Vísir - 06.08.1980, Blaðsíða 8

Miðvikudagur 6. ágúst 1980
8
Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davifl Guflmundsson.
Ritstjórar: ölafur Ragnarsson og Ellert B. Schram. .
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaflamenn: Axel Ammendrup, Frlða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónlna Michaelsdóttir, Kristin
Þorstelnsdóttlr, Magdalena Schram, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvinsson, Þórunn J. Hafstein. Blaflamaflur á Akureyri: Glsli Sigur
geirsson Iþróttir: Gylfi Kristjánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragi
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 simi 80011 7 linur. Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8
simar 80011 og 82200. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 80011.
Áskriftargjald er kr.SOOO á mánuði innanlands og verð i lausasölu 2S0 krónur ein-
♦akið. Vísir er prentaður i Blaðaprenti h.f. Siflumúla 14.
Meö kveðju frá
Landsmenn eru þessa dagana
að fá í hendur skattseðlana. Við-
brögð almennings hafa enn ekki
komið fram, en hætt er við að
mörgum góðum borgaranum
bregði í brún. Skattpíningin hef-
ur haldið innreið sína. Ríkis-
stjórnin hefur sent okkur kveðju
sína.
Nú eru komin fram í dagsljósið
þau skattaáform, sem lagt var á
ráðin með í vetur. Skattar fara
nefnilega ekki eftir neinu
náttúrulögmáli, þeir eru ekki til-
viljun eða óvitaskapur. Þeir eru
ákveðnir samkvæmt þaulhugsuð-
um og nákvæmum lagaákvæð-
um, sem stjórnmálamenn hafa í
hendi sér að samþykkja eða
synja. Skattbyrði og skattlagning
er afsprengi hverrar þeirrar
ríkisstjórnar sem með völd fer.
Nokkrir óvissuþættir voru f yrir
hendi vegna nýrrar lagasetning-
ar. En í stórum dráttum var full-
komlega Ijóst hvaða skattaálagn-
ing biði hins almenna skattþegns.
Tölvuútreikningar og lagaákvæði
gáf u glögga mynd af útkomunni.
I Ijósi þessa er fróðlegt að rif ja
upp ummæli ráðamanna um
skattamálin. Forsætisráðherra
lýsti því yfir í febrúar að skattar
myndu ekki hækka. Fjármála-
ráðherra fullyrti í apríl að skatt-
byrðin myndi ekki þyngjast, þeg-
ar á heildina er litið.
Hvað er hæft í þessum stað-
hæfingum? Hvað segja skatt-
seðlarnir?
Tekjuskattur einstaklinga
eykst á þessu ári um rúm 69% f rá
því í fyrra. Eignaskattur hefur í
ár aukist um 92% og útsvars-
hækkun nemur 63%. Þessar tölur
eru frá skattstjóranum í Reykja-
vík.
Þessi gjaldaaukning er mun
meiri en hækkun verðbótavísitölu
og grunnkaups á síðasta ári.
Launahækkun, verðbætur og
grunnkaup nam alls 51.6% og upp
í 60% hjá nokkrum hópum opin-
berra starfsmanna.
Gjaldaaukningin er því mun
hærri en launahækkanir í land-
inu.
Gjaldaaukningin milli ára
eykst og verulega.
Hér þarf ekki frekar vitnanna
við. Hátíðlegar yfirlýsingar ráð-
herra stoða lítið, þegar skattseðl-
arnir hafa talað.
Nú er það löngu viðurkennt að
rfkisstjorninni
A sama tima og skattseölarnir berast inn
á heimili launafólks sitja menn yfir lang-
dregnum og fánýtum samningaviÐræöum.
Ekki eru þetta kjarabæturnar sem iauna-
menn biöja um.
tekjuskatturinn er fyrst og
fremst launamannaskattur. I
stað þess að draga úr þessum
álögum á laun hins vinnandi
manns, eru þær þyngdar að mun.
Nöturleiki þessarar staðreynd-
ar er enn átakanlegri, þar sem
skattstjórar hafa talið líklegt, að
tekjuskattar fyrirtækja muni á
sama tíma lækka verulega.
Þeirri skattaálagningu er ekki
lokið, en ef þetta verður niður-
staðan, má öllum Ijóst vera,
hversu illa er fyrir okkur komið.
Á sama tíma og skattseðlarnir
berast inn á heimili launafólks,
sitja menn yfir langdregnum
samningum um fánýtar kaup-
hækkanir og verðlausar krónur.
Þökk sé verðbólgunni.
