Vísir - 19.01.1979, Síða 11

VISÍR
Föstudagur 19. janúar 1979
11
Þorri
boðinn
velkom
1
inn:
Á
Það er ævagömul venja aö hafa
einhvern mannfagnaö á heimil-
um fyrsta dag þorra, sem er i
dag.Enn höldum viö f þennan siö,
þó fyrsti dagur þorra, bóndadag-
ur, sé ekki endiiega valinn til
veisluhalda.
Til eru skemmtilgar sögur af
þvlhvernig bændum bar aö fagna
þorra. En mönnum ber ekki
saman um þaö h vort hjóna eigi aö
fagna honum. A Vestfjörðum og
viöar á norövesturhluta landsins
var það skilningur manna aö
konan ætti aö taka á móti þorra.
En hvernig sem þessu er nú
varið, þá skulum viö rifja upp
hvernig bændum var skylt aö
bjóöa hann velkominn.
Bændur í annarri
brókarskálm
1 bók Arna Björnssonar Saga
daganna segir aö bændur skyldu
fara fyrstir á fætur allra þann
morgun sem þorri gekk i garö.
Berlœraðir bœndur skyldu
hoppa í kríngum bœinnn
Áttu þeir aö fara Ut á skyrtunni
einni og vera berlæraðir og ber-
fættir. Þeir áttu aö fara i aöra
brókarskálmina ogláta hina lafa,
eöa draga hana eftir sér. Þá áttu
þeir aö hoppa á öörum fæti i
kringum allan bæinn, og draga
eftir sér brókina á hinum.
Fyrsta þorradag áttu bændur
að bjóöa öörum Ur byggöarlaginu
tíl veislu.
Bóndadagur er fyrstí dagur
þorra nefndur. Þann dag á hús-
freyjan að halda bónda sinn vel
ogheita þau hátiöarbrigöi þorra-
blót.
Þorrablót Hafnar-
stúdenta
Þegar kristni var lögekin, þá
lögöust blót niður, en auösætt er
aö þorri hefur veriö blótaöur á
laun.
Hafnarstúdentar tóku þennan
siö upp á 19. öld. Fyrsta þorra-
blótíö I Höfn sem vitaö er um var
haldiö i janúar 1873.
Hafnarstudentar néldu fyrst þorrablót áriö 1873. Myndin er úr þorrablóti á nútima-
vísu.
Akureyringar létu ekki sitt eftir
liggja og héldu þorrablót áriö
1874. Mörgum árum síöar taka
Reykvikingar sig til aö halda
þorrablót, eða áriö 1880. Þaö var
á vegum Fornleifafélagsins og
var haldiö i sal i veitingahúsi M.
Smith konsúls. Salurinn var tjald-
aöur fornum tjöldum og skjaldar-
merki áveggjum. Langeldur var
á miöju gólfi.
Guöhræddir menn i Reykjavik
höföu horn í siöu blótanna og voru
þau þvi ekki haldin árlega eins
á Akureyri.
Ef Krumma er gefiö sérstaklega vel á Pálsmessu þykja
minni líkur á aö hann ráðist á lömb bóndans.
ÞURR ÞORRI Á AÐ
BOÐA GOTT VOR
Viö hin ýmsu timamót var þaö
siöur aö reyna aö spá 1 veðriö og
spá fyrir um komandi tiöarfar i
sveitum landsins.
Þaö var trú manna hér áöur
fyrr aö ef þorrinn héldist þurr-
viörasamur, þá boöaöi þaö gott
vor. Til aö renna stoöum undir
þessa spá tóku menn einnig meö I
dæmiö góu og einmánuö. Ef góan
var þýöviörasöm og einmánuöur
votviörasamur, þá var þaö trú
manna aö voriö yröi gott.
Þann 25. janúar er Pálsmessa.
Þann dag átti Sál frá Tarsus aö
hafa mætt Jesú á veginum til
Damaskus og snúist til trúar á
hann. Eftir þaö var hann nefndur
Páll postuli.
A Pálsmessu var veturinn tal-
inn hálfnaður og von á veö-
urbreytingum. Veður á Páls-
messu þótti marktækt fyrir kom-
andi daga. Sólskin og heiörikt
veöur boöaði frjósama tima. Ef
snjókoma og dimmviöri var
þennandag, boöaöi þaö vondatið.
Pálsmessa þótti sérlega viö-
sjárveröur dagur I ástamálum.
Hætta var á þvi aö elskendum
snéristhugur á þessum degi og þá
ekki endilega til góös eins og Páli
foröum.
Aukaskammtur handa
hrafninum
Þaö varö aö hugsa vel til
krumma á Pálsmessu. Ef honum
var gefiösérstaklega þennan dag,
þóttu minni hkur á því aö hann
réöist á lömb bóndans um voriö.
—KP
VKHIRKINNDAR MANNFÓRNIR
OG 6 MIIUÓNIR GYÐINGA
stjórn Rauðu Khmeranna. Aöur
höföu þeir slitiö stjórnmálasam-
bandi viö Formósu, og raunveru-
lega afhent Kinverjum eyna.
