Vísir - 19.06.1979, Page 8

8
VISIR
Þriftjudagur 19. júnl 1979

lltgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: Daviö Guðmundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Höróur Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
'lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaóamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrin
Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
| Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit
og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R, Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur:
Siöumúla 8. Simar 86611 og 82240.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4 slmi 84611.
Ritstjórn: Sföumúla 14 simi 84611 7 llnur.
Askrift er kr. 2000 á mánuöi
innanlands. Verö I
lausasölu kr. 1S0 eintakiö.
jPrentun Blaðaprent h/f
ERFHMSTI HJALLIHN EFTIR
Á kvennaári var rækilega vakin athygli á baráttumálum kvenna. Á þvi ári náðist vift
tæk samstafta meftal kvenna en ennþá er langt I land aft konur hafi jafnan rétt á vift
karlmenn.
Það hefur tíðkast meðal þjóða
heimsað helga einhvern einn dag
ár hvert ákveðnum baráttumál-
um. Og á yf irstandandi barnaári
þarf ekki að minna á, að oft er
ekki látið við einn dag sitja.
Gildi slíks felst ekki í skjótum
árangri, heldur því að koma af
stað umræðu og vekja athygli á
því, sem miður fer. Ef mál liggja
í láginni er síst von til þess, að
komið verði á umbótum.
í dag, 19. júní, er alþjóðlegur
baráttudagur kvenna fyrir jafn-
rétti í þjóðfélaginu á við karl-
menn. Skipulögð kvenréttinda-
barátta hefur staðið í nærfellt
heilaöld. Hér á landi hafa unnist
margir markverðir sigrar í þeirri
baráttu. Nægir þar að nefna, að
íslenskar konur fengu tiltölulega
snemma kosningarétt miðað við
konur í öðrum löndum, og þær
hafa öðlast jafnan rétt og karl-
menn samkvæmt lögum.
Ýmsum finnst nóg að gert í
þessum efnum, og að konur hafi
fengið baráttumálum sínum
framgengt. En staðreyndin er sú,
að enn er langt í land að f ullum
jöfnuði sé náð og misréttið milli
kynjanna er meiri en svo, að við
verði unað.
Þrátt f yrir, að konur eigi að fá
sömu laun fyrir sömu störf og
karlmenn samkvæmt lögum, eru
mýmörg dæmi þess, að það á-
kvæði sé að engu haft. Er það
gjarnan fóðrað með því að karl-
maðurinn fær einhvern titil til
þess að réttlæta launamuninn.
Konan hefur heldur ekki jafn-
an rétt til þess að velja sér starf
eftir hæfileikum og menntun.
Undantekningarlítið er það kon-
an, sem sér um heimilisstörf,
vinni aðeins annað hjóna úti.
Vinni konan einnig úti bætast
heimilisstörfin oft á tíðum við
vinnudag hennar.
Það gildir einu þó að lagalegur
réttur hennar sé tryggður. Þjóð-
félagið hefur ekki fylgt löggjaf-
anum eftir í þessum efnum.
Rétturinn er ekki fullkominn, ef
það þarf að stríða gegn ríkjandi
hugsunarhætti til þess að neyta
hans.
Andvaraleysi kvenna gagnvart
þessum rétti sínum hefur einnig
veikt stöðu þeirra. Einnig hafa
þær umræður um kvenréttinda-
mál, sem mest hafa verið áber-
andi hér á landi einkennst af öfg-
um á báða bóga, sem leitt hef ur
athyglina frá kjarna málsins.
Annars vegar er sá hópur sem
vill tengja kvenréttindabarátt-
una við gjörbyltingu á skipulagi
þjóðfélagsins. Allt kapp hefur
verið lagt á að lítilsvirða
heimilisstörfin, og er einna helst
að sjá af málflutningi þessa
hóps, að hann miði að því að af-
kynja konuna. Þessi barátta
hefur frekar sundrað konum en
sameinað þær.
Hins vegar hefur verið rekinn
víðtækur áróður fyrir því, að
kvenréttindabaráttan sé í eðli
sínu röng. Með rangtúlkun á hug-
takinu móðurást hefur verið
reyntaðala á sektarkennd meðal
þeirra kvenna sem vinna úti frá
börnum sínum.
Kvenréttindabaráttan er eðli
sínu samk.væmt jafnframt bar-
átta fyrir mannréttindum. Enn
sem komið er, er konan annars
flokks þegn í þjóðfélaginu. Því
þarf að breyta.
Það er Ijóst, að þær breytingar
verða ekki gerðar með löggjöf.
Réttur kvenna er tryggður á því
sviði. Næsta skrefið er, að konur
bindist samtökum um að neyta
réttar síns. Erfiðasti hjallinn er
fordómar og viðteknar venjur.
