Vísir - 21.11.1977, Side 8

Örvhenti
hœgri-
maðurinn
Einn af löstu greinarhöfunduni norska ritsins „Farmand” — Gunne
Hammarström — er meðal þeirra, sem sárnar að sjá áróðri vinstri-manna
ósvarað, meðan hægri-menn veigra sér við að verja sinn málstað — þótt
þeir telji hann góðan.
ÞVkir honum litið til málsvara hægrisinna koma, meðan þeir verða að
gjaiti fyrir vinstri-tiskufrömuöum, eins og speglast i grein hans i ,,Far-
mand” fyrir skömmu, sem endursögð er hér, þvi að höfundur er hnyttinn-
oröur vel, og gætu Visis-lesendur haft gaman af.
Maöur sér þá í sjónvarpinu.
Þeim skýtur upp i blöðunum,
gjarnan i viötölum. Nokkrir
hægri-menn, kunnir af þvi einmitt
að vera hægri-menn. t seinni tiö
sýnast þeir orðið litið eitt örv-
hentir.
Hafið þið tekið eftir þeim?
Þaö sópar að þeim iviðtölum.
Svo fá þeir óþæginda spurningu,
eitthvað um hégóma mannanna
og tilverunnar, og um leið má sjá
þá skreppa saman, eins og slegna
svipu.
Hvers vegna?
Hafa þeir verið heilaþvegnir
siðasta áratuginn til þeirrar tnl-
ar, aö þeir — hægri-menn — beri
sökina á öllum vesaldómnum?
Eða eru þeir einungis illa upp-
lýstir?
Tökum dæmi: Eitt frjáls-
lyndari blaðanna, sem hefur orð á
sér fyrir að „segja, þegar aðrir
þegja”, átti viðtal fyrir skömmu
viö einn þessara hægri-manna.
Blaðamaðurinn segir:
,,Já,þér skiljið vist ekki mikiö i
uppreisn æskunnar á árunum upp
úr 1960?”
Og hinn svarar. Litið skjálf-
raddaður, og likt og gæti kviða i
rómnum. Er þaö sem manni
heyrist hann verða að biðja fyrir-
gefningar?
„Jú, reyndar geri ég þaö. Min
börn, sem eru sósialistar, segja,
að mig vanti i rauninni lítið upp á
það að vera góður sósialisti, ha
ha. Það skoöa ég sem traustsyfir-
lýsingu.”
„Hvað segið þér? Þá skiljið þér
kannski einnig, að uppreisnin var
nauðsyn?”
„ö, já!”
örvhenti hægrimaðurinn er nú
mjög áfjáður að fá það skýrt
fram, að hann er ekki alveg svo
heimskur, sem spyrillinn kannski
heldur. Og hann skýrir þetta út:
„Uppreisn er alltaf nauðsyn-
leg.”
„Þetta hljómar ekki tiltakan-
lega lfkt þeim hópi sem þér til-
heyrið,” segir spyrillinn, og þeg-
ar í staö fatast örvhenta hægri-
manninum. Maöur skynjar að
það blikar ekki á neitt sverö i
þeirri hendinni sem hann ber
fyrir sig.
„Hvaö?” spyr hann felmtri
sleginn, „teljið þér dæmigert
fyrir minn hóp?”
„Úrþvi að þér spyrjið: Þaö er
hóipurinn, sem ávallt hefur staðið
röngu megin. Sem ofsótti Ibsen,
Kielland, Munch og Ossietzky,
Mykle óg Axel Jensen. Sem varði
Franco i spænsku borgarastyrj-
öldinni og Nixon i Vietnam. Sem
finnur sterkari tengsl til Nato er
fóst ur j arðarinnar! ’ ’
Þetta er langt viðtal, helgarvið-
tal, eins og þaö er kallað, og örv-
henti hægri-maðurinn skreppur
meira og meir saman. Má hann
allra auðmjúklegast frábiðja sér
að þurfa að svara til saka fyrir
misgiörðirskoðanabræöra sinna?
Sjálfur er hann jú i mörgu
eiginlega, já raunar — ekki satt?
— róttækur, þegar allt kemur til
alls. Hefur hann ekki til dæmis
tekið opnum örmum hinni opin-
skáu meöferð kynferðismála,
sem hinir róttæku hafa knúið
fram?
Svo að hr.. spyrill getur séð:
Jafnvel ihaldsmaður getur
breyst! Hrópum húrra og látum
oss skála fyrir þvi!
★ ★ ★
Og það hafa þeir sjálfsagt gert
þessir tveir, en þarna lauk text-
anum. Raunalegur texti fyrir les-
anda, sem er hægri-maður. Þaö
endur
Auglýsingadeild Timans - Síðumúla 15
Hœgri...vinstri? Með leyfi að spyrja herrann,
hvað ó hann við?
var svo margt, sem örvhenti
hægri-maðurinn hefði getaö sagt,
ef hann hefði viljað.
Hann hefði getað sveigt samtal-
ið inn á að minna spyrilinn á það
sem skeði 1956, og spurt hann,
hvort hann nokkru sinni hafi hug-
leitt, hve stórkostlegt það var.
Þegar Krúsjeff í rauninni — já i
rauninni— settihinendanlegu og
óútmáanlegu mörk þeirra, sem
ávallt hafa vitað, og hinna, sem
sáu þá allt sitt lif hrynja i rúst.