Millirikjasamningar liggja ekki I
heild fyrir augum manna. Banda-
rikjamenn telja Kyrrahafið og
eyjar þess þýöingarmikinn staö á
jöröinni, þýöingarmeiri fyrir þá
en aöra. Kinverjar hafa aö visu
ekki flota til að ögra þeim eins og
stendur, enda einbeita þeir sér
fyrst og fremst aö þvi aö efla
Asiustefnu sina á landi. Þegar
hún hefur náö fram aö ganga og
engra utanaökomandi áhrifa gæt-
ir lengur I Asiulöndum, getur röö-
in komiö aö Kyrrahafinu. Auk
þess er Kina gifurlegt markaös-
svæöi. Kyrrahafiö og markaöur-
inn vega þungt hjá Bandarikja-
mönnum. Þeir hafa þvi lýst yfir,
með afhendingu Formósu, aö þeir
viöurkenni og séu samþykkir
Aslustefnu Kinverja.
Ýmsar leiöir eru færar til aö
viöurkenna réttmæti mannfórna.
Þeim er þannig fyrir komiö i nú-
timanum, aö upp kemur stefna,
kannski meöal skeggjúöa, þar
sem segir aö auöurinn eigi aö
veröa allra. Þetta er falleg hug-
sjón, en þaö gengur stundum
erfiölega aö framkvæma hana.
Seinna koma kannski aörir menn
svona i framhaldi og segja, aö
ekki sé hægt aö ástunda kommún-
isma nema drepa andstæöingana
fyrst, jafnvel þótt þeir séu þrjár
milljónir, og byrja síöan aö fjölga
kommúnistum á ný innan kjarn-
ans sem eftir veröur. Þannig get-
ur hugsjón orðiö lifshættuleg,
þegar hún kemur loksins niöur á
jörðina. Nú telja svonefndar siö-
menntaöar þjóöir aö ekki sé gott
aö drepa mikiö af fólki, nema þaö
„þjóni einhverjum tilgangi” eins
og I strföi. Til eru dómar fyrir þvi
á Vesturlöndum, aö ekki megi
drepa fólk nema tilgangurinn sé
augljós og þóknanlegur sigur-
vegurum.
1 síðustu heimsstyrjöld voru
drepnar sex milljónir Gyðinga
fyrir augunum á Evrópumönn-
um, sem hafa taliö sig þess um-
komna aö kenna umheiminum
siðferöi og kynna trúarbrögö.
Sigurvegarar settu rétt yfir
þeim, sem drápu Gyöingana, og
dæmdu þá til dauöa suma hverja.
Enn I dag er verið aö eltast viö
bööla útrýmingarbúöa. Evrópu-
búar og Bandarikjamenn voru
þrumulostnir. Þeir höföu aldrei
heyrt um aöra eins útrýmingu.
Réttarhöldin byggðust m.a. á þvi
aö svona mikil manndráp voru
meö öllu fordæmalaus, einkum af
þvi þau þjónuöu engum tilgangi.
Þegar svo kemur á daginn, aö
milljónir manna eru drepnar I
Kambodiu, án þess þaö þjóni öör-
um tilgangi en pólitiskum — eins
og Gyöingadrápin skyldi maöur
halda — þá finnst Evrópubúum og
Bandarikjamönnum það allt önn-
ur manndráp og óskyld hinum. 1
stað þess aö setja upp einskonar
Nurnberg-réttarhöld yfir Pol Pot
og stjórn hans I Kambodiu,
skanderast fulltrúar stórveld-
anna i öryggisráöinu út af innrás
Vietnama i landiö, sem likist al-
vanalegum atburöum I Austur-
Evrópú. Heimssamtök þjóöanna
láta sig engu varöa þótt milljónir
manna séu drepnar kerfisbundiö
til aö koma á einhverju stjórnar-
fari sem kallast kommúnismi, og
enginn veit hvernig á aö fram-
kvæma, samanber mismunandi
stjó.rnarháttu hinna ýmsu þjóö-
landa, sem talin eru frelsuö.
Noröurlönd, sem ævinlega veröa
eins og slefandi kerlingar,
hvenær sem þeim finnst að afls-
munar gæti I alþjóöamálum, hafa
ekki sagt eitt einasta orö út af
þjóöarmoröi I Kambodiu. Sviar
hafa ekki einu sinni sent Pol Pot
föt handa þeim sem eftir lifa.
Asiunefndirnar á Islandi hafa sof-
iö viö góöa drauma á meöan
höfuö fuku unnvörpum eystra.
Manndráp á dagskrá
Þetta sannar aöeins aö mikill
fjöldi fólks á Vesturlöndum trúir
þvi, aö moröin á Kambodiu-
mönnum hafi þjónað einhverjum
tilgangi. tslenzkir vinstri menn
hafa ekki sagt orö um þessa at-
buröi, liklega af þvi þeir treysta
sér ekki til aö hæla þjóöarmoröi
enn þá. En eftir þá atburöi, sem
oröiö hafa i Kambodiu, og burtséö
frá streöi heimsveldanna, sem
ekki veröa sökuö um aö siögæöið
iþyngi, liggur ljóst fyrir aö til
er I heiminum stjórnmálastefna
sem getur oröiö svo öfugsnúin aö
hún hafi manndráp á dagskrá
sinni — mikil manndráp. Þessi
stjórnmálastefna getur ekki látiö
duga aö boöa erindi sitt. Henni
liggur svo mikiö á, aö hún verður
aö leggja braut sina likum. Þeir i
Kambodiu hafa eflaust unniö sin
voöaverk meö þaö aö markmiði
aö fegra og bæta mannlffið. Þeir
hljóta aö hafa haft einhver stór
markmiö aö leiöarljósi. En aö-
feröin var mikiö röng. Þaö hlýtur
þeim aö hafa fundizt sem létu lifiö
vopnlausir og berfættir á meöan
heimurinn þagði.
IGÞ