Vísir - 15.07.1980, Blaðsíða 12

12
VISIR Þriöjudagur 15. júli 1980
it—' 'úf.ut ....
„Ástandið er i einu orði sagt geigvænlegt sama
hvert litið er og neyðin svo stórkostleg að menn trúa
því ekki"/ sagði Pétur Sigurðsson forstöðumaður
Hrafnistu þegar hann var spurður um vistunarmál
aldraðra.
Málefni aldraðra hafa löngum verið talin afskipt í
Bþví veiferðarþjóöfélagi/ sem við teljum okkur búa f.
Þeim fjölmörgu sem að þessum málum vinna þar á
meðal Pétri Sigurðssyni/ sem vitnað var til hér að
framan, ber saman um að um þessar mundir sé á-
standið með alversta móti. Elliheimili og ýmsar aðrar
stofnanir sem annast þjónustu við aldraða eru hætt að
skrá svokallaða biðlista eftir vistrými og enginn veg-
ur er að handa reiður á öllum þeim fjölda gamal-
menna/ sem vistunar bíða.
Það kemur fram í viðtölunum hér á eftir/ að í þess-
um efnum hefði ýmislegt betur mátt fara undanfarin
ár. Allt heildarskipulag virðist skorta og enginn einn
aðili eða stofnun hefur heildaryfirsýn yfir umönnun
aldraðra.
Gifurlegt álag
Pétur Sigurösson hjá Hrafnistu
sagöi, aö þeir væru löngu hættir
aö skrá biölista en svokallaöur
forgangslisti væri I gangi og væri
hann oröinn ógnarlangur. „Einu
plássin sem losna er þegar fólk
deyr”, sagöi Pétur ,, og til dæmis
þá dó einn karlmaöur á Hrafnistu
i Hafnarfiröi siöastliöiö ár en tug-
ir manna hringja i viku hverri til
aö reyna aö fá pláss”. Hann sagöi
aö álagiö á starfsfólkiö væri nú
oröiö gifurlegt og þess vegna
heföu þeir neyöst til aö hætta aö
taka á móti gömlu fólki sem jafn-
framt er hrjáö af einhverjum
sjúkdómum þvi þaö kreföist auk-
innar vinnu og henni væri ekki
hægt aö sinna. Pétur Sigurösson
sagöi, aö neyöin væri einmitt
langstærst hjá sjúku öldruöu
fólki. „1 húsum Oryrkjabanda-
lagsins viö Hátún vantar sáralitiö
á til þess aö þaö fólk sem þar býr
geti búiö þar áfram til hárrar elli.
En eins og ástandiö er nú þá höf-
um viö á Hrafnistu undir höndum
fjölda umsókna frá fólki, sem býr
i þessum húsum og I þeim húsum,
sem Reykjavlkurborg hefur sér-
staklega byggt fyrir aldraö fólk.
Meira vistrými en á Norð-
urlöndum
,,Ef á heildina er litiö þá höfum
viö hér á Islandi hlutfallslega
samanlagt meira vistrými fyrir
aldraöa en hin Noröurlöndin og
liklega öll Evrópa”, sagöi Þór
Halldórsson yfirlæknir öldrunar-
deildar Landspitalans viö Hátún i
samtali viö Visi.
„Vandamáliö er þaö” sagöi
Þór, „aö okkur skortir sjúkra-
þjónustuna. Ef viö litum á öldrun-
armálin I viöara samhengi þá má
skipta þeim I tvo meginþætti, fé-
lagslegan þátt og heilbrigöisþátt.
Undanfarin ár hefur heilbrigöis-
þátturinn veriö afskiptur en fé-
lagslegi þátturinn látinn ganga
fyrir”. Og Þór Halldórsson yfir-
læknir heldur áfram: „Staöan er
þvi oröin sú i dag, aö meginvand-
inn lýtur aö sjúku gömlu fólki en
ekki aö gömlu fólki, sem er sæmi-
lega heilbrigt. Þessir tveir þættir
þurfa ávallt aö haldast i hendur”.
Allt fjármagn í heilsu-
gæslustöðvar
Þór Halldórsson taldi ástæðuna
fyrir þvi, aö heilbrigöisþátturinn
hefur dregist afturúr ekki sist
vera þá, aö undanfarin 10-15 ár
hefur svo til allt f jármagn rlkisins
i heilbrigöismálum runniö til upp-
byggingar heilsugæslustööva um
land allt. Þeirri uppbyggingu er
nú aö ljúka og kvaöst Þór búast
mjög fastlega viö aö næsta stór-
átak á sviöi heilbrigöismála yröi I
málefnum aldraöra og þá i þá átt
aö styrkja sjúkraþátt öldrunar-
þjónustunnar. Þar er þörfin mjög
brýn enda veröur aö gæta þess aö
sjúkratföni gamals fólks er mjög
mikil.
