
talað þá til? Leyniskyttur? Er
hugsanlegt aö þarna veröi skot-
hriö? Viö þurfum aö geta skýrt
lögreglustjóra frá málavöxtum
þegar hann hringir, svo aö hann
geti sagt borgarstjóranum allt
aö létta þegar hann hringir.
Þótt oft sé mikiö um aö vera
viö tölvuna finnst mönnunum
þremur sem við hana vinna
starfiö skemmtilegt og allir
segja þeir, aö eiginkonur þeirra
viljimiklu heldur aö þeir vinni
þar en viö hin hættulegu störf á
götum úti.
Eitt kvöldiö fór ég með ferj-
unni American Legion frá Man-
hattan til Staten Island um átta
kilómetra leiö, og talaöi viö
ferjustjórann, Charles Snyder.
Ferjan fer 14 feröir á dag og
fariö kostar 10 sent, sem er al-
deilis hlálegt á þessum verö-
bólgutimum.
Snyder ferjustjóri býöur mér
upp i brú. Hann hefur unnið i
aldarf jóröung á ferjum. Ahöfnin
er 13 manns. Nú hringir bjallan
Snyder slekkur ljósin I brúnni,
sendir boð niöur i vélarrúm, og
ferjan liður af staö frá bryggj-
unni. Tom Varga stendur viö
stýriö og Herbert sem aöeins
vinnur á nóttunni, stendur hin-
um megmibrúnnioggefur gaum
aö umferöinni i sundinu og
drasli sem kann aö vera á reki.
,,Nú á dögum er ratsjáinþarf-
asti þjónninn,” segir Snyder.
„Þegarþoka var áöurfyrr, lágu
öll skip bundin i höfn. Nú eru
allir á ferö, hvernig sem
viörar.”
Þremenningarnir i brúnni
klæðast venjulegum fötum.
Snyder er i jakkafötum meö
bindi, en aörir skipverjar klæö-
ast vinnufötum. Ferjan getur
flutt 3500 farþega og 45 bila og
þar er sjoppa, þar sem hægt er
aö fá pylsur, gosdrykki, bjór og
kaffi. 25000 manns fara daglega
með ferjunum og um 8000
manns aka yfir brúna sem teng-
ir Brooklyn og Staten Island.
Feröin tekur aöeins 23 mínút-
ur og Snyder sem býr á Staten
Island segist hafa boðiö konu
sinni út.
„Mér leiöast vekjaraklukk-
ur,” segir hann. „1 þessu starfi
þarf ég ekki aö vakna snemma.
Ég er búinn aö vinna kl. 9 á
kvöldin og þá get ég gert hvaö
sem mig lystir.”
Sama segja flestir þeir, sem
vinna á kvöldin og nætumar i
borginni.