Vísir - 28.04.1978, Síða 11

VISIR Föstudagur 28. apríl 1978
11
tettastríði
stjórnar tölvunni. Auk þess skað-
ar aldrei að sækjast eftir hærri
launum. Það ver vottum baráttu-
þrek og dygga forustu. Nýlega
birti Vikan kostnaðartölur fyrir
heimilishald nokkurra fjöl-
skyldna. Eyðslan var ákaflega
misjöfn eins og gefur að skilja.
Ein f jölskyldan hefði t.d. ekki lif-
að af mánuðinn á 150 þúsund
krónum. önnur eyddi tæpum sjö-
tiu þúsundum að mig minnir. Nú
eru uppi hörö andsvör Verka-
mannasambandsins við bráða-
birgðaráðstöfunum stjórnarinnar
i efnahagsmálum. Sólkonungar
verkalýðsins krefjast þess að hin-
um lægst launuðu verði bættur
skaðinn. Þeir geta aftur á móti
ekki veitt neina tryggingu fyrir
þvi að leiðrétting mála hinna lág-
launuðu lendi ekki upp allan
launastigann i þjóðfélaginu og
inni i verðlaginu almennt.
Verðlagið i landinu
Siðasta gengisfeiling er öllum
enn i' minni, enda skammt liðið
frá henni. Hún var gerð til að
halda aöalútflutningsatvinnu-
veginum gangandi. Gengis-
fellingin var að sjálfsögðu miðuð
við einskonar meðalstöðu og
höfðu þeir fiskiðnaðaraðilar, sem
verst eru settir, kannski mest að
segja. Þótt gengisfelling verði
þannig ein af forsendunum fyrir
nógri atvinnu, kemur hún einnig
fram i verðlaginu og hækkar
mánaðarreikning heimUanna. Er
þá komiö að hinum armi stétta-
striðsins svokallaöa, sem talið er
að leysistmeð nýsköpunarstjórn.
Verðlagið i landinu, einkum á
innfluttum vörum, hefur ekki
borið þess vitni, að þar sé verið að
halda krónutölunni i skefjum.
Sumt stafar af hreinum bjána-
skap i innkaupum og umboðs-
mannaflækjum erlendis, þar sem
varan hækkar óeðlilega mikið i
meðförum. Dæmi eru þess að
vara, sem pöntuð er i gegnum
™fe©Mon, komi á pappirum frá
Skandinaviu, og hafi þá hækkað
ótæpilega. Sjálfsagt stafar þetta
af þvi, að hringurinn, sem varan
er frá, hefur umboðsmann fyrir
Norðurlönd i einhverju hinna
landanna, eða þá hreinlega að
enn séu menn i Evrópu, sem
halda að við lútum Dönum.
Nýsköpunarstjórn
mundi litlu breyta þar
um
Annað dæmi má taka af skyrtu,
sem hægt er að kaupa fyrir átta
hundruð krónur erlendis. Hingað
komin kostar hún kannski þrjú til
fjögur þúsund krónur. Ekki er
það á minu valdi að skýra hvar
álagningin kemur á skyrtuna.
Og kannski er ekki Ur vegi að
álita, að á leiðinni til landsins séu
einhverjir sólkonungar, sem hafi
það að atvinnu sinni að leggja
ótæpilega á átta hundruð króna
skyrtur. Hins vegar ættu islenzkir
höndlarar að gæta mjög vel að
þvi, að taka ekki verðákvörðun-
um útlendinga eins og sjálfsögð-
um hlut. Sjálfir hafa islenzkir
höndlarar legið undir ámæli um
duldaálagningu. Þegar verðlags-
stjóri fór utan sællar minningar,
til að kanna vöruverð, kom m.a. á
daginn, að hingað var flutt vara,
sem keypt var á útsöluverði er-
lendis. Slikur darraðardans.hvað
vöruverö snertir, verður ekki til
aðdraga úrstéttastriðinu. Aftur á
móti mundi nýsköpunarstjórn
litlu breyta um fyrrgreinda
verziunarhætti, a.m.k. þann þátt
þeirra, sem fram fer erlendis.
Nú mun i hyggju að skipa fyrsta
islenzka verzlunarfulltrúann, og
setja hann niður í Parisarborg.
Forvitni væri mönnum uppi á Is-
landi að frétta af þvi seinna meir,
hvort hann rækist nokkursstaöar
á átta hundruð króna skyrtu.
Seðlaveskin áfram, en
ekki hjólbörur
Alþingi og rikisstjorn, em af-
greiðir fjárlög upp á hundrað og
fjörutiu milijarða er ekki öfunds-
verð af þeim barningi gegn verð-
bólgu, sem hún hefur staðið i
siðastliðin fjögur ár. Skrúfa
kaupgjalds og verðlags hefur
haldið nær linnulaust áfram að
þyrla verðlitlum fjármunum um
þjóðfélagið. Nú er fangaráðið að
henda tveimur núllum, samanber
frétth' af ætlunum Seölabankans.