Ekkert samræmi
„Heita má, aö ekkert samræmi
sé á yfirstjórn öldrunarmála i
dag. Þaö eru ýmsir aöilar aö
vinna aö þessum málum hver i
sinu horni og enginn sem hefur
heildaryfirsýn yfir málin”, sagöi
Þór Halldórsson „og auk þess
vantar tilfinnanlega nokkurs kon-
ar heilsumat á þvi fólki sem æskir
inngöngu áöldrunarstofnanir,
svipaö og örorkumat. Viö vitum
ekkert um þaö i dag hvort þaö
fólk, sem nýtur þjónustu öldrun-
arstofnana er þaö fólk, sem mest
þarf á þjónustunni aö halda. Enn
fremur og samfara annarri upp-
byggingu þarf öflugri heimaþjón-
ustu. Eftir þvi sem heimaþjónust-
an er öflugri þeim mun færri
stofnanir þarf og þaö hlýtur óneit-
anlega að vera mannúölegra aö
gamla fólkiö, sé sem mest I þvi
umhverfi, sem þaö hefur dvalist
mest I siöustu æviárin” sagði Þór
Halldórsson yfirlæknir.
Litlar stofnanir í íbúða-
hverfum
Stefnan i byggingu stofnana
alls staöar I heiminum er nú sú,
að byggja margar en litlar stofn-
anir i ibúöahverfum þannig aö
hver einstaklingur geti verið á
stofnun i þvi hverfi sem hann hef-
hefur búiö i.
A stórum stofnunum er mikil
hætta á, aö einstaklingar ein-
angrist þvi hafa veriö i huga aö
oft á tiöum eiga vistmenn fátt
annað sammerkt en aldurinn”,
sagöi Þór.
öldrunardeildin viö Hátún er
deild frá Landspitalanum og
hugsuö sem þjónustudeild viö
fólk, sem vill vera heima hjá sér
en þarf aö komast undir hendur
hjúkrunarfólks timabundið. Aö
sögn Þórs yfirlæknis hefur þróun-
in oröiö sú, aö um 2/3 hlutar
sjúkrarýmis deildarinnar eru nú
notaöir af langlegusjúklingum og
langlegusjúklingar munu reynd-
ár vera á flestum deildum al-
mennra sjúkrahúsa og þess
þekkjast jafnvel dæmi aö á skurö-
deildum séu langlegusjúklingar.
Hóplækningar meö aöstoö keiluspils.
öldrunardeildin er virk deild,
sem býöur upp á sjúkdómsgrein-
ingu, endurhæfingu, félagslega
þjónustu og framhaldsmeöferö
t.d. á dagspitala deildarinnar og
göngudeild.
ibúðabyggingastefnan
röng
„Ég álit aö þaö hafi veriö röng
stefna aö byggja allar þessar
ibúöir yfir gamla fólkiö þótt þær
séu alls góös maklegar”, sagöi
GIsli Sigurbjörnsson forstjóri
Elliheimilisins Grundar „nær
heföi veriö aö byggja langlegu-
deildir viö sjúkrahúsin, þar er
skorturinn tilfinnanlegastur. Auk
þess hefur hluti af sjúkrahúsinu
veriö tekinn undir skrifstofur og á
ég þar viö Heilsuverndarstöö-
ina”, sagöi Gisli.
Ein tegund þjónustu, sem rekin
er fyrir gamalt fólk og sjúkt er
Heimilishjálpin sem starfrækt er
á vegum Félagsmálastofnunar
Reykjavikurborgar. Jónina Pét-
ursdóttir, sem veitir Heimilis-
hjálpinni forstööu sagöi, aö
Heimilishjálpin annaöist nú um
eitt þúsund heimili aldraðs fólks
og stór hluti þess fólks þyrfti aö
komast á einhvers konar stofnan-
ir. Jónina sagöi ástandiö I vistun-
Texti: óskar
Magnússon
Myndir: Þórir
Guömundsson
Mikiö rými sjúkrastofnana er nýtt fyrir langlegusjúkllnga. Þessi mynd er frá öldrunardeild Landspital-
1 ans viö Hátún.
AðohranHomdlið orn cfúlrir alHrnAÍr Pfl plflfi Uatnlir r\fi frlfllfir”. IVf Vndítl
Þriöjudagur 15. júli 1980
13
A öldrunardeild Landspftalans er göngudeild, dagspltali ofl
okkur og bætti viö: „Um 90%
þeirra sem viö önnumst eru elli-
sjúklingar, sem eru nánast alveg
rúmliggjandi. Viö hjálpum þeim
aö þrifa sig og sinnum þeim á
þann hátt sem mögulegt er I
heimahúsi”.
Fjöldi vitjana á siöasta ári hjá
Heimahjúkrun var 21.572 sem er
3.140 fleiri en áriö áöur en starfs-
menn deildarinnar eru um 15.
