Vísir - 24.06.1978, Blaðsíða 10

M
VtSIH
\
Utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdarstjóri: DaviðGuðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
Olafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund-
ur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Árni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Eiías Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson,
Jón Einar Gu^jónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrin Páisdóttir, Kjartan Stefáns-
son, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L.
Pálsson. Ljósmyndir: Björgvin Pálsson, Jens Alexandersson. utlit og hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, Magnús Ölafsson.
Auglysinga- og sölustjóri: Páll Stefánssor
■ Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglysingar og skrifstofur: Siðumula 8
simar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14 simi 86611 7 finur
Askriftargjald erkr. 2000 á mánuði innanlands.
Verð i lausasölu
kr. 100 eintakið.
Kosningarnar snúast um efnahagslegt
og menningarlegt frelsi
Alþingiskosningarnar, sem
fram fara á morgun, geta orðið
örlagaríkar, þar sem ýmislegt
bendir til þess að valdahlutföll
geti breýst í verulegum atriðum.
Átökin snúast um einstaklings-
frelsi eða sósíalíska miðstjórnar-
stefnu.
Eftir sveitarstjórnarkosning-
arnar í síðasta mánúði var Ijóst,
að þessar kosningar myndu ekki
snúast um framhald núverandi
stjórnarsamstarfs. Það var í
raun réttri úr sögunni með þeim
kosningum. Kosningabarátta
st jórnmálaf lokkanna síðustu
daga hefur fært sönnur á þetta.
Sósíalistar Alþýðubandalags-
ins hafa verið leiddir til forystu í
borgarstjórn Reykjavíkur. með
tilstyrk Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks. Þingkosningarnar
snúast sannarlega um það, hvort
sú saga endurtekur sig. Skoðana-
könnun Vísis bendir til, að aðeins
þriðjungur kjósenda óski eftir
slíkri stjórn, en hún getur s(5>nt
orðið að raunveruleika.
Slík stjórn getur orðið að raun-
veruleika vegna þess, að fólkið
ræður engu um stjórnarmyndun.
í þeim efnum hafa flokksfor-
ingjarnir alræðisvald. Áhrif
þeirra við ríkisstjórnarmyndun
byggjast hins vegar á stuðningi
kjósenda. En þegar Ijóst er að
mynda þarf nýja ríkisstjórn qgte)
kosningarnar ekki snúist um
annað en lífsviðhorf.
Ragnhildur Helgadóttir sagði á
útifundi á Lækjartorgi í fyrra-
dag: „Þessi kosningabarátta
stendur á milli sjálfstæðis og
sósíalisma. Línurnar eru skýrar.
Baráttan er hörð . . .Núna er
ekki einungis kosið á milli stjórn-
málaflokka. Það er kosið á milli
lífsviðhorfa'.V.Það er kosið um
það, hvort i þessu landi skuli búa
einstaklingar, sem hafa rétt til
að ráða einhverju um framvindu
mála í sínu eigin landi. Þannig er
ekki ástatt í öllum löndum."
I sjálfu sér er þetta kjarni
málsins. Sósíalísk skömmtun og
miðstjórn eru andstæð lýðræðis-
legum stjórnarháttum. Hvert
einstakt skref í þá átt okkur ekki
ófrjálsa, en það færir okkur nær
alræðinu. Kosningarnar snúast
um það í hvora áttina næsta
ríkisstjórn mun vísa.
Ólafur Björnsson prófessor
segir í bók sinni um frjálshyggju
og alræðishyggju, að skömmtun
og höft dragi ekki aðeins úr
framleiðsluafköstum og skerði
lífskjör almennings, heldur leiði
slíkir stjórnarhættir til þess að
þjóðlífið í heild verði að meira og
mina leyti í skugga alræðishyggj-
unnar. Orðrétt segir prófessor
Ólafur Björsson: „Slík skipan
efnahagsmála færir svo mikið í
hendur hins opinbera, að lýðræð-
inu, ef það á að vera annað og
meira en nafnið tómt, verður
hætta búin."
Þessi átök eru á milli Sjálf-
stæðisf lokksins og Alþýðubanda-
lagsins. Þessi barátta snýst ekki
einvörðungu um efnahagsleg
gæði. Hún stendur einnig um
frjálst menningarlíf. Fyrir
skömmu stóðu þeir hlið við hlið á
sviði Laugardalshallarinnar
Ashkenasy og Rostropovitch.
Þeir nutu ekki frelsis í heima-
landi sínu til sjálfstæðrar list-
sköpunar.
Þeir kusu það frelsi, sem
borgurum vesturlanda er búið.
Kosningarnar á morgun snúast
því einnig um afstöðu okkar til
vestrænna lýðræðisþjóða. Það
skiptir höfuðmáli, að hér verði
ekki mynduð ný ríkisstjórn, er
stefnir að því að draga úr sam-
starfi okkar við vestrænar lýð-
ræðisþjóðir, hvort sem það lýtur
að menningarmálum, við-
skiptum eða sameiginlegum
varnarhagsmunum.
Þetta blað getur því tekið und-
ir með Ragnhildi Helgadóttur,
þegar hún i útif undarræðu sinni á
Lækjartorgi lagði áherslu á, að i
kosningunum stæðu menn með
sjálfstæðu lífi í iandinu, sjálf-
stæðu fjölskyldulífi, sjálfstæðu
atvinnulífi, sjálfstæðu þjóðlifi.
