Morgunblaðið - 10.11.2001, Blaðsíða 30

ERLENT
30 LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Nýr 32TT
skotbómu-
krani
hlaðinn
nýjungum.
Sala, ráðgjöf og leiga.
Bæjarflöt 4, Grafarvogi Sími 594 6000
Færanleg fjölnota eingingahús
í ótal útfærslum. Hagstætt verð.
NOKKRIR af frægustu fréttahauk-
um samtímans í Bandaríkjunum
gagnrýna það hvernig sjónvarps-
stöðvar vestanhafs hafa sinnt stríð-
inu í Afganistan. Þeir eiga það sam-
eiginlegt að hafa flutt fréttir frá
Flóastríðinu 1991 og öðlast nokkra
frægð fyrir. Einn þeirra mátti jafn-
vel dúsa fjörutíu daga í írösku fang-
elsi eftir að hann hætti sér of langt
inn á óvinasvæði.
Stríðið í Afganistan – rétt eins og
Flóastríðið – einkennist af því að erf-
itt er fyrir fréttamenn að fá aðgang
og afla mynda frá víglínunni og þeir
Bob Simon, Arthur Kent og Peter
Arnett þekkja vel þá gremju sem
getur heltekið fréttamann við slíkar
aðstæður. Allir tóku þeir umtals-
verða áhættu til að tryggja sér
fréttaefni í Flóastríðinu.
Fimm dögum eftir að stríðið hófst
hætti Bob Simon, fréttamaður CBS,
sér með myndatökumönnum sínum
t.a.m. allt of nálægt hersveitum
Íraka í Kúveit og mátti þola pynt-
ingar og fangelsisvist fyrir vikið.
Simon, sem unnið hefur við frétta-
þættina Sextíu mínútur, segist ekki
hafa neinn áhuga á að fara sjálfur til
Afganistans einmitt núna. Það hafi
þó ekkert með reynslu hans úr
Flóastríðinu að gera. Þrá frétta-
mannsins eftir „skúbbi“ sé yfirsterk-
ari öllum sársaukafullum minning-
um.
„Þetta stríð snýst ekki um Afgan-
istan heldur fer það fram alls staðar í
veröldinni,“ segir Simon, sem nú er
starfandi í Ísrael. „Ég hef undanfar-
ið farið víða um Mið-Austurlönd og
reynt að komast að því hvernig fólk
þar bregst við stríðinu og hvort það
séu í raun til nokkrir bandamenn
Bandaríkjanna í múslimaheiminum.
Þetta viðfangsefni vekur meiri
áhuga hjá mér heldur en sjálfar loft-
árásirnar á Afganistan.“
Ótímabærar spurningar
um framgang stríðsins
Simon segir þá staðreynd afdrifa-
ríka, að sjónvarpsfréttastöðvar þurfi
nú orðið að verða sér úti um nægt
fréttaefni til að geta sjónvarpað 24
tíma á sólarhring. Þetta verði til þess
að fréttamenn hneigist sífellt til þess
að spyrja spurninga sem engan veg-
inn séu tímabærar, þ.e. hvort stríðið
sé að vinnast.
„Spurði einhver að því, tveimur
vikum eftir að Japanar gerðu árás á
Perluhöfn, hvernig okkur gengi?
Stríð sem þetta hlýtur að vara lengi
en þörf fréttamanna til að finna ætíð
nýjan fréttapunkt, eða endurtaka
spurninguna „hvernig gengur þetta
hjá okkur“, hefur neikvæð áhrif. Ef
allar aðstæður væru ákjósanlegar er
nefnilega ekki til í dæminu að hægt
sé að svara þessari spurningu fyrr en
að sex mánuðum liðnum í fyrsta lagi,
sannarlega ekki eftir aðeins nokk-
urra vikna stríðsrekstur.“
Ólíkt Simon er Arthur Kent nú
staddur í Afganistan og skrifar það-
an fréttir í kanadíska vikuritið Mac-
lean’s, auk þess sem hann er lausa-
maður hjá ýmsum sjónvarpsfrétta-
stöðvum bandarískum. Hann telst til
sérfræðinga um landið því þangað
kom hann fyrst árið 1980 og var
reyndar við það að fullklára frétta-
skýringaþátt um Afganistan þegar
stríðið skall á.
Segir hann að það hafi ávallt vald-
ið hjálparstofnunum og fréttamönn-
um, sem komið höfðu til Afganistans
þegar stríðsrekstur Sovétmanna
stóð þar yfir, miklum vonbrigðum
hversu umheimurinn var fljótur að
gleyma landinu og hörmungum þess
eftir að stjórnvöld í Moskvu kölluðu
her sinn heim 1989. „Ég vona bara
að okkur blaðamönnunum takist að
beina sjónum fólks ekki aðeins að
hernaðinum heldur einnig að að-
stæðum íbúanna í landinu.“
CNN hefur brugðist
Þekktastur þremenninganna er
sjálfsagt fréttahaukurinn Peter Arn-
ett. Honum var vísað úr starfi hjá
CNN eftir að hafa haldið því fram í
fréttaþætti að bandaríski herinn
hefði beitt eiturgasi gegn andstæð-
ingi sínum í Víetnam-stríðinu – full-
yrðing sem CNN neyddist síðar til
að draga til baka. Hann hefur nýlega
sýnt áhuga á að fara til Afganistans á
vegum einhverrar fréttastofunnar.
Arnett er harðorður í garð fyrrum
vinnuveitenda sinna. Hann segir að
ef CNN hefði haldið áfram á sömu
braut og stöðin var á í Flóastríðinu
væri hún nú með fréttamenn stadda í
Kabúl, höfuðborg Afganistans.
„Lykillinn að velgengni CNN hefur
alltaf verið sá að stöðin sendi sitt fólk
á staðinn,“ segir hann. „Hún leit á
það sem hlutverk sitt að upplýsa fólk
um allar hliðar mála. Í þessu máli
finnst mér ekki að CNN hafi gert
neina tilraun til að varpa ljósi á sjón-
armið talibana eða sýna okkur stríð-
ið frá hinu sjónarhorninu.“
Segir hann að í staðinn hafi arab-
íska fréttastöðin Al Jazeera tekið
frumkvæðið í fréttaflutningi frá Afg-
anistan og þannig náð þeirri stöðu að
geta talist mikilvægasti fréttamiðill-
inn í þessu stríði.
Sjónvarps-
fréttastöðvar
gagnrýndar
The Los Angeles Times.