Vísir - 19.05.1980, Blaðsíða 7

VÍSIR
Mánudagur 19. mal 1980
...ef stefna Benedikts Gröndals I samningunum viö Norömenn heföi náö fram aö ganga, eru talsveröar likur á þvl, aö tekist heföu betri samningar en nú hafa veriö undirrit-
aöir...” __
Jan
Mayen-
deiian:
tslendingum og Norömönnum
tókst aö ná samkomulagi um
Jan Mayen án þess aö til alvar-
iegra árekstra kæmi. Flestir
hljóta aö fagna samningunum,
þótt tslendingar heföu viljaö
hafa þá ögn hagstæöari. En um
þaö veröur ekki lengur deilt. Viö
þessa samningagerö hefur Al-
þýðubandalagiö enn á ný mótaö
sérstööu, sem flokkurinn er
frægur fyrir aö endemum. Eöa
hvernig má þaö vera, aö flokkur
geti setið i ríkisstjórn, sem hann
styöur ekki I veigamikilli samn-
ingagerö á sviöi utanrikismála.
Þar fyrir utan styöur hann ekki
rikisstjórnina i afstööunni til At-
lantshafsbandalagsins og varn-
arliösins.
Alþýöubandalagiö hefur enn á
ný snúiö andliti ábyrgöarleysis
aö þjóöinni, og látiö öörum eftir
aö axla ábyrgöina. Flokkurinn
getur siöan staöiö fyrir utan og
gagnrýnt meö dyggum stuön-
ingi Dagblaösins, sem hefur
djöflast á öllum þeim, sem
reynthafa aö ná skynsamlegum
samningum i þessu veigamikla
máli. Staöa Alþýöubandalags-
ins er vægast sagt furöuleg, og á
þennan veg hefur hún oftast
neöanmals
VAR HÆGT AB NA
BETRISAMNINGUM?
Árni Gunnarsson birtir
hér með leyfi fyrrverandi
utanríkisráðherra drög
að umræðugrundvelli við
Norðmenn um Jan Mayen
frá því í fyrrasumar sem
verið hafa trúnaðarmál.
Á þessum grundvelli seg-
ir hann að haf i verið hægt
að semja á síðasta ári og
hefðu þeir samningar lík-
lega orðið betri en þeir,
sem nú hafa verið undir-
ritaðir.
veriö. Flokkurinn vill bæöi eiga
kökuna og éta hana.
Þaö mun vera mála sannast,
aö kröfugerö Alþýöubandalags-
ins og fyrri kröfur nokkurra
Sjálfstæöismanna, fá ekki á
nokkurn hátt staöist aö mati
hæfustu hafréttarfræðinga, þar
á meöal islenskra. — 1 þessum
umræðum hefur mikiö veriö úr
þvi gert hve haröir samninga-
menn Norömenn væru, en þess
látiö ógetiö, aö Islendingar eru á
alþjóölegum vettvangi taldir
einhverjir höröustu samninga-
menn, sem til eru, þegar fjallað
er um hafréttarmál. Þvl má
heldur ekki gieyma, aö aöferö
Norömanna og Dana viö út-
færsluna viö Jan Mayen og
Grænland, er nánast sniöin eftir
aöferöum islendinga. Menn
geta lika i huganum boriö sam-
an Jan Mayen og Kolbeinsey
eöa Rokkinn.
Þáttur Benedikts
Gröndal.
Þegar Benedikt Gröndal
stýröi samningaviöræðum við
Norömenn á síðasta ári, veittist
Alþýðubandalagið og nokkrir
Sjálfstæðismenn að honum með
fúkyrðum. Dagblaöið, eöa leið-
arahöfundur þess tók undir
þennan söng, gekk lengra en
þingmennirnir og bar honum
nánast landráö á brýn. — Stað-
reynd málsins er hins vegar sú,
að ef stefna Benedikts Gröndal i
samningunum við Norömenn
heföi náð fram að ganga, eru
talsverðar likur á þvi, að tekist
hefðu betri samningar en nú
hafa verið undirritaðar. En
Ólafur Ragnar Grimsson og
Matthias Bjarnason sórust i
fóstbræðralag, og komu I veg
fyrir að samningafundum yrði
haldið áfram.