Það sem máli skiptir í kosning-
unum á morgun er það eitt, að
stuðningsmenn þessara lífsvið-
horfa fái þau áhrif, að þau verði
ekki fyrir borð borin í næstu
ríkisstjórn.
A GRUNNMIÐUn
ef tir
!Jráin Bertelss’on
Gamla-Grýla,
Rússa-Grýla,
og Sœnska-
Grýla
, ,Nú er hún gamla Grýla
dauð..,” segir i kvæði, enda hlæja
nútímabörn dátt þegar á hana er
minnst — þau sem á annað borð
hafa heyrt hennar getið. Reyndar
eru börn oftlega skynsamari en
fullorðnir, þvi fullorðna fólkið
hefur siður en svo gefist upp á þvi
að trúa á grýlur og hindurvitni,
þrátt fyrir að börnin brosi góðlát-
lega að öllu saman.
Rússa-Grýla heitir óvættursem
ákveðin öfl á Islandi hafa löngum
notaðtil að hræða fullorðið fólk til
aðskriða inn milli fjaðra amri'ska
striðsarnarins. Sú kerling lifir
enn jafnvel þótthún sé orðin elli-
móð og hrum, svo að fólki stendur
ekki sami stuggur af henni og
fyrr. En þegar ein óvætturin
lognast út af er önnur vakin upp
og mögnuð og send af stað til að
hræða fólk ti) hlýðni og undir-
gefni.
Sænska-Grýla heitir ein slik,
sem nú fer sennilega að verða bú-
in að slfta barnsskónum. Og
kannski er henni ætlað að taka
við þegar frænka hennar
Rússa-Grýla gefstuppá rólunum,
. að minnstá kosti bendir eitt og
annað til þess að se.iðskrattar
ýmsir gripinúti) forneskju sinnar
og magni Sænsku-Grýlu til að
skelfa frómar sálir, sem hættar
eru að óttast þann rauða bjarma
sem stundum má sjá i austurátt,
og sumir segja að eigi eðlilegar
skýringar.
Eins og oft vill verða gekk
Sænska-Grýla i bernsku undir
gælunafni og var þá jafnan nefnd
Sænska-Mafian og var henni oft
kennt um að formyrkva hugi
ungra bókabéusa, sem hleypt
höfðu heimdraganum og haldið til
Sviþjóðar austur til náms. Sér-
staklega var hún talin eiga auð-
velt með að forfæra viðkvæmar
sálir, sem i Sviariki höfðu lagt
stund á hugvisindi eða listir og
fagurfræði. Þvi þegar þessir
menn snéru heim aftur siðan til
íslands þótti jafnvel bera við, að
þeir þættust hafa lært eitt og ann-
að i utanför sinni sem taka
mætti mið af heima — og jafnvel
hafa til fyrirmyndar. Þessi
myrkvun hugarins að halda að
Islendingar geti lært eitthvað af
sænskum er óbrigðult merki þess
að viðkomandi er á valdi
Sænsku-Mafiunnar.
Lengi höfðu menn fyrir satt að
Sænska-Mafian ætti sér fastan
samastað i háum sölum norrænu-
deildar'Háskóla Islands og nærð-
ist þar einsog púkinn á fjósbitan-
um hjá sira Sæmundi á skömm-
um. niði, blótsyrðum og klámi um
guðog góða menn.Núersamtsvo
komið, að grunur leikur á að
Sænska-Mafian hafi náð nægileg-
um þroska til að flytja úr
foreldrahúsum út i bæ og hafi lagt
niður gælunafn bernskuáranna og
heiti nú Sænska-Grýla; að
minnsta kosti bendir ýmislegt til
þess að einhverjum þeim sem
minni eru fyrir sér sé farinn að
standa ógn af ódrætti þessum.
Til þessa bendir meðal annars
blaðagrein sem ég las um daginn
og haf ðitalsverða skemmtan af. I
þakklætisskyni fyrir þá skemmt-
an ætla ég hvorki að afhjúpa höf-
undinn né nafn greinarinnar, svo
hann þurfi ekki i framtiðinni að
sofa með skæri undir höfðalaginu
af ótta við að Sænska-Grýla komi
og stingi honum i pokann sinn.
I greininni stendur meðal ann-
ars þetta : „Afkoma og umönnum
aldraðs fólks er að verða alvar-
legur baggi á Svium að dómi upp-
lýstra sænskra sósialista. Kostn-
aðurinn viðaldraða mun að öllum
likindum standa i veginum fyrir
ýmsum „þjóðfélagslegum
umbótum”. Og hvert skyldi nú
vera svar félagshyggjumanna?
Meðal sósialista er nú æ meira
rætt um þann möguleika að öldr-
uðum, geðsjúkum og ólæknandi
sjúklingum, sem fyrirsjáanlega
eiga ekki fyrir höndum annað en
að veslast upp og deyja verði
hjálpað yfir landamæri lifs og
dauða með snyrtilegum aðferðum
læknisfræðinnar t.d. með einni
sprautu... Sósialistarbörðust fyrir