Vísir - 01.04.1980, Blaðsíða 15

vísm
Þriðjudagur 1. april 1980
15
Félag ungra lækna (FUL) er
félag þeirra lækna, sem starfa
hér á landi fyrstu árin aö loknu
iæknanámi viö viöurkenndar
kennslustofnanir hér og er-
lendis. Er stór hluti félags-
manna aö afla sér réttinda fyrir
almennt lækningaleyfi, og er
vinna i héraöi meöal þeirra skil-
yröa, sem stjórnvöld setja fyrir
sliku leyfi.
Siöastliöiö haust var vlöa
fjallaö um læknaskort á iands-
byggöinni, m.a. I fjölmiölum.
Fléttaöist héraösskylda lækna
inn I þá umræðu. Vill FUL gera
nokkra grein fyrir þessum mál-
um, enda hefur viöa gætt mis-
skilnings og/eöa vanþekkingar f
þessum umræöum.
Fyrst ber aö leiörétta al-
mennan misskilning varöandi
skyidustarf læknakandidata f
héraöi. Telja margir ranglega,
aö hér sé um aö ræöa hluta af
svoköiluöu kandidatsári, sem
hefur gilt sem eins konar viöbót
viö læknanámið i Háskóia fs-
lands, og á sér lengri sögu.
Greinargerð irá Félagi ungra lækna:
Um héraðs-
skyidu lækna
vioauki vio
námlO
Kandidatsáriö er nú alls 12
mánaöa vinnuskylda á sérstök-
um viöurkenndum sjúkrahús-
um, en yfirleitt tekur um 18
mánuöi aöfá því lokiö. Er þetta
nokkurs konar viöauki viö há-
skólanámiö og eitt af skilyröum
fyrir umsókn um lækningaleyfi,
sem er nokkurs konar atvinnu-
leyfi i okkar grein. Er fyrrnefnt
skilyröi sett af hálfu lækna
deildar H.t. og landlæknis og
ákveöa þeir aöilar, hvort viö-
komandi umsækjandi lækninga-
leyfis teljist hæfur og kemur þar
starf i héraöi hvergi nærri. End-
anleg veiting lækningaleyfis er
siöan á valdiráöherra. Ariö 1942
var lækningaleyfislögunum
breytt vegna læknaskorts á
landsbyggöinni og ráöherra
heimilaö aö gera þaö aö skilyröi
fyrir veitingu ótakmarkaös
lækningaleyfis, aö umsækjandi
hafi gegnt héraöi allt aö 6 mán-
uöum aö námi loknu. Var þarna
bætt viö einhliöa vinnuskilyröi
án þess aö fræöilegur þáttur
kæmi nokkuö nærri, enda sá
þáttur þegar fullnægjartdi aö
mati læknadeildar H.I. og land-
læknis. Héraösskyldan er þvi
eingöngu hugsuö sem þjdnusta
læknaefna viö landsbyggöina,
m.ö.o. þegnskylduvinna aö
námi loknu. Er slikt skilyröi
fyrir grúndvallar réttindaöflun I
ákveöinni atvinnugrein algert
einsdæmi hér á landi. Er ljóst,
aö hér er ekki um aö ræöa
ákvöröun I okkar þágu sem nám
eöa reynsluöflun.og er þaö m.a.
ein af ástæöum gegn héraös-
skyldu aö okkar mati. Má nefna
sem dæmi, aö ekki fæst viöur-
kennt sambærilegt eöa lær-
dómsrikara starf erlendis.
AHtaf á vakt
Framan af var héraösskyldan
6mánuöir, en frá 1963 3 mánuöir
tilársins 1978. Var þá áöurnefnd
lagaheimild nytt til fulls meö
einhliöa ákvöröun ráöherra og
héraösskyldan lengd i 6 mánuöi.
Var þessi breyting í kjölfar
stuttrar umræöu um læknaskort
i nokkrum einmenningshéruö-
um á Vestfjöröum. Enn á ný var
þessari reglugerö breytt i
desember 1979 og var þá hér-
aðsskyldan stytt i 4 mánuöi.
Virðist þvi augljóst, aö lengd
héraðsskyldu ræöst eingöngu af
pólitiskum hagsmunum hvers
tima.
Orsakir þess, hve illa gengur
að manna einmenningshéruöin
svokölluöu, eru margar. Breytt-
ust þær auövitað ekkert viö áö-
urnefnda lengingu héraösskyld-
unnar, enda sýndi þaö sig, að
mönnun i tveggja og þriggja
lækna héruöum varö betri en
áöur, en ekki i einmenningshér-
uöunum, en vanda þeirra átti jú
aö leysa. Þaö er staöreynd, aö
obbinn af nýútskrifuöum lækna-
kandidötum sækist eftir aö
starfa meö sér reyndari starfs-
bræörum, og má þaö teljast
eölilegt. 1 einmenningshéruöum
er læknirinn, reyndur eöa
óreyndur, alltaf einn sins liös. í
slikum héruöum er læknir alltaf
á vakt og eru um þaö ákvæöi i
lögum (sbr. 35/1964-111 kafli).