Það þarf að verða hugarfars-
breyting hjá þjóðinni og hún
verður ekki nema með öflugum
áróðri og einarðri baráttu.
Hvers eiga Dænflur að gjalfla?
Þaft eru nokkur ár siftan einn
. merkur maftur tók sér fyrir
hendur aft reyna aö heilaþvo is-
lenzku þjóöina, meö stööugum
áróftri gegn elstu og gagnmerk-
ustu stétt þessa lands, — bænd-
um. Þessi iftja hefur virzt bera
umtalsverftan árangur, þvi aft
alltof margir hafa talift sér skylt
aö taka í sama streng og stunda
atvinnuróg, svo freklegan aft
þaft gegnir furöu, hve fáir bænd-
ur hafa opnaft sinn munn, til
andsvars. Þaft er aldrei vift góftu
aft búast þegar málin eru rædd
einhlifta — afteins frá einu sjón-
arhorni og þaft viröist mér hafa
verift gert alla tlft.
Hélt ekki landbúnaðurinn
lífinu í þjóðinni?
Þaft gleymist ætift, þegar á
landbúnaft er minnst, og óskap-
ast er yfir offramleiöslu, — aft
Islenzka þjóftin á tilverurétt sinn
undir landbúnafti, þrátt fyrir
allt. Var ekki landbúnaftur und-
irstafta islenzka þjóöarbúsins, i
upphafi? Voru þaft ekki bændur
og bú þeirra stór og smá, sem
héldu liftórunni i landsmönnum,
allt fram á tuttugustu öldina?
Og ef vift vikjum aft nútimanum,
— mundi ekki blessaftan rlkis-
kassann og gjaldeyrissjóftinn
muna um þaft, ef skyndilega
þyrfti aft greifta fyrir innflutning
á öllu stóru og smáu, sem land-
búnafturinn nú, sér landsmönn-
um fyrir. Hvaft mundi þurfa aft
leggja mikla skatta á landslýft,
til aft standa undir þeim ókjör-
um sem þaft kostafti? Og mundi
ekki feröamannagjaldeyririnn
verfta allrýr, ef eyfta þyrfti
gjaldeyri til kaupa á landbúnaft-
arvörum, en þaft var ein aftaltil-
lagan — og vitanlega sú alvit-
lausasta sem sézt hefur á prenti
um árabil, enda ekki umræftuhæf.
Tillagan um að kaupa
bændur af jörðunum
Onnur tillaga er sú aö fækka
bændum meft þvi aft borga þeim
fyrir greiöann, meö einhverju
litilræfti, en illa trúi ég þvi aft
þaft yrfti léttara á þjóftarbúinu
aö greifta fjölda bænda fyrir
jaröir sinar og ekki afteins jarft-
irnar, heldur yröi aö greifta
þeim og f jölskyldum þeirra laun
til æviloka, þvi ekki mundi
liggja á lausu atvinna fyrir alla
þá, sem þannig gengju frá lifi-
braufti sinu. En sé miftaft vift
launakröfur þeirra sem kvarta
og kveina meft sinar 6—700 þús-
undir á mánuöi og heimta
12—1400 þúsund i mánaöarlaun,
þá mætti ætla aft dýrt yrfti fyrir-
tækift allt. Þvl ekki sé ég ástæöu
til þess aft bændur yrftu lltilþæg-
ari en aftrir sem þykjast svo
dýrmætir og tel ég bændur bet-
ur aö þeim launum komna, en
flesta aftra. Þvi staöreyndin er
aö engin stétt þjóftfélagsins
vinnur eins hörftum höndum,
fyrir sinu lifibraufti og bændur.
Vinnudagurinn er ótakmarkaö-
ur og aldrei fri, engin orlof, eng-
ar helgar friar, engin jólafri,
páskafri efta önnur friftindi, sem
hinn almenni launþegi getur
ekki verift án.
Og hvernig er eftirvinnan
borguft? Verkalýftsfélögin
mundu tæplega sætta sig vift
þaft, aft nætur- og eftirvinna
þeirra félaga væri metin til
jafns vift dagvinnu, en þetta
verfta bændur aft sætta sig vift.
Þeir veröa lika aö sætta sig vift
þaft aö fá ekkert fyrir vinnu sina
(afurftir), fyrr en allt .aft ári
seinna, — aft hluta. Mundi nokk-
ur önnur stétt láta þetta liftast?
