Morgunblaðið - 10.11.2001, Qupperneq 20

LANDIÐ
20 LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLMENNI var á almennum
bændafundi sem haldinn var mið-
vikudagskvöldið 7. nóvember síð-
astliðinn í Dalabúð. Ari Teitsson,
formaður Bændasamtakanna, byrj-
aði á því að ræða um afurðasölu-
mál og þar sagði hann frá því að
enn væri töluvert af dilkakjöti hér
á landi sem hefði átt að seljast er-
lendis á síðasta ári, þ.e. rúmlega
500 tonn, sem bættust þá við út-
flutningsskyldu þessa árs sem er
um 1.400 tonn, svo að í ár verður
að flytja út u.þ.b. 1.900 tonn af
kjöti. Erlendi markaðurinn er ekki
eins stór og við vildum hafa hann,
en hann er um 1.300 tonn og fer þá
mest til Færeyja, Noregs og Dan-
merkur, samtals um 1.100 tonn, en
hin 200 tonnin fara til Japans,
Bretlands og Bandaríkjanna. Það
má athuga aðra markaði fyrir um
600 tonn.
Framtíð mjólkurinnar
á Íslandi góð eða slæm?
Þórólfur Sveinsson, formaður fé-
lags kúabænda, tók næst til máls
og ræddi hann um framtíð mjólk-
urinnar hér á landi. Ekki fæst mik-
ið fyrir lítrann og sagði hann að
mjólkin væri eina búvaran sem
væri verðlögð á heildsölustigi. Nýt-
ing heimilda hefur aukist frá árinu
1998 úr 95,6% í rétt rúmlega 100%
árið 2001 en þar urðu líka geng-
isbreytingar svo að við liggjum við
leyfileg mörk og talaði hann um
það að við yrðum að reyna að huga
að „grænum“ stuðningi. Valkostir
við ákvörðun mjólkurverðs eru op-
inber verðlagning, innlend sam-
keppni og innflutningur mjólkuraf-
urða með verndartollum. Það var á
áætlun að afnema heildsöluverð-
lagningu mjólkur þann 1. júlí 2001
en henni var frestað til 1. júlí 2004.
Ari tók aftur til máls á eftir Þór-
ólfi og talaði þá um erfðaefni í til-
raunaskyni, þ.e. innflutning og til-
raunir með norska erfðavísa. Hann
kynnti innihald kosningarinnar
sem bændur eru hvattir til þess að
taka þátt í fljótlega, en það er
kosning um tilraun með norska
fósturvísa í íslenskar kýr. Til eru
52 fósturvísar og eru þeir geymdir
í frysti í Noregi. Markmiðið er að
gera tilraun með það hvort hugs-
anlega geti orðið ávinningur af
blönduðu kyni kúa hér á landi.
Fósturvísarnir sem keyptir voru,
voru valdir sérstaklega og skiptist
valið þannig: júgurhreysti og
próteinmagn hvort um sig 30%,
júgur og spenagerð 25%, frjósemi
10% og skapgerð 5%. Hagkvæmi
ræðst af því hvort hægt er að
sækja verðmæta eiginleika í kynið.
Kosningin sem um er að ræða er
um það hvort BÍ og LK eigi að
framkvæma fyrirhugaða tilraun
eða ekki.
Já eða nei?
Ef bændur kjósa já, þá verða
fósturvísarnir fluttir inn, kýrnar
sem notaðar verða fluttar í Hrísey,
vísunum plantað í þær og við taka
3 ár í Hrísey. Eftir 8-10 ár er hægt
Bændur fjölmenntu á fundi nú í vikunni í Dala-
búð í Búðardal og félagsheimilinu á Blönduósi.
Fréttaritarar Morgunblaðsins, Guðrún Krist-
insdóttir og Jón Sigurðsson, heyrðu á fund-
armönnum að málefni Goða, fækkun bænda og
samdráttur í sauðfjárframleiðslu eru það sem
helst brennur á bændum um þessar mundir.
