Vísir - 27.06.1980, Síða 20

vísm
Föstudagur 27. júnl 1980.
Umsjón:
> Magdalena
Schram
Gallerí og söfn í Reykjavík:
Gallerí
Suöurgata 7
Ræil vlð Bjarna H. Þórarinsson, elnn
al stofnendum gailerfsins
Reykjavik um 1870. Húsiö lengst til hsgri á myndinni er smiOja Björns Hjaltested. Ibúöarhús hans næst
til vlnstri og hýsir nú Galleri Suöurgötu 7.
Tæpast prestlegt
yfirbragö
Elsti hluti húss númer 7 viö
Suöurgötu i Reykjavlk er fró
ðrinu 1833. A einni af ljós-
myndum Sigfúsar Eymunds-
sonar, sem tekin er laust fyrir
1870 sést þetta hús glöggt, er
einlyft meö burst og mun þá
hafa veriö kallaö Teitshús. A
annarri mynd, frá þvi um 1890,
er búiö aö byggja ofan á húsiö
og þaö oröiö eins og Reyk-
víkingar þekkja þaö nú. Eöa
hvaö? Einu sinni bjó þarna
járnsmiöur, Björn Hjaltested og
haföi smiöju I garöinum. Sonur
hans, Bjarni var prestur og i
hans tiö a.m.k. haföi húsiö yfir
sér þann viröuleikablæ, sem
prestsetur gjarnan hafa. En
núna er i húsinu bækistöö ungs
fólks, sem kallar sig nýlistar-
fólk og hefur tæpast prestlegt
yfirbragö. Hvernig kom þaö til,
aö þau hreiöruöu um sig i þessu
eina elsta húsi borgarinnar?
Fyrir svörum var Bjarni H.
Þórarinsson, einn af stofn-
endum Galleris Suöurgata 7 og
tengdur þvi siöan i april 1977,
þegar þaö opnaöi fyrst:
— Þaö er siöur en svo til-
viljun, þvi sr. Bjarni var afi
tveggja af aöstandendum
gallerfsins, Friöriks Þórs
Friörikssonar og min.
Stofnendur Galleris Suöur-
gata 7 voru 14, en margir hafa
horfiö annaö og nýir bæst i
hópinn. Haröi kjarninn I stofn-
endahópnum, sem enn er eftir
eru þau Bjarni, Friörik Þór,
Steingrimur Eyfjörö Krist-
mundsson og Margrét Jóns-
dóttir.
Hvaöa markmiö hefur þetta
gallerl, Bjarni?
— Um þaö leyti, sem viö
fórum af staö hér var Galleri
SOM endanlega liöiö undir lok.
Þaö haföi veriö mjög aktivt og
mikiö nauösynjafyrirtæki og
eftir dauöa þess var vöntun á
staö, sem einbeitti sér aö nýlist
og tilraunastarfsemi i listum,
staö sem einbeitti sér aö þvi aö
vera móttækistöö fyrir nýj-
ungar. Galleri Suöurgata 7 átti
aö veröa þess konar staöur.
— Þú talar um nýlist, hvaö er
þaö?
List er auövitaö alltaf i endur-
nýjun, eöa á alltaf aö vera þaö.
Einu sinni var abstractiö nýlist
en sú stefna er fyrir löngu hætt
aö bita sem slik. Nú, en ef viö
litum aftur til, segjum ársins
1960, þá eru um þaö leyti aö
koma fram nýjar stefnur I
myndlist, t.d. pop -list, sem ein-
mitt súmmarnir létu sig miklu
varöa. Um svipaö leyti kemur
upp concept stefna, fluxús
hreyfingin og performancar,
sem hafa veriö nefndir gjörn-
ingar á islensku. Markmiöiö var
aö gera uppreisn, fara út fyrir
ramman 1 bókstaflegum skiln-
ingi orösins, út fyrir flötinn.
Aöaláherslan er ekki lengur á
form, heldur á conceptiö,
þ.e.a.s. hugmyndina, inntakiö.
Þaö veröur leiöandi afl.
