Vísir - 17.09.1977, Side 10

Laugardagur 17. september 1977 VISIR
10
VÍSIR
Utgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davíö Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guð-
mundur G. Pétursson.
Umsjón meö Helgarblaöi: Árni Þórarinsson.
Blaöamenn: Anders Hansen, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón
Arngrímsson, Jón Óskar Hafsteinsson, Kjartan L. Pálsson, Magnús Ólafsson, Óli
Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi
Kristjánsson. Ljósmyndir: Einar Gunnar Einarsson, Jens Alexandersson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson. Askriftargjald kr. 1500 á mánuöi
Auglýsingar: Siöumúla 8. Símar 82260, 86611. innanlands.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4 sími 86611 Verö i lausasölu kr. 80 eintakið
Ritstjórn: Siðumúla 14. Sími 86611 7 línur Prentun: Blaöaprent hf.
Þörf nýrrar
frelsisbaráttu
Mörgum hefur reynst erf itt að átta sig á því hvers
konar efnahagskerfi við búum við hér á landi. Hvað
sem menn vilja kalla það fyrirbæri, verður þeim Ijóst
við athugun málsins, að við eigum enn talsvert langt í
land með að búa við fullkomlega frjálsa viðskipta-
hætti og frjálst markaðshagkerfi.
Þessi atriði er rétt að leggja áherslu á einmitt i dag,
þegar haldiðer upp á 60 ára afmæli Verslunarráðs Is-
lands, en þau samtök hafa mótað tillit til heildarhags-
muna atvinnulífsins og þjóðarinnar allrar en ekki sér
hagsmuna einstakra atvinnugreina.
Verslunarráð Islands er samnefnari um 400 fyrir-
tækja og samtaka í viðskiptalífinu sem hefur að leið-
arljósi að stuðla að frjálsum viðskiptaháttum og
frjálsu markaðshagkerfi. Ráðið vill að hér ríki frelsi,
jafnrétti og heiðarleg samkeppni á öllum sviðum at-
vinnurekstrar. Forráðamenn Verslunarráðsins hafa
bent á, að einungis heilbrigt og traust atvinnulif, geti
tryggt landsmönnum atvinnuöryggi, tæknilegar
framfarir og góð lífskjör.
Til þess að hægt sé að ná þessum markmiðum þarf
aðgeraýmsar grundvallarbreytingar á sviði atvinnu-
málanna. Meöal þess, sem ofarlega er á blaði eru um-
bætur á skattlagningu atvinnuveganna, og frjálslegri
verðmyndun á vöru og þjónustu atvinnuveganna en nú
tíðkast.
Þörf er á að örva og ef la frjáls utanríkisviðskipti og
koma á frjálsum gjaldeyrisviðskiptum, gera þarf við-
skiptabönkunum kleift að starfa á þann hátt, að jafn-
vægi náist milli framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé
og gera alltaf f jármagnsmarkaðinn sem frjálsastan.
Gisli V Einarsson, formaður Verslunarráðsinsgerir
stöðuna á fjármagnsmarkaðinum meðal annars að
umtalsefni í nýútkomnu afmælisriti ráðsins og líkir á-
standinu nú við ástandið á vörumarkaðinum á árun-
um milli 1950 og 1960. Við búum enn við hafta- og
skömmtunarkerf i í lána- og peningamálum og ýmsar
reglur og lög se.m torvelda það, að f jármagn þjóðar-
innar leiti í arðbærustu atvinnustarfsemina. Gísli seg-
ir, að við höfum dregist aftur úr, svo að nýskipan
þessara mála sé brýnni en ella. Ef arðsemin fái ekki
að stýra atvinnustarfseminni í landinu og því hvert
f jármagnið leiti, getum við ekki vænst þess, að þjóð-
artekjur okkar vaxi það hratt að Island geti boðið
sömu lífskjör og nágrannaþjóðir okkar.
Þeir sex áratugir sem Verslunarráð islands hefur
starfað hafa verið tímar mikilla þjóðfélagsbreytinga
og örrar atvinnuuppbyggingar. Margt hefur verið vel
gert, og bjart yfir á köflum, en skuggi hafta og frels-
isskerðingar hefur hvílt yfir atvinnulífinu á vissum
tímabilum.
Þjóðin er enn ekki laus úr haftaklafanum og þarf
því að hrista hann af sér. Það er ekki alls kostar auð-
velt, þar sem viss stjórnmálaöfl vilja hafa tögl og
hagldir á sinu valdi og hafa með höndum úthlutun lífs-
gæðanna og ráðstöfun fjármagnsins og eru þess
vegna andvíg því að þessir þættir verði hinum al-
menna borgara of aðgengilegir.
