Vísir - 28.10.1978, Blaðsíða 31

vism Laugardagur 28. október 1978
31
milli tveggja slíkra pilla en 24 klst.
minnkar öryggi hennar til muna og
vissara er þá að nota aðrar getnaðar-
vamir samtímis, uns byrjað er á nýj-
um skammti. Þær konur, sem hafa
þolað samsettu pilluna, þola þessa
gerð betur í mörgum tilfellum.
Litla pillan
er enn ein tegundin og inniheldur að-
eins lítinn skammt af gestagen.
Hún kemur ekki í veg fyrir egglos
en dregur engu síður úr frjóvgun-
arhættu. Allt bendir til að hún hafi
einhver áhrif á legslímhúðina og
„slímtappann" í leghálsi.
Fjöldi getnaðarvamarpilla er mikill og
með hverju ári koma nýjar tegundir á
markað. Sem dæmi um samsettar pill-
ur má nefna Ortonovin, GynovLar, Nor-
lestrin, Nonavul, Eugynon, Gestove.
Neogynon, Neovulin, Conlumin. Eina
raðpillan á markaði hérlendis er
Ovanone. Aðalflokkamir innihalda mis-
mikið magn hormóna. í nýrri teg-
undunum er minna hormónamagn.
Reynslan hefur sýnt að árangur næst
með mun minni hormónaskammti en
menn þorðu upphaflega að vona.
Yfirleitt þola konur betur veikari gerð-
ir . getnaðarvamarpilla. Þó er mismun-
andi, hve sterkan skammt konur þurfa
og sumum líður betur af sterkari gerð-
unum.
3. Er pillan örugg frá fyrsta degi?
Áhrifa pillunnar gætir frá byrjun inn-
töku og hún er talin örugg nema 14
fyrstu dagana þcgar hún cr tekin í
fyrsta skipti.
4. Er konan örugg frídagana?
Já, pillan hcfur áhrif þá 7 daga sem
iíða milli mánaðarskammta svo fremi
að byrjað sé á nýjum skammti strax á
áttunda degi. Sé það ekki gcrt cr sá
mögulciki fyrir hendi að egg, scm e.t.v.
Losnar strax eftir þessa 7 frídaga, frjóvg-
ist af sæði frá samförum sem átt hafa
sér stað þessa 7 umræddu daga því að
sæðið getur lifað í konunni allt að 5
sólarhringa.
5. Er hægt að treysta pillunni
fullkomlega?
Engin getnaðarvöm er fyllilega örugg.
Pillan er þó öruggasta vömin, næst á
eftir ófrjósemisaðgerð. Talið er að sam-
setta pillan sé örugg í a.m.k. 99,5% til-
fella en raðpillan og litla pillan veita
heldur minna öryggi.
6. Hvemig má greina hvort kona,
sem tekur pilluna, er bams-
hafandi?
Það kann að vera dálítið erfitt þar sem
piLLan hefur oft áhrif sem líkjast þung-
8. Má taka pilluna meðan bara
er á brjósti?
Getnaðarvama^pillan getur dregið úr
starfsemi mjólkurkirtLanna. Því skaltu
nota annars konar getnaðarvamir á
meðan bamið er á brjósti. Hettu má
nota 8 vikum eftir fæðinguna. Verj-
ur eða getnaðarvamarkrem má nota
strax og samfarir hefjast að nýju.
Best cr að nota hvort tveggja. Marg-
ir hafa ranglega álitið að konur sem
hafa brjóstmylkinga eigi ekki á hættu
að verða bamshafandi á meðan. Þótt
blæðingar séu ekki byrjaðar aftur eftir
fæðinguna geturðu hæglega orðið bams-
un, s.s. stækkun brjósta, ógleði o.fL. Við
þungun eru þessi einkenni þó grciui-
legri, auk þess sem blæðingar hætta
venjuLega.
Sértu ekki viss í þinni! sök geturðu farið
með þvagprufu til skoðunar á Heilsu-
gæslustöð eða til læknis 4 vikum eft-
ir að þú telur að getnaður hafi átt sér
stað. Pillan getur ekki valdið jákvæðu
svari sértu ekki bamshafandi því við
þungunarpróf eru mældar aðrar tegund-
ir hormóna en pillan inniheldur.