Eitt af þvi sem einkennir
nýlistastefnuna er t.d. notkun á
nýju efni. Ný efni, hlutir, jafnvel
atburöir eru notaöirLjósmyndir
eru mikiö notaöar, oft til aö
varöveita listaverkiö. Sömu-
leiöis prenttæknin, sem venju-
lega er aöeins brúkuö til aö
fjölga verkum, en ekki til aö
skapa.
— Er þá ekki um aö ræöa
alveg breytta afstööu til lista
almennt?
Jú, jú. Afstaöan breytist aö
þvi leyti aö list á ekki aö vera
skreyting, né heldur varanleg.
Þaö á aö vera hægt aö upplifa
hana á ákveönum staö og Hma,
hún veröur augnablik, sem
varöveitist i huganum fremur
en á striganum. Listaverk veröi
þannig ekki einkaeign heldur
eign allra þeirra, sem fengu aö
njóta þessa augnabliks.
Gjörningar eru gott dæmi um
þetta.
— Og þiö hafiö reynt aö koma
þessum hugmyndum til skila
bæöi meö sýningum og útgáfu-
starfsemi?
— Já, sýningar I Galleriinu
hafa veriö um 60 talsins. Og viö
gefum út timaritiö Svart á hvitu
og hafa komiö út 6 tölublöö.
Tlmaritinu var frá upphafi
ætlaö aö vera upplýsandi um
hinar ýmsu listgreinar, I þvi
hafa birst viötöl og myndlistar-
menn sýnt. Verkefni fyrir tlma-
ritiö viröast óþrjótandi enda
vöntun á sliku riti I mörg ár.
Birtingur haföi skiliö eftir sig
stóra eyöu og verkefnin hlóöust
upp. Askrifendur eru nú um 600
og þeim fjölgar stööugt, enda
spannar timaritiö mörg áhuga-
sviö: kvikmyndir, tónlist,
myndlist og bókmenntir. Viö
leitumst eftir aö gera list-
greinum jafnt undir höföi og ég
held aö styrkur timaritsins
felist einmitt i þvi.
„Leigupennar
ganga lausir”
Hafiö þiö veriö ánægö meö
þær móttökur, sem þiö hafiö
fengiö á þessum þremur árum?
— Þaö er af okkur vitaö
erlendis, þar sem þessir hlutir
eru viöurkenndir sem alvöru-
list, ef ég má komast svo aö
oröi. Viö höfum sýnt, t.d. I Svi-
þjóö, á Itallu og núna i vor i New
York og veriö vel tekiö. Og
erlendir listamenn eru fúsir til
aö koma tij okkar.
— Og hér heima?
Þaö er nokkuö viss kjarni,
sem skoöar sýningar okkar og
fylgist meö þvi sem hér er gert.
En þaö er þó alls ekki laust viö
aö okkur finnist viö vera dálitiö
afskipt og einöngruö frá
almenningi.
— Eflaust þarf þó nokkra
þekkingu til aö geta notiö þess,
sem þiö eruöaö gera, þaö skýrir
sig ekki alveg sjálft?
Já, einmitt, og maöur heföi
haldiö aö gagnrýnendur og þeir
sem fjalla um listir i fjöl-
miölum, ættu aö taka aö sér þaö
hlutverk aö vera skýrendur eöa
milliliöur milli almennings og
listamanna, ekki satt? En
umfjöllun um Islenska nýlist
hefur fariö fram meö ævintýra-
legum hætti. Leigupennar
ganga lausir meö bundiö fyrir
augun og skjóta á þaö, sem fyrir
þeim veröur. Tilviljun ein hefur
ráöiö, hverjir liggja I valnum
hverju sinni. Umfjöllunin hefur
veriö einn brandari og eiginlega
eitt helsta skemmti- og
aöhlátursefni nýlistarmanna.
En kannske fer aö veröa mál aö
linni og aö heiöarleg, upplýs-
andi og marktæk skrif fari aö
lita dagsins ljós, þar sem
sjónarmiö listamannanna
sjálfra fá aö komast aö. Hver
veit?