Frelsiskerðingunni verður að hafna og hef ja af al-
efli baráttu fyrir fullu frelsti til starfsemi, jafnrétti
varðandi starfsgrundvöll og þeim breytingum sem
þarf að gera til þess að heiðarleg samkeppni blómgist
á öllum sviðum atvinnurekstrar.
„Siðamól lœkna
þarf að endurskoða"
,,A siðustu 5-10 árum hafa
oröiö ýmsar breytingar i starfs-
háttum og viðhorfum lækna
viöa um heim. Þvi þarf aö
kynna iæknum hér ný viöhorf og
breyttar regiur I samræmi viö
þau viöhorf.”, sagði Tómas A.
Jónsson, formaöur Læknafélags
Islands, i tilefni af læknaþingi,
sem stóö yfir 15. og 16. þ.m.
Þing þetta er haldið annaö hvert
ár.og aö þessu sinni fjaliar þaö
um siömál iækna.
A blaöamannafundi, sem
haldinn var af þessu tilefni, kom
fram, aö siðan Læknafélag ts-
lands samþykkti siöast siöa-
reglur sinar, áriö 1968, hefur Al-
þjóðalæknafélagiö gert marg-
háttaöar samþykktir og gefið út
yfirlýsingar I Ijósi breyttra
tima. Þessi atriöi veröa aö
ýmsu leiti höfö tii hliðsjónar viö
endurskoðun siöaregla Lækna-
félagsins.
Tómas A Jónasson, formaöur
Læknafélags tslands: „Þaö þarf
aö kynna læknum ný viöhorf og
breyttar reglur I samræmi viö
aiþjóöiegar breytingar.” Visis-
myndir: EGE.
Þrír gestir á þinginu
A læknaþingi nú eru tveir er-
lendir gestir og einn islers.kur,
dr. phil. Páll Skúlason, prófess-
or i heimspeki viö Háskóla Is-
lands. Hann flutti inngangser-
indi, þar sem hann mælti gegn
hlutleysi og hreinni tæknihyggju
i þeim visindaiðkunum, sem
sneru aö læknisfræöinni, en hélt
fram þeirri skoöun, aö gildis-
mat og viðhorf siðferöilegs eölis
væru mun mikilvægari i mótun
visinda og viðgangi þeirra en al-
mennt væri viöurkennt.
Dr. phil. Clarence Blomquist,
dósent við Stokkhólmsháskóla,
ræddi ný og breytt viðhorf til
læknisfræðilegrar siðfræöi.
Hann er aðalhöfundur að siða-
reglum Alþjóðafélags geð-
lækna, sem fram eru settar i áð-
urnefndri yfirlýsingu frá Haw-
aii i þessum mánuði. Dr. Blom-
quist hefur ritaö mikið um siö-
fræðilækna og á sæti i miðnefnd
sænska læknafélagsins.
Hinn erlendi gesturinn á
Læknaþinginu er dr. med. Povl
Riis, sem er prófessor við Kaup-
mannahafnarháskóla og yfir-
læknir viö Herlev-sjúkrahúsið.
Hann talaði á þinginu um siðræn
vandamál tengd meöferð dauð-
vona fólks og þeirra, sem þjást
af ólæknandi sjúkdómum. Hann
er formaður rannsóknarráðs á
vegum Evrópuráðsins, sem
m.a. fjallar um siðamál og átti
þátt i endurskoðun á alþjóðleg-
um reglum um verndun þeirra
sjúklinga, sem læknisfræðilegar
rannsóknir eru gerðar á.
Ekkertákvæöi um rétt
sjúklingsins
Á áðurnefndum blaðamanna-
fundi var m.a. rætt um misbeit-
inu læknisfræðinnar i pólitisk-
um tilgangi, réttindi dauðvona
fólks, hættuna á misnotkun
læknisfræðilegra upplýsinga um
einstaklinga og rétt þeirra
sjúklinga, sem gangast undir
hvers kyns aðgerðir, á upplýs-
ingum um þær. t þvi sambandi
kom fram, að enginn slikur
formlegur réttur er fyrir hendi i
lögum Læknafélags tslands, þar
sem hann hefur ávallt þótt sjálf-
sagður. En eftir undangengnar
umræður og samþykktir Alþjóö-
læknafélagsins má búast við aö
sá þáttur verði meöal þeirra
sem kannaður veröur i endur-
skoðun siðareglna islenskra
lækna, Codex ethicus.