Bændur ekki kröfuharðir
Bændur eru áreiftanlega sú
stétt manna, sem minnst heyr-
ist i. — Hvenær hafa bændur
gert verkfall til aö neyfta verftift
neöanmáls
upp á vörum sínum? Aftur á
móti hafa þeir tekift því meft
furftulegri þolinmæfti þegar
verkalýftsfélögin hefja sinn
margraddaöa söng um hærra
kaup, sem stundum hefur bitnaft
óþyrmilega á bændum og
mjólkin hefur ekki komist
lengra en i bæjarlækinn, efta aft
stöftvuö er dreifing áburftar á
tún bænda, vikum saman, sem
allir sjá hve alvarlegar afleift-
ingar getur haft. Og hvernig er
ekki ástandift nú? Stöftvun á
flutningum út um land, hálf
stöftvun á mjólkurafurfta-
framleiftslu. Fleira mætti vist
telja. En geta ekki allir séft aft
bændur hafa marga Móra og
Skottur aft berjast vift, ekki siö-
ur en aftrar stéttir, en þeir taka
þvi öllu meft meiri þolinmæfti og
af meiri ábyrgö en flestar aörar
stéttir. Þeir steyta ekki hnefann
framan i þjóftina og segja: vift
heimtum, vift krefjumst, — þó
svo aft ýmsir láti sér fátt um
finnast þó aft þeir valdi bændum
stórtjóni meft framferfti slnu og
tali.
Fleiri en bændur lifa á
landbúnaðinum
Onefnt er, I öllu tali um aö
fækka bændum, sú staftreynd aft
óteljandi fjöldi fólks hefur llfs-
viöurværi sitt af vinnu, vift aft
koma landbúnaftarvörum I
hendur neytandans. En þaft hef-
ur sennilega aldrei verift reynt
aö telja saman þá ótalmörgu
sem lifa af þvl aft koma vörum
bænda alla leift á borft neytand-
ans, eöa utan á hann. Þaft má
nefnilega alls ekki gleyma þvl
aft þaft er fleira en kjöt og
mjólkurvörur sem um þarf aft
ræfta I þessu samhengi. Þaö eru
skinn og ull, sem bæfti gefa þó
nokkrar krónur I gjaldeyri og
sem skapa mörgum atvinnu, og
myndi ekki verfta skarft fyrir
skildi, ef allt þetta úrvinnsluefni
hyrfi? Hvaft meö verksmiftjurn-
ar? Og hvaft meö allt þetta fólk?
Mundi þaft gripa upp vinnu vift
annaft. Mér virftist aft ekki sé
fjarri lagi, aft Imynda sér, aö
þaft yrfti þungur baggi á þjóft-
inni, sem ekki yrfti auftveldlega
lyft og sennilega væri eini kost-
urinn vift þaft, sá, aft augu fólks
opnuftust fyrir þeirri bábilju
og ósanngirni sem veftur uppi
gegn bændum og búvörum.
Eru landbúnaðarvörurn-
ar í rauninni dýrar?
Þaft er átakanlegt aft heyra,
þegar jarmaö er um þaö hve
verftift sé hátt á landbúnaftar-
vörum, — en hvaft er sagt um
útlendar vörur — hreinan
óþarfa? Ekki tíst um þaft, þó aft
verftiö sé margfalt hærra á
þeim, þær eru keyptar meö bros
á vör, þó óþarfar séu. Hvar er
þjófthollustan? Hvar er dóm-
greindin? Erekkimeira gefandi
fyrir þaft sem þarft er og
HOLLT, en hitt sem er ef til vill
bæöi óþarft og OHOLLT. Ég sný
ekki aftur meft þaft, aft mjólkin
og afurftir hennar, skyr, rjómi,
ostar og annaö, — svo og kjöt og
slátur, er mun hollari matur, en
margt annaö sem keypt er þegj-
andi mikift hærra verfti.Og hvaft
meft ullina? Er hún ekki viftur-
kennd sem bezta hráefnift I fatn-
aö, áklæfti, teppi o.fl. Hve mörg-
um mannslifum skyldi Islenzka
ullin hafa bjargaft? Hve mörg-
úm mannslifum skyldi hin alis-
lenzka búvöruframleiösla, hafa
bjargaft? Er allt þetta einskis-
vert, á móti þvi aft borga nokkr-
ar krónur meft útflutningi, um
stundarsakir? Getur ekki verift
aft jafnvægi náist i þessu, án
þess aö stóraögerfta sé þörf?
Fækkar bændum ekki sjálf-
krafa, efta þaft hefur mér
heyrst? Og skyldi ekki þjóöinni
fjölga smámsaman, eins og lög-
málift mælir fyrir um og þá þarf
eitthvaft I munn þeirra er vift
bætast. Og svo væri þaft mjög til
bóta aö hætt sé aft rægja bændur
og afuröir þær, sem þeir fram-
leifta, þaö er öruggt aft fólk
kaupir ekki aftra hollari vöru i
staftinn.