Ella skal prenta fimmtiu og
hundrað þúsund króna seðla.
Nýja myntin kæmi i vegfyrir það
um stundarsakirað veski yrðuaf-
lögð en hjólbörur teknar upp i
staðinn. Rikisstjórnin minnir um
margt á sólkonunginn Lúðvik
fjórtánda. Hún erað visu sýnu at-
hafnameiri, en þrátt fyrir mikinn
þingmeirihluta virðist hún feimin
við að stjórna. Hún virðist ekki
geta hreyft við verðlagi, sem
virðist um margt sett upp af
handahófi, og hún hefur ekki frið
með nauðsynlegar efnahagsráð-
stafanir, þótt i smáum stil séu,
vegna þess að sólkonungar
verkalýðshreyfingarinnar láta
ekki breyta gerðum samningum
með lögum.
Vantraustiö i þjóöfélag-
inu og valdleysi Al-
þingis.
En hvaðan kemdr allt þetta
vantraust? Það skyldi þó aldrei
vera, að vantraustið i þjóðfélag-
inu stæði i einhverju hlutfalli vð
valdleysi Alþingis. Það hlýtur að
vera umhugsunarefni fyrir þing-
menn, að sjá að mikill meirihluti
ræður ekki málum. Orslit ráöst
annast staöar, alveg eins og á
þeim tima i þjóðarsögunni þegar
skorturá framkvæmdavaldi setti
svip sinn á þjóðlifið.
Með þvi að virða ekki
ákvarðanir Alþingis er fólk aö
kalla yfir sig breytingar, sem það
hefur siðar meir enga stjórn á.
Þeir sem i dag eru hvað
hraustastir við að taka valdið i
eigin hendur munu sjá siðar, að
skæruhernaður gegn rikisvald-
inu, þótt pólitiskt sé, leysir þá
ekki undan agnúum upplausnar.
Þá er einmitt kominn jarðvegur
fyrir harðsnúna minnihlutahópa.
Stjórnmál verða að mótast af
réttsýni. Þau þola ekki fjölda sól-
konunga og ekki einn slikan. Þótt
ekki sé farið að tala um þjóðar-
heill, er hollt að minnast þess, að
viöerum ekki svo mörg að þörf sé
á bitrum stéttastriðum. t stað
þeirra er sæmra aö vinna að jöfn-
uði meðal manna með aðferðum
sem skapa traust og leyfa hvorki
okur i viðskiptum eöa uppsteit
gegn lögum. Það er þýöingar-
meira en vangaveltur um enn
eina stjórnarsamsteypúna, sem
aö óbreyttum aðstæðum mundi'
ekki ráða við neitt frekar en fyrri
stjórnir.
IGÞ
samt leitt f ljós að vinsældir hans
höfðu aldrei verið meiri en rétt
fyrir kosningarnar. Það var þvi
ærið kynlegt, að samtimis gerðu
þessar kannanir ráð fyrir yfir-
burðasigri vinstri flokkanna.
Úrslitin úr fyrri umferð sýndu
fram á þennan tviskinnung skoð-
anakannana, vinstri flokkarnir og
þá fyrst og fremst sósialistar
reyndust langt frá þvi að hafa náð
þvi atkvæðamagni, sem þeim
hafði verið ætlað. Forsvarsmenn
þeirra stofnana, sem annast þær,
báru fyrir sig ávarp, sem forset-
inn hélt i sjónvarpi og útvarpi
kvöldið fyrir fyrri umferð, þegar
kosningabaráttu i f jölmiðlum átti
i rauninni að vera lokið, og töldu,
að skirskotun hans til „þroska”
og „greindar” franskra kjósenda
hefði valdið sinnaskiptum hjá
þeim á siðustu stundu. En sú
staðreynd, að samkvæmt skoð-
anakönnunum lengi vel hugðist
meirihluti Frakka kjósa til
vinstri, en taldi jafnframt æski-
legra, að hægri flokkarnir sætu
áfram að völdum, sýnir, svo ekki
verður um villst, að þær gera tak-
markaða grein fyrir hlutfallinu
milli hjartans og seðlaveskisins.
„Visir spyr” er sennilega vis-
indalegri.
Giscard með pálmann i höndunum.
Giscard með pálmann
i höndunum?
Það er einkum tvennt, sem gef-
ur tilefni til að lita á úrslitin sem
persónulegan sigur forsetans.