A ríkisstjórnarfundi 7. ágúst á
s.l. ári lagöi Benedikt fram drög
að umræðugrundvelli við Norö-
menn. Þetta plagg hefur verið
skráö sem trúnaðarmál, en und-
irritaður hefur fengið heimild
Benedikts til aö greina frá þvi. I
þessum drögum segir orðrétt:
„Rikisstjórn tslands telur, að
samkvæmt sanngirnisreglunni
og með tilliti til aðstæðna, svo
og samkvæmt öðrum ákvæðum
I drögum aö hafréttarsáttmála
Sameinuðu þjóðanna, séu eftir-
farðandi atriði varðandi Jan
Mayen svæðið eðlileg og rétt-
mæt:
1. Aö Norömenn veiði ekki
meira en 90.000 lestir af loðnu
utan Islenskrar lögsögu til
áramóta 1979-’80, enda veiði
Islendingar ekki meira magn
á sama svæði og sama tima.
2. Að fiskveiðihagsmunir Is-
lendinga á Jan Mayen-svæð-
inu verði tryggöir til fram-
búöar með viðurkenningu á
helmings rétti þeirra til veiða
á flökkustofnum.
3. Að stofnuö verði is-
lensk-norsk fiskveiðinefnd, og
geri hún tillögur til rikis-
stjórnanna um aflamagn og
kvóta fisktegunda, svo og
annað, er viökemur fiskveið-
um á svæöinu.
5. Islendingar áskilja sér allan
rétt varöandi hafsbotn á Jan
Mayen svæöinu, enda verði
um það mál samið I samræmi
viö niðurstööu Hafréttarráð-
stefnunnar um þau mál.
Vilji rikisstjórn Noregs
tryggja framgang allra þessara
atriða, mun rikisstjórn Islands
láta ómótmælt 200 milna fisk-
veiðilögsögu umhverfis Jan
Mayen.
Raunhæft mat.
1 þessum drögum birtist raun-
hæft mat á stöðu Islendinga i
þessu viðkvæma máli, og um
leið gengið allmiklu lengra en
lagaskilgreiningar gáfu tilefni
V Dreift á rikisstjórnarfundi
7. ágúst 1979.
til. Um þessi atriði heföi þegar
verið unnt að semja á siðasta
ári. En upphlaup og ólæti komu i
veg fyrir það. Nú mörgum mán-
uðum siðar er svo samið um ná-
kvæmlega sömu atriöin, og i
nokkrum tilvikum tekið linlegar
á málum. — Þetta voru „land-
ráö” Benedikts Gröndal aö sögn
leiðarahöfundar Dagblaösins.
Það mun siöar koma i ljós, að
það var mikilsvirði fyrir Islend-
inga að ná samkomulagi við
Norðmenn, sérstaklega áður en
Danir færöu út efnahagslög-
sögðu norðan 67. breiddarbaugs
við Austur-Grænland. Vitað var,
að við útfærsluna myndu þeir
hvorki taka tillit til Jan Mayen
né Kolbeinseyjar, sem er is-
lenskur grunnlinupunktur. Þá
er það deginum ljósara, að Is-
lendingar hafa sterkari stöðu
gagnvart Efnahagsbandalaginu
eftir samningana við Norð-
menn, þótt þar kunni róöurinn
að verða þungur.
Eftir útfærslu Dana við Græn-
land fer Efnahagsbandalagið,
eða framkvæmdastjórn þess,
með stjórnun allra fiskveiða á
þvi svæöi, svo og alla samninga-
gerð, sem ávallt hefur byggst á
TRONAÐARMAL
BGr, 6.8.79
Drög að umrÆðugrundvelli
Rikisstjórn íslands telur, að samkvæmt sanngirnisreglunni '
log með tilliti til aóstæðna, svo og samkvæmt öðrum ákvæóum i
' drögum að hafréttarsáttmála Sameinuóu þjóðanna, séu eftirfarandiI
atriði varðandi Jan Mayen svæóið eðlileg og réttmæt:
1) Að Norðmenn veiói ekki meira en 90.000 lestir af loðnu
k utan islenskrar lögsögu til áramóta 1979-80, enda veiði
Islendingar ekki meira magn á sama svæði og sama tima.
