Vísir - 28.10.1978, Blaðsíða 19

VISIR Laugardagur 28. oktöber 1978
19
ÚR DULRÆNUM
1 [JW WP'M FRÆÐUM
efftir Sigvalda
Hjálmarsson

DULRÆNUM
FRÆÐUM má iauslega
skipta í tvennt: almenna
dulhneigð og dultrú sem
oftast er ógerlegt að
greina frá þjóðtrú# og
esóterísk fræði — sem
löngum kallast esóterísk
heimspeki þegar dýpra er
farið.
Esóterisk fræði skipt-
ast aftur i tvennt: mystík
og okkúltisma« og verður
siðar gerð grein fyrir
þeim hugtökum í þáttum
þessum.
Esóterisk fræöi spretta upp af
þeirri hugsun aö maöurinn eigi
fyrir höndum aö þroskast and-
lega, bæöi einstaklingurinn og
heildin, þannig aö siöarmeir
taki mannkyniö okkur sem nú
lifum álika mikiö fram og viö
stöndum framar dýrunum.
(Þetta dæmi er þó látiö flakka
einungis til þess aö skjóta á flot
hugmynd og felur ekki i sér dóm
á þroska dýra sem eftilvill
standa jafnfætis manninum á
sinn hátt, ef ekki honum
framar).
Hugmyndin um þroskamögu-
leika mannsins grundvallast á
reynslu, ekki á rannsókn ellegar
rökleiöslu. Og hún stendur nær
skáldlegri innspirasjón heldur
en visindum.
Sú reynsla er annarsvegar
mystisk upplifun, hinsvegar
dulskynjun. Hvort tveggja er
almennt viöurkennd eigind i
mannlegu fari, þótt menn greini
stórlega á um gildi: hvaö sé
blekking og hvaö veruleiki.
Um er aö ræöa mismunandi
mat á þvi hve normalt hiö
„normala” sálarástand manns-
ins er, hvort hann kunni aö búa
yfir farsælli og eölilegri vit-
undarmöguleikum, hvort hann
eigi i fórum sinum aörar teg-
undir vitsmuna helduren þá
sem mest er notuö: sundur-
greinandi og mælandi greind,
hvort þaö mannvit sem fram
kemur 1 heildlegri innlifun lista-
mannsins geti veriö snefill af
nýjum vitsmunum sem of litill
gaumur sé gefinn?
Sá sem hneigist til esóteriskra
fræöa fullyröir ekki og veit
eiginlega lltiö annaö en þaö aö
hann veit litiö. Hann á naumast
nokkra endanlega vissu og litur
gjarnan á lifiö sjálft sem rann-
sókn og uppgötvun svo hver
stund veröur algerlega ný og
allar hugmyndir ævinlega til
reynslu. Honum er betur viö
spurninguna en svariö, þvi svar
sem útilokar nýjar spurningar
er lokaö sund.
Fyrir þvi snýst hann naumast
til varnar þótt honum sé bent á
aö viöhorfum hans og skýr-
ingum á þeim sé áfátt. Þaö eru
engar fréttir, þaö var alla tiö
ljóst, aukþesssem hann treystir
ekki heldur viöteknum aö-
feröum til aö ákvaröa rétt og
rangt.
óvinsældir hlýtur hann siöur
fyrir þaö sem hann heldur fram
— fremur vegna hins hvernig
hann heldur þvi fram og á hvaöa
„RANGA"
AÐFERÐ/N
forsendum. Hann þiggur ekki
þaö kostaboö aö veröa viöur-
kenndur andstæöingur eins né
neins, er ekki viöræöuhæfur
afþvi hann fellir sig ekki viö
leikreglur samræönanna, og er
fremur brugöiö um aö kunna
ekki vitsmunalegar kurteis-
reglur en skort á viti, enda
staöinn aö þvi aö beita „rangri”
aögerö ef von er um aö hitta
þannig á „rétta” niöurstööu.
Hann hefur þvi engan status i
heimsmenningunni.
Samkvæmt Brecht ætluöu
vitrir og viöurkenndir lærdóms-
menn foröum aö sanna meö
rökum aö engin tungl gætu veriö
á sveimi i kringum sjálfan
Júpiter, og þyrfti ekki aö glugga
1 sjónauka Galileós þaraölút-
andi. Um Júpiter mátti tala og
tungl lika, en þeim var i nöp viö
sjónauka, hann var „röng”
aöferö, enda skyldu menn I
nafni páfadóms, sem er
óhrekjanlega sérstakt útibú
guödómsins á jöröinni, varast
alla dispiítan um þaö sem búiö
var aö samþykkja meö meiri-
hlutaafli aö væri satt eöa ekki
satt.
Nú er þaö spurningin: i hvaöa
sjónauka þorum viö ekki aö
horfa i dag af þvi þá kynni
athyglin aö beinast aö einhverju
sem viö viljum ekki sjá og er
auövitaö ekki til samkvæmt ein-
hverjum páfadómi?
Sá sem hneigist til esóteriskra
fræöa er einmitt sá skrýtni fugl
sem endilega vill glugga I hina
eg þessa „sjónauka” endaþótt
þeir kunni aö vera upptil hópa
„röng” aöferö.
-22.10.1978.
TÓBAK
00
PYLSUR
SHAKE
0
GOS
BARNASHAKE
M
FL
OL
30
OPÐ
00
23
7
FRA