7. Getur það haft skaðleg áhrif á
fóstur að taka pilluna óvit-
andi um þungun?
Fram til þessa hefur ekkert komið fram
sem bendir til þess að getnaðarvamar-
pilla valdi fósturskemmdum.
hafandi þar sem egglos getnr orðið,
(tíðablæðingar koma 14 dögum eftir
egglos).
9. Hvað á að gera ef blæðingar
koma ekki frídagana?
Eins og fyrr hefur komið fram verða
blæðingar minni en venjulega við notk-
un piilunnar. Stundum faiia þær aLveg
niður. Þó það gerist einu sinni er engin
ástæða tii ótta. Ef um tvö eða fleiri
skipti er að ræða skaltu taia við lækni.
Hafirðu gleymt einni piliu eða fleirum
geturðu farið með þvagprufu og fengið
úr því skorið hvort þú scrt bamshaf-
andi. Það, að blæðingar falla niður, get-
ur ennfremur bent tii þess að þú hafir
notað sömu tegund pillunnar of lengi
og ættir að skipta um tegund eða leggja
hana alveg til hliðar um tima.
Seinni hluti þessarar greinar
birtist I næsta Helgarblaði.
OG KYNFRÆDSL A
UmsjÓEi: Jón Tynes,
ffélagsróðgjafi
Til lesenda
Hér hefst fastur þáttur i Helgarblafii Vfsis um kynferfiismál.
Þætti þessum er ætlafi það hlutverk. afi vera vettvangur fræfislu,
upplýsinga og umræfina um kynferfiismál.
AO undanförnu — á opinberum vettvangi — hafa fleiri og fleiri
raddir heyrst sem benda á naufisyn þess afi feimnishulunni verfii
svipt af umræfium um kynferfiismái. En i stafi þess verfii umræfi-
ur og fræfisla á opinberum vettvangi.
Þessi þáttur vill koma til móts vifi þetta fóik, og einnig þá
mörgu sem ekki hafa látiö frá sér heyra. Stefnt er afi þvi afi þátt-
ur þessi verOi vettvangur umræOna, veiti vandaöa fræöslu og
taki til mefiferOar þau vandamál er ætia mætti aö fóik hafi al-
mennt áhuga á.
Kynferfiismál snerta hvert og eitt okkar og yfirleitt Htum viö á
þau sem einn af viökvæmustu, fiifinningalegu þáttunum I lifi
okkar. Þess vegna segir þaö sig sjálft afi þáttur sem þessi hefur
sinar takmarkanir.
Margir eiga við lik vandamál að striða
Hér verður ekki hægt aö taka til meöferöar viökvæm einstakl-
ingsbundin vandamál. Heldur afieins þau sem hafa almennt
gildi. Vissulega er þafi algengt afi menn halda sig eina um
vandamál og ósvaraöar spurningar. Þaö er yfirleitt rangt.
Þegar betur er aO'gáfi, eiga fleiri viö lik vandamál aö strlöa eöa
vantar svör viö spurningum svipaös eölis.
Þátturinn hvetur þvi lesendur til aö skrifa, þvi aöeins þannig
getur hann oröiö lifandi vettvangur um kynferöismál — einn af
mikilvægustu þáttum mannlifsins.
Fariö veröur meö öll bréf sem trúnaöarmál, sé þess óskaö. Ef
viökomandi óskar eftir þvi aö bréfiö veröi birt undir dulnefni, þá
er nauösynlegt aö fullt nafn og heimilisfang fylgi. Til aö mæta
óskum lesenda og i samræmi viö þær reglur sem þátturinn setur
sér, hefur hann fengiö til liös viö sig hóp af fólki meö mjög góöa
þekkingu á kynferöismálum.
Utanáskrift þáttarins er: Þátturinn Kynferöismál og kyn-
fræösla —Helgarblaö VIsis —Siöumúla 14 — Reykjavik.

INNRÉTTINGAR HF