2) Að fiskvfeióihagsmunir Islendinga á Jan Mayen-svæðinu
k verði tryggðir til frambúðar með viðurkenningu á helmings ]
I rétti þeirra til veiða á flökkustofnum.
I3)
4)
Að stofnuð verði islensk-norsk fiskveiðinefnd, og geri
hún tillögur til rikisstjórnanna um aflamagn og kvóta
fisktegunda, svo og annaó, er viðkemur fiskveiöum á
svæðinu.
1 5>
Að Norómenn fallist á núverandi efnahagslögsögu Islands
anaspænis Jan Mayen af sanngirnisástæðum.
Islendingar áskilja sér allan rétt varðandi hafsbotn á
I Jan Mayen svæðinu, enda verði um þaó mál samið i samræmi
I við niðurstöðu hafréttarráóstefnunnar um þau mál.
Vilji rikísstjórn Noregs tryggja framgang allra þessara.
atriða, mun rikisstjórn Islands láta ómótmælt 200 milna fisk-
Upphafskaflinn Iþeim drögum aö umræöugrundvelli, sem Benedikt
Gröndal lagöi fram á rfkisstjórnarfundi I tengslum viö Jan Mayen-
viöræöurnar 7. ágúst I fyrra.
gagnkvæmnisreglu. I þvi máli
er þó sú ljósglæta, aö Grænlend-
ingar kunna aö naína aöild aö
Efnahagsbandalaginu á næsta
ári, þegar efnt veröur til þjóöar-
atkvæöis um áframhald aöild-
arinnar. Margir ráöamenn á
Grænlandi eru andvigir veru
landsins i bandalaginu, og fróöir
menn telja fullt eins miklar lik-
ur á þvi, aö þeir kunni aö frá-
biöja sér hina mjúku verndar-
hendi þess.
Dæmi um pólitiskt ofs-
tæki.
Astæöan fyrir þvi, að samn-
ingar tókust ekki við Norðmenn
á siðasta ári á grundvelli til-
lagna Benedikts Gröndal, var
pólitiskt ofstæki. Andstæðingar
hans I stjórnmálum gátu ekki
unnt honum eða flokki hans for-
ystu 1 samningamálunum, ne
þess að honum mætti takast að
koma málinu i höfn. Benedikt
Gröndal var vændur um þaö að
vera of eftirgefanlegur viö bróð-
urflokkinn I Noregi. En nú hefur
annað komiö á daginn. Sjálfur
sagði Ólafur Ragnar Grimsson
á Alþingi á föstudag, að Bene-
dikt hefði sýnt fyllstu hörku i
málinu. Mat hans á stöðunni
hefur þvi reynst raunsætt og
rétt. En vart mun Dagblaðs-rit-
stjórinn viðurkenna það, nema
hann snúist heilan hring i mál-
inu, og það hefur hann raunar
gert I öörum málum.
Þvi er hins vegar ekki að
leyna, að æskilegt hefði verið að
ná hagkvæmari samningum, en
allar fullyrðingar Islendinga
þess efnis, að þeir ættu tilkall til
Jan Mayen reyndust veigalitar
þegar til kastanna kom. Staða
okkar var hvergi nærri eins
sterk og margir höfðu álitið og
þjóðinni talin trú um. tslensku
samninganefndarmennirnir
urðu að horfast I augu við staö-
reyndir og þeir gerðu rétt I þvi
að semja, en sérstaða Alþýðu-
bandalagsins, þ.e. Lúðviks
Jósepssonar I gegnum Ólaf
Ragnar, mun verða höfð að
nokkru gamanmáli, er stundir
liða fram.
Þrátt fyrir allt eru Islending-
ar harðir samningamenn. Það
sannar árangur þeirra við út-
færslu islensku landhelginnar,
sem veriö hefur, er og verður
skólabókardæmi öðrum þjóð-
um, sem hyggja á slika út-
færslu. Á þvi sviöi geta íslend-
ingar státað af þvi að vera
brautryðjendur.
Arni Gunnarsson.