Afurðasala
og fækkun
bænda í
brennidepli
Búðardalur
Sauðfjárframleiðsla dregist
saman um helming
Bændasamtök Íslands boðuðu
bændur í Austur-Húnavatnssýslu til
fundar í félagsheimilinu á Blönduósi í
vikunni. Um 60 manns mættu á fund-
inn og brunnu málefni Goða og fram-
tíð dreifbýlisins, þ.e fækkun bænda,
mest á mönnum en innflutning
norska kúakynsins bar lítið á góma.
Fram kom að samdráttur í fram-
leiðslu dilkakjöts hefði minnkað úr
12.000 tonnum í 7.000 tonn á 20 árum
og sauðfjárræktin væri að verða
hlutastarf. Sigurgeir Þorgeirsson,
framkvæmdastjóri BÍ, og Eggert
Pálsson, varaformaður BÍ, höfðu
framsögu jafnframt því að Birgir Ing-
þórsson, formaður félags kúabænda í
A-Hún., kynnti atkvæðagreiðsluum
tilraunainnflutning á fósturvísum úr
norskum kúm.
Þeir Sigurgeir og Eggert komu
víða við í máli sínu og fóru yfir þróun í
sölu og framleiðslu landbúnaðaraf-
urða undangengin ár, svo og hverjar
afleiðingar væntanlegar skattabreyt-
ingar hefðu á bændur. Það kom fram
hjá Sigurgeiri að styrkjaheimildir til
landbúnaðar væru fullnýttar sam-
kvæmt alþjóðasamningum og menn
yrðu að huga að svokölluðum „græn-
um greiðslum“ og þá fyrst og fremst
gagnvart mjólkurframleiðslunni.
„Hrossakjötsneysla eykst og mjólk-
ursalan fer hægt upp á við“ sagði Sig-
urgeir „en kindakjötið lætur heldur
undan síga en markaðurinn er samt
stöðugri en menn þorðu að vona,
svona rétt um 7.000 tonn“ Sauðfjár-
bændur eru búnir að selja 43.000 ær-
gildi af þeim 45.000 ærgildum í sauðfé
sem ríkið ætlaði að kaupa af bændum
áður en opnað yrði fyrir frjáls við-
skipti með greiðslumark í sauðfé. Sig-
urgeir taldi að ekki yrði útlit fyrir að
opnað yrði fyrir frjáls viðskipti með
greiðslumarkið í vetur.
Sigurgeir var spurður að því hvort
verið væri að selja dilkakjöt frá Goða
á útsöluverði innanlands, kjöt sem
fyrirtækinu bar samkvæmt reglu-
gerð að flytja úr landi. Sigurgeir
sagði það líklega rétt vera án þess að
geta staðfest það en allar upplýsingar
benda til þess og um sé að ræða 220
tonn auk 40 tonna frá sláturhúsinu í
Borgarnesi sem menn töldu Goða
bera ábyrgð á. Sigurgeir upplýsti það
að Bændasamtökin hefðu íhugað að
setja lögbann á þessa sölu en verið
ráðlagt að gera það ekki. Sigurgeir
upplýsti að greiðslustöðvun sem Goði
eða Kjötumboðið fékk renni út 20.
nóvember og taldi hann líklegt að þá
yrði farið í nauðasamninga og hvað út
því kæmi vissi enginn. Eggert Páls-
son spáði því að árið 2010 yrðu kúabú-
in í landinu á bilinu 500 til 600. Jó-
hannes Torfason á Torfalæk spáði því
að búin yrðu eitthvað færri en hélt því
hinsvegar fram að ef kúabúskapur
verði enn við líði eftir 10 – 20 ár þá
væri hann á norðvesturhorni landsins
og Rangárvöllunum því búskapur
mun hopa fyrir annarskonar land-
notkun og við hana um landverð get-
ur hefðbundinn landbúnaður ekki
keppt. Fram komu hugmyndir að
jafna aðstöðu milli dreifbýlis og þétt-
býlis í gegnum skattakerfið. Sigur-
geir Þorgeirsson svaraði því til er
hann var spurður um hvort „blýants-
bændum“ í Bændahöllinni hefði
fækkað í samræmi við fækkun
bænda: „Á síðastliðnum 7 árum hefur
starfsmönnum bænda í Bændahöll-
inni fækkað um 25 – 30 og um 700 fer-
metra húsnæði er komið í aðra notk-
un. Það hefur orði hraðari fækkun í
Bændahöllinni en meðal bænda.“ Sig-
urgeir hvatti menn til að standa sam-
an í afurðasölumálunum ef þeir ættu
að eiga einhverja möguleika í sam-
keppninni við svína- og alifuglakjötið.
