Vísir - 08.07.1980, Síða 8

VÍSIR
ÞriOjúdagur 8. júli 1980.
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davfö Guömundsson.
" Ritstjórar: ölafur Ragnarsson og Ellert B. Schram. .
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Eilas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammendrup, Friða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynlsson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdóttir, Kristln
Þorstelnsdóttir, AAagdalena Schram, Páll AAagnússon, Slgurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvlnsson, Þórunn J. Hafsteln. Blaöamaöur á Akureyri: Gisli Sigur-
geirsson. Iþróttir: Gylfl Kristjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og AAagnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 86611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla 8
simar 86611 og 82260. Afgreiösla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Askriftargjald er kr.SOOO á mánuöi innanlands og verð f lausasölu 250 krónur ein-
takið. Visirer prentaður i Blaöaprenti h.f. Síðumúla 14.
f síðustu viku virtist sem nokk-
ur hreyfing væri að koma á
samningamál BSRB og ríkisins,
og fróðir menn töldu samkomu-
lag á næsta leiti. Fulltrúar opin-
berra starfsmanna höfðu átt
óformlegar viðræður við nokkra
ráðherra, og síðan voru reifaðar I
samninganefnd BSRB hugmynd-
ir að lausn, sem túlkaðar voru
sem tillögur, sem ríkisstjórnin
gæti gengið að. Aðalatriði þeirra
voru tólf þúsund króna launa-
hækkun á lægstu flokka og fullar
verðbætur á öll laun. Gert var ráð
fyrir styttri tíma til persónuupp-
bótar, hækkuðum yfirvinnustuðli
og ýmsum félagslegum umbót-
um s.s. rýmkuðum samningsrétti
og atvinnuleysisbótum.
Á fundi samninganefndar
BSRB í dag er þessum hug-
myndum hafnað en gert gagntil-
boð um fyrri kröfur með ein-
hverjum tilslökunum.
Er að heyra að þessi þróun
mála leiði til þess, að samningar
eigi langt I land og málið sé
strand þar til i haust.
Ef þetta reynist rétt verður að
túlka þá niðurstöðu sem mikið
áfall fyrir ríkisstjórnina og gjör-
breytta stöðu í samningamálun-
um almennt.
BIÐSTADA í KJARAMALUM
Þaö er áfall fyrir rikisstjórnina, aö opinberir starfsmenn hafa hafnaö hugmyndum um
lausn kjaradeilunnar, sem runnar eru undan rifjum ráðherra. Engar iikur eru á samn-
ingum fyrir 1. sept. Allt er I fullkominni óvissu um framvindu mála og næsta holskefla
nálgast óðfluga.
Ríkisstjórnin hefur lagt
áherslu á að lausn fengist varð-
andi kjaradeiluna við opinbera
starfsmenn með hóflegum
samningum, sem yrðu stefnu-
markandi fordæmi fyrir aðila
vinnumarkaðarins. Það mundi
knýja á um gerð kjarasamninga
nú í sumar.
Að vísu vekur það athygli, að
samkvæmt þeim tillögum, sem
að framan eru raktar, er fallið
frá þaki á verðbætur, en það var
eittmeginatriðið í upphaf legu til-
boði ríkisstjórnarinnar og veiga-
mikil forsenda fyrir viðnámi
gegn verðbólgu.
Opinberir starfsmenn og raun-
ar einnig Vinnuveitendasam-
bandið hafa hinsvegar lagt
áherslu á að fullar verðbætur
verði greiddar á öll laun, til að
raska ekki launastigunum.
Að þessu leyti virðist því ríkis-
stjórnin hafa beygt sig frá fyrri
stefnu um hlutfallslega lægri
verðbætur á hærri laun. Hvað
sem menn segja um þetta við-
kvæma en mikilvæga atriði, þá er
hitt Ijóst, að með fullum verðbót-
um er horfið frá þeirri stefnu að
bæta sérstaklega kjör hinna
lægst launuðu, og enn einu sinni
er lagst á flótta undan verðbólg-
unni og orsökum hennar.
Fyrir ríkisstjórnina eru nú góð
ráð dýr. Allt stendur fast í hinum
almennu kjarasamningum, og
fyrirsjáanleg biðstaða í málum
opinberra starfsmanna. Allt sit-
ur því við það sama og næsta hol-
skefla í verðbótum og verðlagi
nálgast óðfluga.
Einhverjum kann að þykja bið7
lund verkalýðshreyf ingarinnar
mikil og víst eru verkalýðsfor-
ingjar umburðarlyndari gagn-
vart núverandi ríkisstjórn en áð-
ur hefur þekkst.