Og svo hefði hann getað spurt
hæstvirtan spyril — ef hann heföi
verið þá nógu gamall — að, hvaöa
hópi hann tilheyröi i sinu hjarta á
þeirristundu — þeirra.sem vissu,
eða hinum?
I sinu hjarta, að segja.
Já, þvi að spyrlar hjá frjáls-
lyndum dagblööum, sem hafa orð
á sér fyrir að skafa ekki utan af
þvi, heyra helst til þeim hópi, sem
Arthur Koestler skilgreindi fyrir
mörgum árum. Sá, sem telur, aö
Sovétrikin séu slæm, en að
Bandarikin séu einnig slæm, og
heldur sig þvi helst á einskis-
mannslandi.
Eða hvernig er það herra spyr-
ill, hefði örvhenti hægri-maðurinn
getað spurt....
Og hann hefði getað bent á það i
viðtalinu að það eru ekki viö
hægri-menn, sem viljum hrinda
af stað byltingu. Það eru vinstri-
mennirnir. Þvi erum viö hægri-
menn til eilifðar dæmdir til þess
að liggja i vörn. Það er að segja,
aö sjaldan og þá i litlum mæli get-
um viö skipulagt okkar aðgerðir
fyrirfram, heldur verðum að biöa
eftir fyrsta leik hinna. Og þá
venjulegast notast viö þá máls-
vara, sem eru tiltækir. Málið er,
herra spyrill (heföi örvhenti
hægri-maöurinn getaö sagt):
„Viö erum absalútt meö því aö
taka til og gera hreint f okkar
húsi. En við erum ekki á þvi aö
rifa það niður. Eins og vinstri-
menn.”
Og þegar rekst á tvennt illt,
getum við aldrei haldið okkur i
einskismannslandi, eins og spyrl-
ar frá frjálslyndum blöðum gera
gjarnan... Skiljiö þér, herra
spyrill?
Af og til veröum við að velja á
milli, og veljum þá það, sem við
teljum illskárra.
Og hvað Franco viðkemur,
hefðum við auðveldlega getað
valið eitthvað verra. Litiö bara til
Austur-Evrópu, sem söguskoðar-
ar marxista segja, aö hafi verið
frelsuö frá rotnum ihaldsstjórnum
afturhaldsins. Sjáið i hverjum
járngreipum hún nefur lent. Ber-
ið það saman við Spán — i dag.
Einsog þér skiljið, herra
spyrill, hefði örvhenti hægri-mað-
urinn getað sagt, þá er ekki svo
auðvelt að velja til framtiðar, ef
manni leyfast engin skekkju-
mörk.
Það er nokkuð til i þvi, aö i ein-
stökum tilvikum hafa einhverjir
hægri-menn verið helst til örv-
hentir. En þó ekki allir. Þeir voru
ekki allir hægri-menn, sem völdu
Franco. Og hvað Hitler og Stalin
varðar, þá sáu nokkrir hægri-
menn i gegnum báða. En langt
fram á fimmta áratug höfðu
vinstri-menn ekki orð á öðrum en
Hitler.
★ ★ ★
Og ef við snúum okkur að
skáldunum,þá mættibera saman
viöbrögð hægri-manna við t.d.
Böll hinum þýska, sem lýst hefur
samúð með hryöjuverkamönnum
til vinstri, eða viðbrögðum
vinstri-manna við t.d. Solsjen-
itsyn.
★ ★ ★
Þannig hefði örvhenti hægri-
maðurinn getað haldið áfram og
áfram, þvi að hann hefur málstað
að berjast fyrir, sem er ekkert
minna göfugur en hvers annars.
Hann þarf ekkert að lúta höfði,
eða láta löðrunga sig.
Og ef spyrill hefði skotið þvi
inn, að honum fyndist slikar sam-
likingar fáránlegar og út i hött, þá
hefði örvhenti hægri-maðurinn
getað brýnt róminn og sagt með
þunga:
Aö hugsa sér! Ég skil, að þér
takið þessa afstöðu, herra spyrill.
Þar sem þér takið ekki afstööu,
sem skuldbindur yður til eins eöa
neins, en hafið einungis skoðun til
þess að hafa skoðun og fylgja
straumnum, þá getið þér ávallt
verið óhultur i einskismannslandi
og haldið uppi þaðan þeim skæru-
hernaði, sem nú er i tisku.
Það þýðir i reynd til dæmis þaö,
aö þar sem Vietnamstriðið er á
enda, þá er allt gott. Þar hættið
þér að taka eftir.
Eins og fyrir 20 til 30 árum,
þegar trúbræður yöar tóku sér
ferðirá hendurtilSovéttil að lita
augum sósialismann, sjálfan roð-
ann i austri. Þar ferðuðust þeir
um (einsog við vitum idag) undir
ógnarstjórn Stalins, en sáu ekk-
ert. Heyrðu ekkert.
Byltingin hafði sigraö. A þeirri
stundu hættu þeir að taka eftir.
Sjáið þér, herra spyrilL Maður
getur hvergi veriö óhultur — eig-
inlega ekki. Jafnvel ekki i
einskismannslandi.
Fyrr eða siðar verðum við að
hlita dómi sögunnar.