Annarsvegar reyndist hann hafa
haft rétt fyrir sér i þeirri taktik að
láta kjörtimabil þingmanna
renna sitt skeið á enda i stað þess
að rjúfa þing og efna til kosninga
1976 eins og þáverandi forsætis-
ráðherra, Jacques Chirac, foringi
gaullista, lagði til. Fyrir tveimur
árum var misklið vinstri flokk-
anna ekki komin upp á yfirborðið
fyrir alvöru, þótt hnútuköst ættu
sér stað öðru hvoru. Ef þeim hefði
verið komið i opna skjöldu með
flýttum þingkosningum, hefðu
þeir etv. þjappað sér saman á
svipaðan hátt og ’74, þegar
skyndilegt dauðsfall Pompidous
gaf þeim ekki tóm til annars.
En siíellt vaxandi sigurlikur
urðu til þess, að kommúnistar og
sósialistar tóku út hveitibrauðs-
dagana of snemma og voru
timbraðir ogandfúlir, þegar loks-
ins kom aðþvi að bjóða sig fram.
Þetta minnir dálitið á stöðu
italskra kommúnista, sem verða
að una þvi að vera samdauna
hluta eftir halastjörnustjórnir og
kjaftasöguþingþrætur fjórða lýð-
veldisins, gekk fyrst og fremst út
frá tveimur pólum, þe. þeim
flokkum, sem allt frá andspyrnu-
hreyfingunni i þýska hernáminu
hafa verið fastagerendur fransks
stjórnmálalifs: gaullistum og
kommúnistum. Þvi er ekki að
neita, að báðir hafa i siðustu
kosningum itrekað þann hljóm-
grunn, sem þeir hafa meðal
þeirra sem hrópa hæst. En jafn-
framt hafa spilin stokkast upp:
sósialistar hlotið eilitið meira
fylgi en kommúnistar á vinstri
hliðinni, miðflokkabandalag
Giscard-sinna slagað svo til upp i
gaullista hjá þingmeirihlutanum.
Samt er enginn flokkur sigurveg-
ari, þar sem forsetinn hefur
sjaldan haft frjálsari hendur til
að gefa spilin. Giscard gefst nú
tækifæri til að vera „gaullískari”
en de Gaulle.
Lúðvik, Geir, Gylfi.
Efnahagsvandinn stafar m.a. af þvi að hér eru þeir margir sóikonungarnir. Og dæmin hafa sýnt aö erf-
itt er að þjóna þeim öllum, og varla yrðu þeir heppilegri viðureignar, þótt þeim væri öllum steypt i eina
nýsköpunarstjórn.
framkvæmdavaldinu án þess að
hafa raunveruleg völd á hendi.
Fyrir frönskum kjósendum urðu
stöðugar deilur vinstri flokkanna
um sameiginlega stefnuskrá
þeirra að forsmekk þess, sem
kynni að gerast, ef þeir lentu
saman i stjórn. Flokkum, sem
ekki geta komið sér saman um
kosningaloforðin, er lítt treyst-
andi til að verða ásattir um
sparnaðarráðstafanir og baráttu-
.aðferðir gegn kreppunni.
Þetta benti Giscard á i ræðu,
sem hann hélt 27. janúar i smá-
bænum Verdun-sur-le Doubs og
sem er ótvírætt merkasta og
framsýnasta ávarp hans til
þessa. Jafnframt lagði hann
áherslu á það, að þrátt fyrir að í
seinni umferð skiptist þjóðin i
tvennt milli frambjóðenda vinstri
og hægri afla, væri engu að siður
um fjóra meginstrauma að ræða i
frönskum stjórnmálum, þ.e.
sósialista, kommúnista, gaullista
og hið nýstofnaða bandalag mið-
flokkanna, U.D.F., sem útleggst
„Einingarsamtök fyrir franskt
lýðræði”. Nafnið er skirskotun til
ritverks forsetans „Franskt lýð-
ræði”,ogbandalagið styður hann
i einu og öllu.
Tromp forsetans
Giscard gætti þess að styggja
ekki gaullista i þessum útlistun-
um og bar saman þingfylgi sitt og
de Gaulles, sem i mikilvægum
umbótaákvörðunum væri á eina
leið. (Repúblikanaflokkurinn,
sem Giscard er upprunninn úr,
var að fornu fari mun ihaldssam-
ari en gaullistar, og það er tiltölu-
lega stutt siðan hann fylgdi for-
setanum einhuga). En samtimis
tók hann fram, að enginn flokkur
færi langt yfir 30% atkvæða og
gæti þarafleiðandi ekki gert kröfu
til að teljast leiðandi afl á þingi.
Ef úrslit kosninganna eru skoð-
uð út frá þingmannatölu, kemur i
ljós, að þarna hitti forsetinn einn-
ig naglann á höfuðið. Einmenn-
ingskjördæmakerfi fimmta lýð-
veldisins, sem de Gaulle kom á til
að skapa starfhæfan þingmeiri-