Gefur auga leið, aö aldreier um
friti'ma eöa fridaga aö ræöa. Ef
læknir þarf aö vera fjarverandi
úr héraöi sinu lengur en 2 sólar-
hringa i öðrum erindum en em-
bættiserindum, er það háö leyfi
landlæknis um það, hvenær
hann tekur lögmætt oríof. önnur
fjarvera úr héraöi en orlof, t.d.
námskeiö og ráöstefnur, er háö
áöurnefndu samþykki ráöherra
eða landlæknis eftir timalengd
og veitist leyfi einungis, efhér-
aðslæknir sér héraöinu fyrir
lækningaþjónustu, er landlækn-
ir metur fullnægjandi.
Röskun á helmlll
Minni staöir og þar með ein-
menningshéruö eru oft illa búin
tækjum og aðstöðu, bókakostur
oft fátæklegur og fámennt eða
ekkert starfsliö úr heilbrigöis-
stétt, þó lög um heilsugæzlu-
stöövar geri ráö fyrir fleirum en
læknum.
Héraðsskyldan hefur ýmsan
aukakostnaö og röskun i för meö
sér. Veruleg röskun er oftast á
heimilishögum, þar sem maki
þarf oft aö hverfa frá námi eöa
vinnu, sem oft er sérhæfö, um
lengri eöa skemmri tima, og
börn aö skipta um umhverfi og
e.t.v. skóla. Flutningskostnaö
fjölskyldu og búslóöar greiöir
læknir úr eigin vasa, og er sá
kostnaöur oft töluveröur. Meðan
á dvölinni stendur, er oft um aö
ræöa rekstur á 2 ibúöum og
jafnvel 2 heimilum--samtimis.
Getur kostnaður vegna ibúöar i
héraöi numiö allt aö 150-200.000
krónum á mánuöi.
En vandi er viöar en i ein-
menningshéruöum. I Reykja-
vikurumdæmi eru aöeins 28
skráöir heimilislæknar (meö
1000-2100einstaklinga eldrien 17
áraá skrá hver), þrátt fyrir þaö
að hlutfall lækna i Reykjavik á
móti læknum úti á landi hafi
hækkað Ibúum landsbyggöar-
innar i óhag. Má nefna fjölgun
sérfræðinga sem orsök þessa,
en á móti kemur, aö þeir eru
jafnframt sérfræöingar fyrir
allt landiö.
Án helmlllsiæknls
Samkvæmt upplýsingum
Sjúkrasamlags Reykjavikur
voru 5360 einstaklingar eldri en
17 ára heimilislæknislausir i
Reykjavik 31. des. 1979. Siðast-
liöiö haust voru aðeins 4 heilsu-
gæzlustöövar læknislausar á
landsbyggðinni, en þær þjóna
samtals 4000 manns. Þaö er at-
hyglisvert I þessu sambandi, aö
sambærileg þjónusta ungra
lækna viö Reykvikinga, svo sem
afleysing heimilislækna á höf-
uöborgarsvæðinu, hefur ekki
fengizt viöurkennd til jafns viö
héraösskylduna hingaö til, en
von er til aö breyting veröi á I
framtiöinni.
A landsbyggðinni býr fjöldi
manna við skort á ýmiss konar
annarri grundvallarþjónustu,
t.d. vantar oft tannlækna,
hjúkrunarfræöinga, ljósmæöur,
kennara, tæknimenntað fólk
o.s.frv. Þessar stéttir væru þvi
vafalaust mótfallnar, aö yfir-
völd færu einhliða aö leysa
þennan vanda með reglugerö-
um um vinnuskyldu f dreifbýl-
inu, sem skilyrði fyrir almennu
starfsleyfi. Þetta viögengst og
þykir sjálfsögö krafa til lækna.
Rauðamölin -
lykfllinn að betri framleiðslu
Við framleiðum útueggjasteininn, milli-
ueggjaplöturnar og burðarueggjaplöturn-
ar allar úr gömlu góðu rauðamölinni. í
henni liggja yfirburðirnir. Margra ára-
tuga reynsla okkar er traustur grunnur
V að byggja á, - og möguleikarnir í hleðslu
’j^^eru,ótal margir.
1/3 út og eftirstöðvar á 6 mánuðutn
Byggingavörudeild
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121 Simi 10600

HOTEL VARÐÐORG
AKUREYRI
SÍMI (96)22600
Góö gistiherbergi
Verð frá kr.: 7.500-14.000.
Morgunverður
Kvöldverður
Næg bílastæði
Er i hjarta bæjarins.
r 'm
11* E
Magnús E. Baldvinsson sfLaugavegi 8 - Sími 22804.
TALÍA, LEIKLI5TARSVIÐ M.S. SÝNIIT
0G BÖRNIN
Sýnt í félagsheimili
Seltjarnarness
mánudag 31. mars kl. 20.30,
þriðjudag 1. apríl kl. 20.30,
fimmtudag 3. aprfl kl. 20.30,
Miðaverð kr. 2000.-
Leikstjóri Sigrún Björnsdóttir
ETTIR BERT0LT BRFCHT
NíisLos lil* PLASTPOKAR 1» 826SS
BYGGING APLAST
PRENTUM AUGLÝSINGAR <s& Á PLASTPOKA
VERÐMERKIMIÐ/S iR OG VÉLAR
O 8 26 55 [ PIíisUmi IiF QS0 PLASTPOKAR