Hér er ekki verið að brýna þá
til ótímabærra aðgerða og með
hliðsjón af efnahagsástandinu,
ætti staðan að vera viðráðan-
legri, meðan ekki er samið um
hærri laun og ný útgjöld fyrir
atvinnurekstur eða ríkissjóð.
Gallinn er aftur á móti sá, að
auk þess, sem lausir kjarasamn-
ingar skapa óþolandi óvissu,
munu sjálfvirkar hækkanir 1.
september magna enn verðbólg-
una og gera áfallið ennþá sárs-
aukafyllra loks þegar skellurinn
kemur fyrr eða síðar.
Astandið er ekki glæsilegt eftir
þær fréttir sem borist hafa af
samningamálum. Allir kjara-
samningar eru lausir, kaupmátt-
ur rýrnar dag frá degi, og allir
virðast hafa gleymt þeim ásetn-
ingi, að bæta hið fyrsta kjör
hinna lægst launuðu. Hversu
lengi á að fljóta að feigðarósi?
Verður pak sett á fjárlögin?
Um þessar mundir sitja
starfsmenn Fjárlaga- og hag-
sýslustofnunarkófsveittir við að
undirbúa fjárlög næsta árs, en
þau verða lögö fram á Alþingi i
upphafi þings. Fjármálaráð-
herrann stýrir og ber ábyrgð á
þessu verki og er varla öfunds-
veröur af því starfi. Gerð fjár-
laga markar hverju sinni stefnu
næsta árs f rikisfjármálunum og
rikisfjármálin eru afar mikil-
vægur þáttur efnahagsmál-
anna. Fjárlagafrumvarpið er
þvi veigamikið tæki i baráttunni
viö verðbólguna.
Rykið dustað af gam-
alli grein
í núverandi rikisstjórn sitja
þrír menn, sem hafa veriö fjár-
málaráðherrar. Þess vegna
skortir ekki reynslu i stjórninni
við aö fást við þetta árlega
verkefni. Þegar ég var að taka
til á skrifborðinu um daginn,
rakst ég á grein eftir þann
þeirra, sem mestu reynsluna
hefur. Fyrirsögn greinarinnar
er „ÞAK A FJARLÖGUM
LEIÐIR TIL LÆKKUNAR”, en
hún birtist I Morgunblaðinu 28.
nóvember s .1. Mér finnst greinin '
afbragðs góð og tel rétt að koma
henni á framfæri einkum og sér
I lagi, ef Ragnar Arnalds núver-
andi fjármálaráðherra hefði
ekki haft rænu á að klippa hana
út úr Mogganum á sinum tíma.
Þar sem greinin er stutt og
gagnorö er hún birt hér orðrétt i
heilu lagi.
Halli rikissjóðs
i viðureign við verðbólgu er
afkoma rlkissjóðs meginmái.
Halli á rikissjóöi árum saman
og skuldasöfnun við Seðlabank-
ann er ein af uppsprettum verð-
bólgunnar.
Hér þarf að verða gjörbreyt-
ing og það strax. Áriö 1980
verður rikissjóöur að skila
greiösluafgangi og byrja á þvi
að borga skuidir sfnar við Seðla-
bankann, sem nú nema 30-40
milljöröum króna.
En hvernig má þetta verða?
Það er ekki Iengur hægt að
hækka skatta, þeir eru þegar
orðnir alltof háir.
Þetta veröur aö gerast meö
þvi að lækka rikisútgjöldin.
Hvernig á að fara aö þvi?
Taka þarf upp ný vinnubrögö
við gerð fjárlaga.
Þak á fjárlögin
Aður en fjárlagagerð hefst
veröur rikisstjórn að ákveða há-
mark rikisútgjaida, þak á fjár-
neðamnaLs
Hér rifjar Friðrik
Sophusson alþm. upp
grein eftir núverandi for-
sætisráðherra, þar sem
stungið er uppá, að þak
verði sett á f járlög.
lögin. T.d. mætti ákveða, að þau
skuli á næsta ári vera 10% lægri
en fjáriagafrumvarpiö, sem
vinstri stjórnin lagöi fram i
október og hljóðaði upp á 350
miiljarða.
Innan þessa ramma verða
fjárlaga- og hagsýsludeild og
fjárveitinganefnd Alþingis að
koma útgjöldunum fyrir.
Ranglátar niður-
greiðslur
Niðurgreiðslur úr rikissjóði á
landbúnaöarvörum kosta nú
milli 20 og 30 milljaröa á ári og
eru komnar úr hófi. Hér má
spara milijaröa. Bændur sjálfir
og samtök þeirra hafa látið i
ljós, að þær megi helst ekki
verða meiri en mismunur á
framieiðsluverði og söluverði.