Niðurstöður læknaþings verða
birtarsiðar. —HHH.
Spurningunni um þaö, hvort
einhverjar sérstakar ástæöur
lægju aö baki þvi aö siöamál
lækna eru tekin til umfjöliunar
nú, svaraöi Tómas: „Astæöurn-
ar eru einkum tvenns konar. t
fyrsta lagi veröa á þessu ári og
þvi næsta starfandi nefndir,
sem eiga aö endurskoöa lög og
siöareglur Læknafélags tslands.
t ööru lagi teljum viö nauösyn á
þvi aö endurskoöa siöareglurn-
ar alltaf á nokkurra ára fresti.”
Alþjóðadeilur um siða-
málin
Sem fyrr greinir, hefur Al-
þjóðalæknafélagið gert ýmsar
samþykktir, sem varða siðamál
lækna, á undanförnum árum.
Má þar nefna yfirlýsingu um
fóstureyðingu, aðra um rétt
dauðvona fólks og þá spurningu,
hvort halda eigi I lif þess gegn
vilja þess, yfirlýsingu um pynt-
ingar og stöðu lækna gagnvart
yfirvöldum i þeim efnum, og
einnig leiðbeiningu til lækna
varðandi notkun á fólki til rann-
sókna ýmis konar. Þar er þó aö-
eins um ráðleggingu að ræða,
tekið er fram aö hún geti ekki
losað lækna undan skyldum viö
viðkomandi stjórnvöld. Loks
má nefna yfirlýsingu, sem gefin
var út eftir alþjóðlegan fund á
Hawaii fyrr á þessu ári. Þar er
fjallað um siðfræði sálfræði-
lækninga, og urðu miklar deilur
á þeim fundi vegna ásakana um
misbeitingu á sálfræðikunnáttu
i Sovétrikjunum.
Dr. Povl Riis frá Danmörku,
aöalritstjóri danska lækna-
blaösins, hefur oft áöur komiö
hingafitil Iands til fyrirlestra-
halds.
Dr. Clarence Biomquist, frá
Sviþjóö hefur haft mikil afskipti
af deiium varöandi siöamál
geölækna og misbeitingu sál-
fræöilegrar þekkingar.
ENN VERÐUR DREGIÐ
ÚR ÚTLANUM BANKA!
Ýmsar innlánsstofnanir veröa
aö minnka útlán sin töluvert þaö
sem eftir er ársins, ef þær eiga
aö ná þvi marki, sem samkomu-
lag hefur náöst um miili bank-
anna.
Þetta kemur fram i frétt frá
Seölabankanum i gær, en
bankastjórn Seölabankans hef-
ur haldiö fund meö bankastjórn-
um viöskiptabankanna og
fuiltrúum sparisjóöanna til aö
ræöa framvindu og horfur I út-
lánamáium á grundvelli taln-
anna fyrir átta fyrstu mánuöi
ársins.
í frétt Seölabankans segir
m.a.:
„Útlánaaukning viðskipta-
bankanna, að frádreginni
endursölu, varð 26,5% fyrstu
átta mánuði ársins. Eru útlánin
þvi þegar komin töluvert yfir
það mark, sem sett hafði veriö
fyrir árið i heild. t þessu sam-
bandi verður þó að hafa i huga,
að allmikilla árstiðabundinna
sveiflna gætir i útlanastarfsemi
bankanna og dragast útlán
venjulega saman I lok hvers
árs. Þannig minnkuðu útlán sið-
ustu fjóra mánuði siðastliöins
árs.
Vegna misræmis i þróun
útlána og innlána siðustu mán-
uöina hefur lausafjárstaða
flestra bankanna versnaö veru-
lega. Af þessari ástæðu er ljóst,
að útlánagetu þeirra verður
mjög þröngur stakkur skorinn
fyrst um sinn. A framangreind-
um fundi voru menn sammála
um það, að við þessar aöstæður
sé óraunhæft að hækka það
útlánamark, sem sett var i
upphafi ársins, þótt likur séu á
nokkru meiri almennum verð-
lagshækkunum á arinu I heild
innan þess 20% hámarks, sem
sett var i ársbyrjun, enda er
ekki útlit fyrir að aukning ráð-
stöfunarfjár I formi innlána
leyfi meiri útlánaaukningu. Til
þess að þetta mark náist veröa
ýmsar innlánsstofnanir að
minnka útlán sin töluvert það
sem eftir er ársins.” —ESJ