Morgunblaðið/Jón Sig.
Sigurgeir Þorgeirsson, framkvæmdastjóri BÍ, hafði framsögu á bænda-
fundi á Blönduósi. Jón Gíslason hlustar með athygli.
Morgunblaðið/Jón Sig.
Bændur úr Austur-Húnavatnssýslu fjölmenntu á fund bændasamtak-
anna um landbúnaðarmálin á Blönduósi og höfðu margs að spyrja.
Blönduós
SKIPULAGSSTOFNUN hefur úr-
skurðað að ný hafnarmannvirki inn-
an hafnarinnar á Seyðisfirði muni
ekki hafa í för með sér umtalsverð
umhverfisáhrif. Telur stofnunin að
girða megi fyrir þau með mótvæg-
isaðgerðum.
Gert er ráð fyrir að fyrirhuguð
landfylling, sem verður á svæði við
sunnanverðan botn Seyðisfjarðar,
verði um 50.000 fermetrar. Gerð
verður um 50 metra löng brú yfir ósa
Fjarðarár. Þá verður ekið út fyrir-
stöðugarði og dýpkað innan hans um
7 – 10 metra. Alls verður um 110.000
rúmmetrum af dýpkunarefni ýtt í
landfyllinguna og verður um 130
metra stálþil rekið niður til að útbúa
viðlegukant. Loks verður grjótvörn
komið fyrir beggja vegna þilsins.
Í úrskurði Skipulagsstofnunar
kemur fram að helstu markmið með
framkvæmdinni séu að bæta hafn-
araðstöðu og skilyrði til móttöku
nýrrar og stærri ferju auk þess sem
skapa eigi athafnasvæði til atvinnu-
uppbyggingar. Telur stofnunin að
framkvæmdirnar séu líklegar til að
hafa jákvæð áhrif á ferðaþjónustu á
Seyðisfirði og Austurlandi. Þá megi
ætla að með tilkomu aukins land-
rýmis á fyrirhugaðri fyllingu utan
snjóflóðahættusvæðis að möguleikar
skapist fyrir starfsemi sem geti haft
jákvæð áhrif á atvinnuþróun.
Áætlaður heildarkostnaður við
framkvæmdirnar er um 500 millljón-
ir króna.
Skipulagsstofnun fellst á hafnarframkvæmdir
Jákvæð áhrif á ferða-
þjónustu og atvinnulíf
Seyðisfjörður
að sjá hvort þetta ber tilætlaðan
árangur.
Ef bændur kjósa nei, þá hættir
BÍ og LK öllum afskiptum af mál-
inu og reyna þá að losa sig við
fósturvísana.
Margir héldu að kosningin væri
um það hvort það ætti að flytja inn
fósturvísa, en kosningin er ekki um
það, heldur um það hvort BÍ og
LK eigi að framkvæma fyrirhug-
aða tilraun.
Eftir þetta var gert kaffihlé og
svo var orðið laust. Umræður urðu
um bæði sauðfé og fósturvísa en að
þeim loknum héldu fundargestir
heim og velta örugglega öllu því
sem kom fram á fundinum vel fyrir
sér, því fljótlega fara að berast
kosningaseðlar til þeirra.
Bændasamtök Íslands gangast fyrir fundum með bændum um málefni landbúnaðarins
Dalabændur lýstu áhyggjum sínum af framtíð mjólkurframleiðslu og
var rætt um möguleikann á innflutningi á norskum fósturvísum.
Morgunblaðið/Guðrún Kristinsdóttir