Þessar miklu niðurgreiðsiur
skekkja verðlag og draga úr
hvöt til að ráðast I nýjar bú-
greinar. Þær bjóða heim hættu á
misnotkun og spiliingu. Þær
leiöa til þess, að þeir riku fá
meira I sinn hlut úr rikissjóði en
þeir snauðu. Þegar dregið
verður úr niðurgreiðslum, á að
bæta láglaunafólki það upp með
tekjutryggingu, fjölskyldubót-
um og afnámi á tekjuskatti,
þannig að kaupmáttur þessa
fólks minnki ekki.
Óþarfur fjáraustur
Fyrir forgöngu ungra Sjálf-
stæðismanna á sinum tima tók
Sjálfstæöisflokkurinn almanna-
tryggingar á stefnuskrá sina.
Það þarf jafnan að búa svo um,
að vanheilir menn, öryrkjar og
aldraðir njóti mannsæmandi
aðbúnaðar og iifskjara. En það
er ástæðulaust, að hið opinbera
greiði stórfé til þeirra, sem ekki
þurfa á þvi aö halda. Ég vii
nefna dæmi: Maður einn, sem
hefur röska eina milljón i tekjur
á mánuði, fór nýiega I árlega
iæknisskoðun hjá heimilislækni,
ekki vegna vanheilsu, heldur
öryggis. Þaö var einn liöur I
þeirri skoðun, að teknar voru
röntgenmyndir af honum á
Landspitaianum. Þegar hann
fær reikninginn, kosta þessar
myndir 18 þús. kr. Af þeim á
hann sjáifur að borga 2 þús. kr.,
en 16 þús. kr. borgar rikið fyrir
hann. Auðvitað er þetta fjar-
stæða ein. Allt of mörg dæmi eru
um slfkan óþarfa fjáraustur,
þarsem má spara stórar fúigur,
án þess að skerða hlut þeirra,
sem á þurfa að halda.
Verðbólgan er sálrænt
og siðferðilegt vanda-
mál
Verðbóigan er ekki aðeins Fylgir Ragnar ráðum Gunnars og setur þak á fjárlög?
efnahagsmál, heldur einnig og
ekki siður sálrænt og siðferði-
legt vandamál. Hún tærir sund-
ur margar þær dyggðir, sem
'ávallt eiga að vera helgar
hverri heilbrigöri þjóð. For-
dæmi valdhafanna mótar allt
þjóðfélagið. Ef stjórnendur
landsins sýna i verki vilja til
hagsýni og sparnaðar, ef þeir
láta rikissjóð hætta hallabúskap
og í þess stað skila afgangi og
greiða skuidir, mun hugarfar
borgaranna breytast og margt
snúast til betri vegar með
þessari þjóð”.
Fylgir fjármálaráð-
herrann stefnu for-
sætisráðherrans
Hér lauk grein dr. Gunnars
Thoroddsen fyrrverandi fjár-
málaráðherra og núverandi for-
sætisráðherra. I þessari grein
koma fram athyglisverð sjónar-
mið, sem núverandi fjármála-
ráðherra hlýtur að gefa gaum,
þegar hann vinnur nú að gerö
fjárlaga fyrir næsta ár. Verður
fróðlegt að fylgjast með þvi,
hvernig til tekst I þeim efnum.
„En heyrðu nú. — Er það ekki
eintómt grln að birta þessa
grein, sem skrifúö var fyrir sið-
ustu kosningar”, kann einhver
að spyrja. 1 minum huga er full-
komin alvara, þegar ég segi, að
greinin sé gott og mikilvægt
framlag til baráttunnar við
verðbólguna, — ef rlkisstjórnin
fylgir þeim viöhorfum, sem þar
koma fram.
Stuðningur Sjálfstæðis-
manna er vis
Sjáifstæðisflokkurinn hefur
öðrum flokkum fremur skilið
nauðsyn þess að takmarka
rlkisútgjöldin og treysta fremur
á framtak einstaklinganna. Of-
þensla rlkisbáknsins er ein af
orsökum verðbólgunnar. Minni
útgjöld rlkissjóðs og þar af leið-
andi lægri skattar og hærri ráð-
stöfunartekjur hafa einnig verið
á stefnuskrá verkalýðshreyf-
ingarinnar undanfarin ár. Fjár-
málaráöherrann getur þess
vegna við gerð fjárlaga sýnt i
verki hug sinn til verkalýðs-
hreyfingarinnar um leið og
hann fylgir hugmyndum for-
sætisráöherrans. Til þess fær
hann stuöning sjálfstæðismanna
innan rlkisstjórnarinnar og
einnig hinna, sem eru I stjórnar-
andstöðu. Og svo er bara að biða
og sjá, hvað gerist, þegar frum-
varpið sér dagsins ljós.