Eg efast um aö dritskrifar-
arnir vinni fyrir kaupi slnu á
dagblööunum, ef hlutverk
þeirra er aö upplýsa almenning
um myndlist eöa ég tali nú ekki
um nýlist. Þeir bregöast gjör-
samlega þessu hlutverki sinu aö
minumati.Skrifþeirra eruyfir-
borösleg, og illkvittin fleyti-
kerlingaskrif um annars mjög
merkar tilraunir Islenskra list-
höfunda til aö skapa eitthvaö
nýtt. Skrifin hafa oröiö til aö
gera íslenska nýlistarmenn tor-
tryggilega, aö afstyrmum i
Islenskri menningu og hafa fælt
almenning frá verkum þeirra
vegna miöaldasjónarmiöa og
fordóma.
Nýlist þarfnast
skýringa
þarfnast útskýringa. Hún hefur
oftast ákveöiö inntak, sem höfö-
ar til ákveöins skilnings á
ákveönu fyrirbæri, oft I sérstöku
orsakasamhengi, sem getur
veriö æöi langsótt og krafist
þekkingar. Til aö skýra hana
duga engar yfirborösfullyrö-
ingar, krufning er nauösyn.
Nýlistin vill fara fyrir ofan garö
og neöan hjá fólki og geöþótta-
gagnrýni á stóran þátt I þvi aö
breikka biliö milli hennar og
alls almennings. Gagnrýn-
endur, I staö þess aö fara meö
hlutverk tengiliöar, gera sig aö
dómurum um hluti, sem þeir
vita litiö sem ekkert um.
— Þaö er óhætt aö segja aö
viö höfum tekiö upp þráöinniþar
sem þurfti, þegar búiö var\aö
ganga á milli bols og- höfuös
SÚM — sjáöu bara hvaö oröiö
hefur úr þvi fólki, sem enginn
vildi þá taka alvarlega, úr
Kristjáni og Siguröi Guömunds-
syni, Þóröi Ben, Tryggva ólafs-
syni... en nú er útlit fyrir aö eins
fari fyrir Suöurgötu 7 og þá vil
ég fyrst og fremst kenna um
þessum fleytikerlingaskrifum.
Okkur hefur i fjögur ár tekist aö
halda þessu gangandi, lagt
okkur fram viö aö kynna nýja
hluti — conceptual list,
gerninga, tilraunir til aö kryfja
til botns, kynnt list án takmark-
ana, bæöi okkar eigin, og
margra annarra bæöi islenskra
og erlendra.
Hættir gallerliö?
Þú segir aö útlit sé fyrir aö
Gallerliö hætti?
— Fjárhagsafkoma þessa
fyrirtækis er mjög slæm og
eiginlega sjáum viö ekki fram á
annaö en þaö veröi aö leggja
upp laupana.
— Njótiö þiö engra styrkja
frá opinberum aöilum.
Jú, eitthvaö hefur veriö aö
okkurrétt, en þaö er ekki mikiö,
þótt ég vilji ekki vera vanþakk-
látur. Viö höfum fengiö styrki til
feröalaga — þaö er helst þegar
kemur aö því aö kynna starf-
semina erlendis, sem Gallerliö
veröur allt I einu styrkja viröi.
Og Reykjavikurborg hefur
keypt af okkur, eöa öllu heldur
af Galleriinu, listamennirnir
fengu dckert I sinn vasa heldur
gáfu Galleríinu verkin og borg-
uöu eiginlega meö sér. Auövitaö
gætum viö málaö einhvern sölu-
varning, en þaö væri nú ekki I
okkar anda og kemur ekki til -
greina. Þótt viö viljum gjarnan
ná tilfólksins, þá getum viö ekki
svikiö stefnu, sem viö aöhyll-
umst.
— En er nú ekki einhver von
um aö starfsemin I Suöurgötu 7
haldi áfram?
Jú, ég vil alls ekki vera of
svartsýnn, þvl þótt einhverjar
raddir séu aö halda þvi fram aö
neistinn sé slokknaöur, þá er
þaö þvert á móti, þaö logar vel!
Bjarni H. Þórarinsson

Hlutl af verki eftlr Bjarna H. Þórarinsson: Augliti til auglitis.
Nýlist er þess eölis, aö hún
Verk eftir Halldór Asgeirsson. Hann er nýkominn i hópinn og sýndi i
fyrsta sinn hér heima á siöustu Listahátfö.