Varla hefur það bætandi áhrif
á samninga að fá það upplýst, að
gjaldaaukning sé verulega meiri
en launahækkanir. Varla er það
vilji verkalýðsforingjanna að
bæta hag umbjóðenda sinna á
þann hátt að meir sé tekið af
þeim í skatta. Ekki eru það
kjarabæturnar sem launafólkið
þarf á að halda.
Frambjóðendur stjórnmála-
flokkanna voru flestir hverjir
sammála um, að skattboginn
væri spenntur til hins ítrasta.
Ástæða var til að halda að mark
væri takandi á þessum kosninga-
ræðum og almenn samstaða næð-
ist um léttari skattbyrði.
En þær vonir hafa brugðist
eins og svo margt annað á þess-
um síðustu og verstu tímum.
Skattseðlarnir eru kveðjur frá
ríkisstjórn sem gerir sér meira
annt um ríkishítina en launafólk-
ið.
[" Afvá pl e gT¥fáMÍýrlr Nor 5Féh¥fng a]
i verði Blðnduvirkjun ekki valin •
Senn liður að þvi, að
yfirmenn orkumála og
rikisstjórn taki ákvörð-
un um næstu stórvirkj-
un hér á landi. Valkost-
ir eru ýmsir. Álitleg-
ustu nývirkjanir fall-
vatna eru Blönduvirkj-
un og Fljótsdalsvirkj-
un. Rannsóknir og und-
irbúningur vegna
Blönduvirkjunar er
lengra á veg kominn,
og langálitlegasti kost-
urinn, ef frá er talin
stækkun Laxárvirkjun-
ar.
Núverandi iðnaðar-
ráðherra, Hjörleifur
Guttormsson, mun af
eðlilegum ástæðum
leggja þunga áherslu á,
að ráðist verði i Fljóts-
dalsvirkjun. t>ar ráða
ferðinni kjördæmis-
sjónarmið. Austfirð-
ingar hafa sýnt virkj-
unarmálum i kjördæm-
inu mikinn áhuga. Þeir
hafa rætt möguleika á
stóriðju i tengslum við
nýja virkjun. Slikar
hugmyndir eru ekki að-
eins skynsamlegar,
I miklu fremur grund-
völlur og forsenda
frekari nýtingar vatns
afls i landinu. (Hvað
sem Hjörleifur segir).
En hver er afstaöa manna
heima i héraöi til Blönduvirkj-
unar? Yfirgnæfandi meirihluti
ibúa i Norölendingafjóröungi er
hlynntur Blönduvirkjun og
áhugasamur um framgang
málsins. Þó eru nokkrir land-
eigendur i Noröurlandi vestra,
sem hafa mótmælt fyrirhuguö-
um framkvæmdum. Meöal ann-
ars af þeirri ástæöu hafa áform
um Blönduvirkjun dregist á
langinn. Ef ekki takast samn-
ingar innan skamms tima er
eins vist, aö Blönduvirkjun
veröi aö blöa betri tima. Þau
endalok munu valda Norölend-
ingum ómældu tjóni. Sú niöur-
staöa veröur ekki ósvipuö Lax-
árvirkjunarævintýrinu.
Hvað veldur?
Andstæöingar Blönduvirkjun-
ar, eins og hiin er nú áætluö,
telja hana valda miklum nátt-
úruspjöllum og eyöileggingu á
miklu beitilandi. Þetta er bæöi
satt og rétt. Taliö er, aö uppi-
stööulón muni færa á kaf beiti-
land, er nemur um 3500 ærgild-
um. Þetta yröi mikiö áfall fyrir
bændur, ef ekkert kæmi i staö-
inn. Þaö hefur hins vegar veriö
taliö, aö rækta mætti upp nýtt
beitiland, er kæmi I staö þess,
sem undir vatn færi.
Ræktun af þessu tagi yröi al-
fariö á kostnaö hins opinbera.
Þá hafa veriö boönar frekari
bætur, sem veröalátnarliggja á
milli hluta í þessari grein. And-
stæöingarBlönduvirkjunar hafa
ekki alfariö hafiiaö virkjun, en
þeir vilja hana mun smærri 1
sniöum en yfirmenn orkumála
telja hagkvæmt. óliklegt er tal-
iö, aö sá kostur þeirra veröi
valinn, fremur veröi allar áætl-
anir lagöar til hliöar.
Sáttanefnd hefur veriö skipuö
i þessu máli, og er vonandi aö
henni takist aö sætta hin óliku
sjónarmið. Þaö er i þágu þjóö-
arheildar aö máliö veröi til
lykta leitt og aö Laxárvirkjun-
arævintýriö veröi ekki endur-
tekiö. Nóg er nú samt!