Fullfrískt fólk tekur rými
frá sjúku
Ótölulegur fjöldi aöstandenda
aldraös fólks hefur háö hina hörö-
ustu baráttu fyrir þvi aö koma
ættingjum sinum I þá umönnun
sem þeir telja nauösynlega. Mörg
ljón eru I veginum þegar koma
þarf aöstandenda á einhverja af
þeim sjúkrastofnunum sem til
eru fyrir aldraöa. Viö ræddum viö
tvo ónafngreinda aöstandendur
aldraös fólks. Sá fyrri segir svo
frá:
„Móöir min veiktist fyrir fimm
árum þá 85 ára gömul og um
sama leyti hætti maöur hennar,
faöir minn, aö vinna. Hann var þá
um áttrætt. Eftir veikindin hefur
þurft aö sinna móöur minni mjög
mikiö og um tlma þurfti gamli
maöurinn aö vakna til hennar allt
aö átta sinnum á nóttu til aö
hjálpa henni. Þetta var auövitað
mikiö álag fyrir svo gamlan
mann og skömmu siðar fékk hann
kransæðastiflu og hefur veriö
sjúklingur aö miklu leyti siöan”.
Aöstandandi heldur áfram:
„Fyrstu þrjú árin hefur móöir

******
Enn ríKlr olremdarasianfl
í vistunarmáium aldraðra:
VANDINN LYTUR
GÖMLU FÖLKI”
- segir Þor Halldðrsson yfirlæknir

i
armálum aldraöra mjög slæmt
sérstaklega undanfarin ár og aö
sinum dómi heföi bygging hjúkr-
unarheimila átt aö ganga fyrir
Ibúöabyggingum.
A siöasta ári fór Heimilishjálp-
in inná um 1500 heimili og veitti
ýmsa aöstoð. Oftast er aöstoöin i
þvi formi, aö tekiö er til og erfiö-
ustu húsverkum sinnt ýmist dag-
lega eöa vikulaga.
Heimah júkrun. Veistu
hvað það er?
„Heimahjúkrun er starfsemi
sem beinist aö þvl aö hjúkrunar-
fólk fer I heimahús og aðstoöar þá
sem hjálparþurfi eru og ekki fá
inni á sjúkrahúsum eöa þurfa
ekki á þvl aö halda”.
Þetta sagöi Þórdis Ingólfsdóttir
hjúkrunarkona hjá Heimahjúkrun
min aö mestu leyti veriö heima en
siöustu tvö árin höfum viö reynt
aö fá inni fyrir hana á viöeigandi
stofnunum. Hún fékk inni eftir
þrjár vikur á öldrunardeildinni i
Hátúni og þá I gegnum kunnings-
skap. Þar fékk hún ekki aö vera
nema tvo til þrjá mánuöi”.
„Eftir aö hún var send heim
þaöan reyndum viö aö fá inni fyr-
ir hana á Hrafnistu vegna þess aö
viö búum þar I grennd og töldum
okkur best geta sinnt henni ef hún
væri þar. Þegar viö sóttum um
var okkur sýndur stafli af um-
sóknum og sagt aö þetta mætti
heita vonlaust. Þaö sem okkur
sárnar mest er aö gamalt en full-
riskt fólk skuli taka rúm frá þeim
sem meira þurfa á aö halda og
eru sjúkir”.
Sendirheim fyrirvaralaust
Þetta var frásögn eins af aö-
standendum gamallar konu og
viö ræddum viö annan einstak-
ling, sem á nákominn ættingja 88
ára gamlan.
„Faöir minn varö fyrir slysi
fyrir u.þ.b. tveimur árum þá 86
ára gamall og var lagöur inn á
spltala. Þá kom I ljós, aö spital-
arnir eru óskaplega hræddir viö
aö sitja uppi meö gamalt fólk.
Þaö er sent heim þótt vitaö sé um
aöstööuleysi heimafyrir. Þannig
fór i þessu tilviki aö eftir stuttan
tima átti að senda gamla mann-
inn heim fyrirvaralaust aö kalla.
Þaö tókst þó aö fá aö hafa hann
áfram á spltalanum i þrjá daga á
meðan heimkoma yröi undirbúin
en einungis vegna þess aö maöur
byrsti sig. Eftir þaö höfum viö
fengiö nokkra aöstoö fra
Heimilishjálpinni og Heima-
hjúkruninni en móöir min hefur
aö mestu leyti reynt aö annast
hann sjálf en hún er nú oröin 85
ára og eölilega ekki mjög buröug
lengur”.
Þekkjum engan sem þekk-
ir...
„Viö fórum fram á aö fá aö hafa
hann i Hafnarbúöum i u.þ.b. tvo
mánuöi tvisar sinnum á ári en
þaö hefur ekki tekist einfaldlega
af þeirri ástæöu aö viö þekkjum
engan eins og sagt er. Mér viröist
þurfa fleiri stofnanir eins og
Hafnarbúöir, þar llöur fólkinu vel
og þvl er sinnt eins og þörf er á.
Okkur þótti þaö satt aö segja ekki
til of mikils mælst þótt viö færum
fram á vistun I f jóra mánuöi á ári
þvi vel heföi mátt hugsa sér, aö
aöstandendur annarra vistmanna
tækju þá heim stuttan tima á
meöan”, sagöi þessi viömælandi
blaösins og aöstandandi gamals
manns.