Laxárvirkjun
Jakob Björnsson, orkumála-
stjóri, hefur lýst yfir því, aö 6-
dýrasta virkjun á Noröurlandi,
og liklega á landinu öllu, væri
stækkun Laxárvirkjunar. Þaö
kostar litiö fé aö auka orku-
framleiöslu hennar um nokkur
megawött. En liklega er tómt
mál aö tala um þaö, þótt stækk-
un virkjunarinnar sparaöi þjóð-
arbúinu umtalsveröar fjárhæö-
ir. Svo var bundiö um hnúta, að
þeir veröa ekki leystir nema aö
frumkvæöi heimamanna.
Flestum mun i fersku minni
þau átök og ýfingar, sem uröu
þegar átti aö stækka Laxár-
virkjun. Margir landeigendur,
einkum Mývetningar, mót-
mæltu stækkuninni á grundvelli
náttúruverndarsjónarmiöa,
sem mjög voru dregin I efa.
Gripiö var til ýmissa aögeröa,
sem fóru i bága viö landslög. t
útvarpsþætti fyrir skömmu
voru þessi verk tlunduö. Ekki
var annaö aö heyra en aö einn
heimamanna væri stoltur af
lagabrotum þessum, þótt marg-
ir viöurkenni nú, aö skynsam-
legra heföi veriö aö heyja bar-
áttuna innan ramma laganna.
Rétt er aö minna á afleiöingar
þess aö ekki tókst aö fullgera
Laxárvirkjun. Þegar ljóst varö,
aö ekki myndi takast aö stækka
virkjunina, var gripiö til ör-
þrifaráöa viö virkjun Kröflu.
neöanmóls
Árni Gunnarsson, al-
þingismaður, skrifar um
nauðsyn þess að sam-
komulag náist meðal
heimamanna um að ráð-
ist verði í byggingu
Blönduvirkjunar. Iðnað-
arráðherra muni varla
bíða lengi eftir því að
samkomulag takist, held-
ur taka af skarið og knýja
á um Fljótsdalsvirkjun.
Það jafngilti þvi að Norð-
lendingar hefðu tapað
stórkostlegu tækifæri til
aukinnar og mikillar at-
vinnuuppbyggingar.
Tilraunaborholur voru ekki
rannsakaöar nægilega vel né
látnar blása nógu lengi. Þær
voru virkjaöar löngu áöur en
nokkur reynsla var fengin á
orku þeirra, efnainnihald gufu
og virkjunarsvæöinu almennt.
Afleiöingarnar þekkja allir I
landsmenn, þótt enn geri menn
sér vonir um aö úr rætist.
Andstæöingum Laxárvirkjun- _
ar veröur þó ekki alfariö kennt |
um úrslit mála. Yfirvöld sýndu _
óbilgirni i afstööu sinni, og áttu |
þátt I þvi, aö málið fór i hnút. ■
Vafalftiö heföi veriö unnt aö |
leysa Laxárdeiluna meö lagni ■
og góövilja og vonandi fá þeir ■
eiginleikarnotiö sin þegar reynt I
veröur aö leysa ágreininginn "
um Blönduvirkjun.
Norðlendingar og
Blönduvirkjun
Vart þarf aö endurtaka "
hversu mikiö áfall og tjón þaö I
yröi fyrir Norölendinga, ef ekki *
tekst samkomulag um Blöndu- I
virkjun á næstu vikum. Iönaö- "
arráöherra mun varla biöa I
lengi eftir þvi aö samkomulag
takist, heldur taka af skarið og I
knýja á um Fljótsdalsvirkjun. _
Til þess mun hann hafa ærna á- |
stæöu, ef heimamenn ekki ná _
samkomulagi. Þaö myndi jafn- |
gilda þvi, aö Norölendingar _
glötuöu stórkostlegu tækifæri til |
aukinnar og mikillar atvinnu- a
uppbyggingar, sem ekki er van- |
þörf á um þessar mundir.
A Noröurlandi eru miklir I
möguleikar til verulega aukins ■
iönaöar af ýmsu tagi. Þaö yröi I
þvi raunalegt ef innbyröis deilur ■
yröu til þess i annaö sinn aö ■
draga úr möguleikum þessa ■
fjóröungs, sem nú á mjög i vök |
aö verjast vegna minnkandi ■
afla og samdráttar I þeim iön- I
aöi, sem fyrir er. Menn veröa aö ■
velta þvi fyrir sér hvort hags- I
munirfárra eigi aö rýra afkomu ■
fjöldans. Norölendingar fengu ■
nóg af Laxárdeilunni. önnur I
slik gæti oröiö aö veruleika ef ■
sanngirni og skilningur fær ekki ■
aöráöaferöinni. AG. ™
— J